Niebieska Karta – co to? Konsekwencje i procedura

Niebieska Karta to dokument, który stanowi pomoc dla osób doświadczających przemocy. Procedura obejmuje objęcie ofiary przemocy m.in. pomocą prawną, materialną, czy psychologiczną. Sprawdź, co to jest Niebieska Karta i jak ją założyć. 

Choć każdy z nas oczekuje szczęśliwego życia, to niestety nie zawsze jest ono możliwe. Przemoc domowa wkrada się nawet do pozornie zgodnych rodzin. Nie wiemy, co dzieje się za ścianami sąsiedniego mieszkania, jeśli tylko nie jest zbyt głośno. Dramat, jaki rozgrywa się w rodzinach, może szczególnie mocno odbić się na psychice osób najmłodszych i kobietach uzależnionych od swoich mężów pod względem emocjonalnym i ekonomicznym. Jednym ze sposobów na pomoc osobom doświadczającym przemocy domowej jest właśnie Niebieska Karta. Konsekwencje założenia dokumentu mają odwieść sprawcę od dalszego stosowania przemocy, a ofierze zagwarantować różne formy pomocy.

Niebieska Karta – co to?

Niebieska karta to określenie na procedurę działań w sprawie ofiar przemocy. Procedura Niebieskiej karty została opracowana przez Komendę Główną Policji oraz Komendę Stołeczną Policji wraz z Państwową Agencją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Niebieska Karta składa się z kilku etapów, począwszy od “A” do “D”. Kwestie Niebieskiej Karty reguluje m.in. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebieskie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”, oraz Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.

Jak założyć Niebieską Kartę?

Założenie niebieskiej karty może mieć miejsce z inicjatywy upoważnionych służb, które otrzymają zgłoszenie. Także osoba, która doświadcza przemocy, może rozpocząć procedurę. Kto zakłada Niebieską Kartę? Zwykle procedurą Niebieskiej Karty zajmuje się policja w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie. Założenie Niebieskiej Karty jest możliwe również przez:

• Ośrodek Pomocy Społecznej;
• placówki oświatowe, np. szkoła;
• szpitale i inne placówki służby zdrowia;
• w ramach gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych.

Niebieska Karta: dla kogo?

Kto może założyć Niebieską Kartę? Obserwator, osoba trzecia, która zgłosiła podejrzenie stosowania przemocy, a także osoba bezpośrednio doświadczająca przemocy domowej. Zgłoszenia na policję może dokonać nawet sąsiad, czy przyjaciel. Świadkowie przemocy mogą zgłosić sytuację na policji. Co więcej, policja nie może odmówić wszczęcia procedury. Incydenty można zgłaszać pod numerem Niebieskiej Linii (801 120 002) oraz dla osób pokrzywdzonych 22 688 7000.

Niebieska Karta – procedura. Krok po kroku

Mówiąc o Niebieskiej Karcie, tak naprawdę chodzi o ogół czynności składających się na procedurę pomocową osobie doświadczającej przemocy. Samo określenie Niebieska Karta nawiązuje do etapów formalnych, w jakich przechodzi się od Niebieskiej Karty „A” do Niebieskiej Karty „D”. Jak wygląda procedura Niebieskiej Karty?

