Średnia krajowa w 2024 r. jest jeszcze wyższa niż w latach poprzednich. Rekord osiągnęła w marcu, wynosząc ponad 8,4 tys. zł. Sprawdź, jak obliczana jest średnia krajowa, co ma wpływ na jej wysokość i ile wyniosła w poszczególnych miesiącach w 2024 roku. Czy to miarodajny wskaźnik?
Średnia krajowa, nazywana także przeciętnym wynagrodzeniem to jeden ze wskaźników, który przytaczany jest często przez media. Wskaźnik bywa wiązany z sytuacją finansową Polaków, choć nie odzwierciedla w pełni sytuacji każdego gospodarstwa domowego. W ostatnich latach płace w Polsce rosną wyjątkowo szybko. W czerwcu 2024 roku przeciętne wynagrodzenie wyniosło 11% więcej niż w analogicznym okresie roku poprzedniego. Jak prezentowało się średnie wynagrodzenie w Polsce w ostatnich miesiącach?
Spis treści
Ile wynosi średnia krajowa w 2024?
Średnia krajowa to uśredniona kwota wysokości wynagrodzeń w Polsce. Jej obliczaniem zajmuje się Główny Urząd Statystyczny. Dlatego też w mediach często możemy zaobserwować wiadomości dotyczące nowego komunikatu Prezesa GUS dotyczącego wysokości średniej krajowej. Obok tego terminu możemy także wymienić najniższą krajową. To z kolei jest najniższe możliwe wynagrodzenie, jakie pracodawca może wypłacać na umowie o pracę pracownikowi. Jednak warto pamiętać, że pracodawca może zaproponować znacznie wyższą stawkę. Dlatego też średnia krajowa jest znacznie wyższa od minimalnej krajowej. Wliczają się w nią także osoby zarabiające o wiele więcej niż minimalna.
To w marcu 2024 roku przeciętne wynagrodzenie brutto osiągnęło rekordowy wynik, wynosząc ponad 8,4 tys. zł. Jednocześnie, jak zauważają eksperci, wynagrodzenia w Polsce rosną znacznie szybciej, niż ceny. Przy inflacji w czerwcu na poziomie 2,6%, realnych wzrost płac wyniósł ok. 8%. W czerwcu 2024 roku przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wyniosło o 1,8% więcej niż w maju.
Kiedy podawane są dane o średniej krajowej?
Informacje na temat prognoz średniej krajowej znajdziemy w Ustawie budżetowej na rok 2024 w art. 24.
Prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej wynosi 7 824 zł.
Z kolei zgodnie z art. 20 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych, komunikaty w sprawie kwoty bazowej oraz przeciętnego wynagrodzenia ogłasza Prezes Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej “Monitor Polski” w terminie:
1) do 7 roboczego dnia lutego każdego roku:
a) kwotę przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym,
b) kwotę bazową, o której mowa w art. 19;
2) do 7 roboczego dnia drugiego miesiąca każdego kwartału kwotę przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Wysokość średniej krajowej 2024 – tabela
Poniżej znajdują się dotychczasowe dane GUS dotyczące wysokości średniej krajowej w Polsce w 2024 roku.
Miesiąc Wysokość średniej krajowej Styczeń 7 768 zł Luty 7 979 zł Marzec 8 408 zł Kwiecień 8 272 zł Maj 7 999 zł Czerwiec 8 144 zł
Od czego zależy wysokość średniej krajowej?
Średnia krajowa obliczana jest przez Główny Urząd Statystyczny po uwzględnieniu różnych czynników. Te są uzależnione od rodzaju średniej krajowej. Możemy wyróżnić (najczęściej przytaczaną) średnią krajową w sektorze przedsiębiorstw. Obejmuje ona pracowników firm zatrudniających minimum 9 osób. Dlatego też w rzeczywistości jest to jedynie jakaś część wynagrodzeń. Możemy także wyróżnić średnią krajową w gospodarce narodowej. Tutaj oprócz pensji wypłacanych w sektorze przedsiębiorstw pod uwagę brane są także wynagrodzenia w mikroprzedsiębiorstwach, lecz bez uwzględnienia umów cywilnoprawnych.
Co istotne, w wyznaczaniu średniej krajowej znaczenie ma nie tylko samo wynagrodzenie, ale także inne składniki wynagrodzenia wynikające z umowy o pracę. Warto wiedzieć, że wpływ na przeciętne miesięczne wynagrodzenie ma także miesiąc, ponieważ często to właśnie w określonych momentach pracownicy otrzymują nagrody, premię kwartalną, czy wynagrodzenie za nadgodziny.
