Praca socjalna – co robić po studiach?

Praca socjalna to kierunek studiów, który przygotowuje do pracy z człowiekiem, czy grupą ludzi. Przygotowuje tak naprawdę do pomocy, która w przypadku zatrudnienia w różnych instytucjach pomocowych staje się jednocześnie pracą. To trudny kierunek studiów, który, choć nie wiąże się z przedmiotami ścisłymi, to angażuje emocjonalnie. Co można robić po studiach?

Większość z nas każdego dnia stara się żyć własnym życiem. Nawet mimo chęci, nie możemy nieść regularnej pomocy innym ludziom, ponieważ każdy ma także własne, pochłaniające czas i myśli problemy. Tymczasem w społeczeństwie znajduje się ogrom ludzi, którzy pogodzili się już ze swoim losem, nie mają woli walki, czy też osoby, które taką wolę mają, lecz znikąd pomocy. W społeczeństwie znajduje się bardzo dużo osób potrzebujących, wystarczy się rozejrzeć, aby ich dostrzec. Są to między innymi osoby z niepełnosprawnościami, osoby doświadczające przemocy domowej, byli więźniowie, ofiary uzależnień, czy także bezrobotni i bezdomni. Często mijamy takich ludzi na ulicy, lecz nie zwracamy na nich uwagi. Praca socjalna to kierunek studiów, dla osób, które chcą poświęcić swoją uwagę, energię i kompetencje, aby poprawić życie osób znajdujących się w trudnej sytuacji. Studia te wymagają dużo empatii, a praca po studiach nie zawsze gwarantuje zadowalające zarobki.

Praca socjalna – co to za studia?

Świat stale ewoluuje. Społeczności doświadczają różnych trudności. Zmiany społeczno-kulturowe i gospodarcze sprawiają, że życie wielu osób nie wygląda tak, jakby tego chcieli. Ludzie nie mają równych szans, mierzą się z różnymi trudnościami, wykluczeniem z życia społecznego. Trudno jest im znaleźć pracę, popadają w nałogi. Koszty życia sprawiają, że trafiają na ulicę. Nie każdy dysponuje także kompetencjami, które pomagają odnaleźć się w tej sytuacji. Praca socjalna to kierunek studiów dla osób, które chcą wyciągnąć pomocną dłoń do osób znajdujących się w ciężkiej sytuacji. Oferują nie tylko materialne wsparcie, ale przede wszystkim emocjonalne.

Praca socjalna to przede wszystkim kierunek studiów, który przygotowuje do pracy z ludźmi. Przekazuje nie tylko wiedzę, lecz przede wszystkim wykształca w studentach zdolność do rozumienia innych. Przekazują wiele kompetencji miękkich niezbędnych do tego zadania jak empatia, zdolność do efektywnej komunikacji interpersonalnej, asertywność, samodzielność. Studia te łączą w sobie dwa światy. Z jednej strony studenci muszą mierzyć się z przykrymi doświadczeniami, jakie dotykają ludzi z różnych środowisk. Takimi problemami jak uzależnienia, przemoc domowa, bezdomność, ubóstwo. Z drugiej natomiast poznają znaczenie pomocy, korzyści płynące z pracy z ludźmi i satysfakcję płynącą z przyczyniania się do poprawy warunków cudzego życia. Przygotowują do pracy w ramach różnych zawodów koncentrujących się w obszarze pomocy ludziom.

Czego uczą studia na tym kierunku?

Studia na kierunku praca socjalna przekazują studentom kompetencje potrzebne do zrozumienia natury człowieka i ogólnie ludzkiego życia. Ich uczestnicy poznają trudności, z jakimi mierzą się ludzie. Zaczynają rozumieć istotę problemów społecznych, z którymi być może wcześniej nie mieli w swoim życiu do czynienia. Uczą się odpowiedniego podejścia do indywidualnych sytuacji, zarówno dotyczących grup, osób, jak i całych rodzin. Studenci w ramach studiów uczą się:

