Przepisy prawa pracy – najważniejsze zasady i informacje

Zasady prawa pracy to pewnego rodzaju dekalog dla pracownika i pracodawcy. Dzięki znajomości przepisów będziesz w stanie wyjść z każdej opresji obronną ręką, poznasz obowiązki pracodawcy i dowiesz się, czy warunki panujące w Twojej firmie są zgodne z prawem. Jakie zasady powinien znać każdy pracownik?

Zasady prawa pracy to zbiór ustaw dotyczących wszystkich spraw związanych z zatrudnieniem. Przepisy dotyczą głównie pracodawców i osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Gdzie ich szukać? Miejscem, w którym znajdziesz odpowiedzi na wszystkie pytania jest Kodeks pracy. To dzięki niemu możesz dowiedzieć się, ile urlopu Ci przysługuje, ile godzin dziennie możesz przebywać w pracy i co dzieje się, gdy poproszono Cię o zostanie dłużej w biurze. Brak znajomości podstawowych przepisów to jeden z najczęściej popełnianych błędów pracowników. Pamiętajmy, że nauka swoich praw i obowiązków pozwoli skutecznie bronić się przed wszelkimi objawami wykorzystywania w pracy. Jakie zasady prawa pracy są najważniejsze? Jakie funkcje pełni czuwający nad nami Kodeks pracy? 

Poszukujesz nowej pracy? Sprawdź oferty pracy na GoWork.pl

Najważniejsze zasady prawa pracy

Nauczenie się na pamięć całego Kodeksu pracy jest na pewno imponujące, jednak aby sprawnie poruszać się w tematyce przepisów o zatrudnieniu, wystarczy poznać podstawowe zasady prawa pracy. Czy jest jednak prawo pracy? W Encyklopedii Zarządzania możemy znaleźć definicję:

Prawo pracy jest to jedna z gałęzi prawa obejmująca ogół norm i regulacji w zakresie stosunku pracy pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Przedmiotem prawa pracy są stosunki pracy podporządkowanej, która świadczona jest na rzecz drugiego podmiotu w sposób dobrowolny, osobiście i za odpowiednim wynagrodzeniem oraz inne stosunki nierozerwalnie związane ze stosunkami pracy. Oprócz stosunków związanych z bezpośrednim świadczeniem pracy (stosunku pracy) na przedmiot prawa pracy składają się następujące stosunki prawne:

• przygotowujące nawiązanie stosunku pracy,

• będące następstwem zawarcia stosunku pracy,

• zabezpieczające prawidłową realizację stosunków pracy.(Dział I, Rozdział I, Art. 1-3 Kodeksu pracy Dz.U. 1974 Nr 24 poz. 141)

Dzięki znajomości kilkunastu zasad będziesz w stanie określić, czy pracodawca postępuje zgodnie z przepisami. To da Ci podstawę do dalszego zgłębiania tematu i pozwoli zabezpieczyć się przed nadużyciami, do których często dochodzi w firmach w całej Polsce. Jakie zasady prawa pracy warto znać na pamięć?

1. Prawo do swobodnego wyboru pracy;
2. Swoboda nawiązania stosunku pracy;
3. Pracodawca ma obowiązek poszanowania dóbr osobistych pracownika;
4. Wszyscy pracownicy mają prawo być równo traktowani;
5. W zatrudnieniu nie ma miejsca na jakąkolwiek dyskryminację;
6. Każdy pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę;
7. Wszystkie osoby zatrudnione mają prawo do wypoczynku;
8. Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom bezpieczne warunki pracy;
9. Zatrudniający ma obowiązek zaspokajać warunki bytowe i kulturalne pracowników;
10. Każdy pracownik ma prawo do podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych;
11. Sporządzona umowa o pracę musi odpowiadać warunkom ustawy, która jej dotyczy;
12. Każdy pracownik ma prawo do organizowania się w związkach zawodowych;
13. Pracownicy mają prawo do udziału w zarządzaniu zakładem;
14. Pracownicy powinni mieć warunki do korzystania z uprawnień pracowniczych;

Warto pamiętać, że przepisy prawa pracy odnoszą się tylko do osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. To znaczy, że wiele z nich nie dotyczy umów cywilnych, takich jak umowa o dzieło i umowa zlecenie.

Podstawy prawa pracy

Konstytucja RP i Kodeks pracy to zbiory przepisów, w których znajdziesz podstawy prawa pracy. Wszystkie ustawy opierają się na podstawowych założeniach, wokół których ułożono ideę uczciwego zawierania stosunku pracy i relacji między pracownikiem a pracodawcą. Główne założenia prawa pracy opierają się na wolności wykonywania zawodu i doboru miejsca zatrudnienia. Pracownik nie powinien być w żaden sposób ograniczony podczas planowania ścieżki zawodowej swoich marzeń. Równie ważnym fundamentem wynikającym zarówno z Kodeksu pracy, jak i Konstytucji RP jest całkowity sprzeciw w stosunku do jakichkolwiek objawów nierówności i dyskryminacji pracowników.

Każdy ma prawo do godnej zapłaty i równych szans w otrzymaniu zatrudnienia bez względu na jego wiek, płeć, rasę, wyznanie i orientację seksualną. O poziomie zarobków i szansach na zdobycie zawodu powinny decydować kwalifikacje, doświadczenie zawodowe, wykształcenie i predyspozycje zawodowe. Każdy pracownik, który będzie w stanie wykazać, że podstawowe przepisy prawa pracy zostały złamane – ma prawo dociekać swoich racji i walczyć z nieuczciwymi pracodawcami oraz współpracownikami. 

W walce o godne zarobki i rozwój zawodowy nie można zapomnieć o wypoczynku. Każdej osobie zatrudnionej na podstawie umowy o pracę przysługuje płatny i nieprzerwany urlop wypoczynkowy. Oprócz tego wszelkie odstępstwa od unormowanej doby pracowniczej powinny wiązać się z zapłatą za wyrobienie nadgodzin.

Funkcje prawa pracy – jaką pełni rolę?

Przepisy dotyczące zatrudnienia to nie tylko ochrona godności i prawa do urlopów wypoczynkowych. Funkcje prawa pracy dotykają wielu sfer życia zawodowego Polaków:

• funkcja ochronna – dotyczy zapewniania pracownikom ochrony zdrowia i życia podczas wykonywania obowiązków zawodowych. Reguluje kwestie rozwiązywania umów, stosowania zasad BHP, wymaganych szkoleń, warunków pracy itp.;
• funkcja ireniczna – ma zapobiegać powstawaniu konfliktów w pracy udostępniając narzędzia do polubownego rozwiązywania sporów;
• zadania organizacyjne – każdy zakład pracy musi mieć określony schemat przydzielania urlopów, zapłaty za nadgodziny, system kar i nagród;
• funkcja rozdzielcza – dotyczy ustalania wynagrodzeń i dysponowania środkami finansowymi firmy;