Sumę wszystkich wynagrodzeń dzieli się przez przeciętną liczbę osób zatrudnionych w danym okresie. W ten sposób otrzymujemy wartość orientacyjną średniego wynagrodzenia w Polsce.
Średnia krajowa 2024 a płaca minimalna
Na wzrost średniej krajowej wpływa w szczególności wzrost minimalnej krajowej. W ostatnich latach pensja minimalna w ciągu roku wzrastała dwukrotnie. Od 1 stycznia 2024 roku wynagrodzenie minimalne za pracę wzrosło z 3600 zł do 4242 zł. Natomiast od połowy roku, czyli 1 lipca minimalna płaca wzrosła ponownie, tym razem do kwoty 4300 zł. To przekłada się na ogólny wzrost wynagrodzeń w kraju i tym samym wartość średniej krajowej.
Rząd pracuje nad Wieloletnim Planem Finansowym Państwa na lata 2024-2027. Z planu wynika, że realny wzrost wynagrodzeń w 2024 roku wyniesie 6,4%. Z podwyżki płacy minimalnej w 2024 roku skorzystało ponad 3 miliony osób, zarabiających najniższą krajową. To skutkuje wyraźnym wzrostem wynagrodzeń w całej gospodarce.
Warto także zauważyć, że wzrost minimalnej Krajowej wpływa na oczekiwania pracowników, którzy zarabiają więcej niż minimalną. Gdy rośnie minimalne wynagrodzenie, oczekują podwyżek od pracodawców. W przeciwnym razie zachodzi zjawisko spłaszczenia wynagrodzeń. Pracodawcy nie są w stanie zaoferować więcej niż najniższa krajowa osobom na stanowiskach, które niegdyś słynęły z wysokich wynagrodzeń. Tym samym wielu może się wydawać, że podwyższanie swoich kompetencji i kwalifikacji przestaje mieć sens. Jak wynika z danych ekonomistów Lewiatana, 92% pracodawców odczuwa silną presję płacową.
Średnia krajowa netto a brutto
Kwoty podawane przez Główny Urząd Statystyczny są kwotami brutto. Jeśli odejmiemy od nich składki i podatek, średnie wynagrodzenie na rękę pracownika zatrudnionego na umowie o pracę wyniesie nawet kilka tysięcy mniej. W przypadku marcowej kwoty przy ok. 8400 zł brutto, pracownik mógł otrzymać “na rękę” nieco ponad 6 tys. zł.
Znaczną część pensji obejmują składki, w tym emerytalna, rentowa i chorobowa. Do tego składka zdrowotna i wysokość podatku dochodowego. Zatem kwota średniej krajowej zostaje znacznie uszczuplona.
W statystykach GUS-u znajdziemy także bardziej szczegółowe dane m.in. na temat przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku, włącznie z wypłatami z zysku, pomniejszonego o potrącone od ubezpieczonych składki na ubezpieczenia społeczne, emerytalne, rentowe oraz chorobowe, czy realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia.
O czym mówi nam średnia krajowa?
Przytaczanie wskaźnika średniej krajowej często poddawane jest krytyce. Ludzie zastanawiają się, z czego wynika tak wysoka wartość średniej krajowej, skoro sami zarabiają znacznie mniej. Rzeczywiście wyznaczanie średniej nie jest miarodajne w każdym przypadku. Warto pamiętać, że w średniej bierze się pod uwagę także skrajnie wysokie i skrajnie niskiej wartości. Jednocześnie tylko te niskie są regulowane prawnie. Przedsiębiorcy mają dowolność co do podnoszenia wynagrodzeń w górę. Wielu woli korzystać z mediany zarobków, ponieważ wydaje się bardziej miarodajnym wskaźnikiem. Z mediany możemy dowiedzieć się, jaka jest wartość środkowa, czyli ta, która spotyka się między osobami zarabiającymi najmniej i najwięcej.
Średnia krajowa nie jest także miarodajna w odniesieniu do całego kraju ze względu na różnice regionalne w zarobkach. Również sektor działalności ma wpływ na to, ile zarabiają pracownicy. Wpływ na finalną wysokość średniej krajowej mają także nagrody, premie i wynagrodzenia za nadgodziny (których nie otrzymują wszyscy pracownicy). Jednak przeciętne wynagrodzenie może nam pokazać pewne prawidłowości jak np. tendencje dotyczące wzrostu lub spadku wynagrodzeń w kraju. Dynamikę wzrostu wynagrodzeń w kraju przykładowo pokazuje wzrost średniej krajowej w styczniu 2024 (7768,36 brutto) o 12,8% w porównaniu do analogicznego okresu zeszłego roku.