• diagnozować problemy społeczne i szukać sposobów ich rozwiązywania; 
• zagadnień relacji społecznych i pracy na rzecz ich poprawy;
• poznawać i definiować potrzeby jednostek i rodzin, które znajdują się w trudnej sytuacji;
• prawa w zakresie obejmującym zagadnienia pracy socjalnej; 
• w jaki sposób przygotowywać projekty pomocowe, jak wygląda taki proces, co należy brać pod uwagę;
• pracy w grupach stworzonych w celu wspólnej pracy nad problemami społecznymi;
• pracy na rzecz poprawienia życia ludzi;
• interweniowania w sytuacjach kryzysowych;
• o tym, jak funkcjonuje system pomocy w kraju, poznają instytucje pomocy społecznej i ich kompetencje;
• o działaniach profilaktycznych w zakresie pomocy społecznej;
• rozumienia pojęcia etyki w życiu społecznym; 
• przeprowadzenia wywiadu w ramach pracy socjalnej, obserwacji; 
• analizowania dokumentów związanych z udzielaniem pomocy; 
• negocjacji, pracy w zespole, pracy pod presją czasu. 

Program studiów na kierunku praca socjalna

Program studiów na kierunku praca socjalna obejmuje wiele dziedzin. Studenci mają takie przedmioty jak na przykład:

• socjologia społeczna;
• historia pracy socjalnej;
• polityka socjalna;
• metodologia badań społecznych;
• psychologia rozwojowa i osobowości;
• socjologia wychowania;
• psychologia ogólna.

Poznają zagadnienia podstaw prawa. Dowiadują się, czym są usługi socjalne, w jaki sposób są organizowane. Są przygotowywani do pracy socjalnej. Lepiej poznają także rynek pracy, jego potrzeby i ograniczenia. Poznają metodykę pracy socjalnej. Jest to interdyscyplinarny kierunek studiów. Wiele przedmiotów koncentruje się w obrębie socjologii, psychologii, prawa, pedagogiki, polityki społecznej. W zależności od uczelni program obejmuje także praktyki, w trakcie których studenci są przygotowywani do rozwiązywania problemów społecznych. Na niektórych uczelniach można także wykształcić się w kierunku konkretnych specjalności. Są to na przykład:

• doradztwo zawodowe;
• asystent osoby starszej i niepełnosprawnej;
• praca socjalna z rodziną;
• zarządzanie projektami społecznymi;
• pomoc społeczna w środowisku otwartym;
• przeciwdziałanie problemom społecznym.

Program ma przygotować studentów do udzielania profesjonalnego wsparcia osobom w trudnej sytuacji. W zależności od specjalności student działa na rzecz aktywizacji zawodowej jednostki, poradnictwa wychowawczego, rodzinnego. W szczególności kierunek koncentruje się na rozwoju umiejętności miękkich.

Gdzie można studiować pracę socjalną?

Praca socjalna, to kierunek studiów dostępny na wielu uczelniach w Polsce. Oferują go między innymi:

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie;
• Uniwersytet Wrocławski;
• Uniwersytet Rzeszowski;
• Uniwersytet Gdański;
• Uniwersytet Jana Długosza w Częstochowie;
• Uniwersytet Szczeciński;
• Akademia Nauk Stosowanych Towarzystwa Wiedzy Powszechnej w Szczecinie;
• Uniwersytet w Białymstoku;
• Uczelnia Państwowa im. Jana Grodka w Sanoku;
• Uniwersytet Śląski w Katowicach;
• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Praca socjalna to także ścieżka kształcenia na kierunku Pedagogika na Wyższej Szkole Komunikacji Społecznej w Gdyni.

Przed wyborem uczelni, warto przeanalizować wymogi rekrutacyjne, ponieważ mogą się one nieco różnić. Najczęściej od kandydatów na studia wymaga się dobrych wyników z matury, z takich przedmiotów jak fizyka, historia, matematyka, biologia, język polski, WOS. Kierunek można studiować bezpłatnie na uczelniach publicznych w systemie stacjonarnym. Dostępne są również jako studia zaoczne, za które trzeba uiszczać opłatę semestralną. Wówczas studia odbywają się w weekendy. Nauka realizowana jest jako studia pierwszego stopnia, które trwają 3 lata i studia drugiego stopnia, czyli w ramach dwuletnich studiów magisterskich.

Praca socjalna – co robić po studiach?

Praca socjalna oferuje różne możliwości zatrudnienia, lecz wszystkie koncentrują się na pomocy osobom w trudnej sytuacji. Jeśli nie zajmują się bezpośrednio pomocą, to mogą pracować na przykład w administracji publicznej, gdzie także pośrednio pomagają w całym systemie pomocowym. Absolwenci mogą znaleźć zatrudnienie w regionalnych ośrodkach polityki społecznej, w organizacjach pozarządowych, w świetlicach, w urzędach, w szkołach, w domach pomocy społecznej, w centrach integracji społecznej, zakładach karnych, powiatowych centrach pomocy rodzinie, w domach dziecka i w wielu innych placówkach, których celem jest niesienie pomocy/poprawa warunków życia ludzi. Absolwenci mogą zajmować się tworzeniem i realizacją projektów socjalnych, bezpośrednim niesieniem pomocy, prowadzeniem badań terenowych, działalnością edukacyjną. Poniżej znajduje się kilka propozycji pracy po kierunku praca socjalna.

Praca w instytucjach pomocy społecznej

Przede wszystkim absolwent może znaleźć pracę w różnych ośrodkach wsparcia/ośrodkach pomocy społecznej. Tam zajmuje się udzielaniem wsparcia osobom, które znajdują się w ciężkiej sytuacji. W zależności od stanowiska stara się lepiej zrozumieć ich położenie, zidentyfikować potrzeby, pomóc w wychodzeniu na prostą, np. w obszarze spraw zatrudnienia. Wyznacza i wdraża plan wsparcia, który może obejmować wsparcie psychologiczne, emocjonalne, edukacyjne, czy polegać na skierowaniu podopiecznego do odpowiednich instytucji. Pracownik socjalny w instytucjach pomocy społecznej prowadzi także dokumentację podopiecznych dotyczącą interwencji i podjętych działań. Raportuje postępy. W tym wszystkim musi jednocześnie przestrzegać przepisów prawnych i standardów etycznych. Do wykonywania zawodu pracownika socjalnego potrzebne są duże pokłady empatii, odporności i umiejętności pracy w sytuacjach stresowych. 

Praca w edukacji

Pracownik socjalny może także stanowić wsparcie w edukacji. Przykład takiej pracy stanowi wychowawca w świetlicy socjoterapeutycznej. Osoba pracująca w edukacji w niektórych przypadkach powinna mieć szersze uprawnienia. Wspiera uczniów, którzy mierzą się z trudnościami, może także udzielać porad zawodowych, dotyczących radzenia sobie z trudnościami w szkole. Współpracuje nie tylko z uczniami, ale i z całymi rodzinami. Czasem to problemy w rodzinie przyczyniają się do trudności w szkole. Może także brać udział w promowaniu zdrowia psychicznego, prowadzi działania profilaktyczne z zakresu zapobiegania przemocy, czy uzależnień. Udziela wsparcia w sytuacjach kryzysowych.

Praca w organizacjach pozarządowych

Jedną z możliwości zawodowych po pracy socjalnej jest działalność w organizacjach pozarządowych. Są to podmioty niebędące organami podporządkowanymi administracji publicznej. Jednocześnie nie są one nastawione na osiąganie zysku. W zależności od profilu działalności, organizacje mogą nastawiać się na wsparcie życia społecznego różnych grup, na przykład podejmować kroki na rzecz przeciwdziałania bezrobociu, czy udzielać wsparcia dla osób niepełnosprawnych intelektualnie, czy ruchowo. Dlatego też specjalista od pomocy socjalnej może okazać się cennym wsparciem w organizacji. Może brać udział w różnych programach społecznych, pełnić działalność promocyjną, pomagać bezpośrednio, współpracować z partnerami, wspierać wolontariuszy.