• W pierwszej kolejności w razie podejrzenia przemocy następuje wszczęcie procedury przez uprawnioną instytucję. Na tym etapie służby wypełniają dokument Niebieskiej Karty „A”.
• Po spisaniu części „A” instytucja przekazuje ofierze przemocy Niebieską Kartę „B”, czyli formularz z informacją na temat form przemocy, samej genezy przemocy w rodzinie i działań policjantów, czy przepisach prawnych.
• W drugiej kolejności dochodzi do rozmowy z ofiarą. W jej trakcie ustala się indywidualny plan pomocowy dostosowany do sytuacji pokrzywdzonej osoby. W tym momencie uzupełnia się Niebieską Kartę „C” (opis sytuacji rodzinnej, materialnej, zdrowotnej, mieszkaniowej, czy zawodowej osoby pokrzywdzonej).
• Trzeci krok w procedurze to wezwanie w sprawie Niebieskiej Karty osoby podejrzanej o stosowanie przemocy wobec pokrzywdzonej/ego. W tym monecie następuje uzupełnienie Niebieskiej Karty „D” (dane osoby przemocowej, jej kontakty z prawem, formy stosowanej przemocy). Jest to etap oddziaływania na sprawcę przemocy i przedstawienia mu konsekwencji wszczęcia procedury.
• Czwarty krok to realizacja ustalonego planu pomocowego. Ogół czynności podejmowanych w ramach Niebieskiej Karty to np. takie działania jak monitoring sytuacji rodzinnej, wizyty pracownika socjalnego, pomoc psychologiczna i prawna.

Jak długo trwa procedura Niebieskiej Karty?

Niebieska karta – ile ważna? Kiedy wygasa? Graniczny termin udzielania pomocy ofierze przemocy nie został określony. Jednak gmina ma prawo ustalić własne terminy procedur. W przypadku ich braku monitoring sytuacji rodziny wynosi ok. 3 miesięcy. Monitorowanie sytuacji pokrzywdzonego to zadanie dla dzielnicowego, czy pracownika pomocy społecznej. Niebieska Karta zostaje zakończona także, gdy przemoc w rodzinie ustąpi i sytuacja znacznie się poprawi. Także po pełnym zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy lub gdy dalsze działania nie będą zasadne – procedura dobiega końca.

Niebieską Kartę można ściągnąć również w przypadku, gdy osoba objęta przemocą  sama będzie chciała to zrobić. Jednak w przyszłości, w razie ponownego wystąpienia oznak przemocy, ofiara może ponownie założyć Kartę, rozpoczynając procedurę od nowa.

Konsekwencje założenia Niebieskiej Karty

Niebieska Karta to gwarancja bezpieczeństwa dla osoby doświadczającej przemocy domowej. Osoba objęta przemocą dzięki założeniu Niebieskiej Karty otrzymuje pomoc:

• w rozwiązaniu trudnych sytuacji,
• psychologiczną, np. w przypadku uzależnienia się od sprawcy,
• materialną,
• zawodową,
• mieszkaniową,
• prawną,
• w postaci monitoringu sytuacji rodzinnej,
• jako uświadomienie sprawcy o konsekwencjach jego działań.

Założenie Niebieskiej Karty to krok w podjęciu dalszych działań na rzecz poprawy sytuacji rodzinnej. Przykładem rozwiązywania problemów jest skierowanie sprawcy przemocy na leczenie odwykowe. Niebieska Karta niesie również dotkliwe konsekwencje dla sprawcy – może skutkować zakazem zbliżania do ofiary, cze eksmisją sprawcy.

Ponadto osoby doświadczające pomocy mogą skorzystać z:

• interwencji kryzysowej,
• pomocy medycznej (ochrony zdrowia),
• badań lekarskich w związku z uszkodzeniami ciała powstałymi w wyniku przemocy,
• schronienia,
• pomocy w uzyskaniu mieszkania socjalnego.

Niebieska karta – jak sprawdzić, czy jest założona?

Niezależnie od sposobu rozpoczęcia procedury Niebieskiej Karty, osoba objęta nią (również w wyniku działań osób trzecich) otrzymuje na ten temat informację. Zatem pierwszą poinformowaną osobą jest pokrzywdzona w momencie założenia Karty „A” lub „B”. Następnie informowany jest o tym sprawca przemocy (etap Karty „D”). Jednocześnie warto zaznaczyć, że nie istnieje obowiązek informowania stron o założeniu Karty, zatem osoby mogą się o tym dowiedzieć dopiero we wskazanych etapach procedury.

Niebieska karta. Czy można wycofać?

Karty nie da się całkowicie wycofać ani nie można jej zmienić. Możliwe jest zakończenie procedury w określonych sytuacjach.

• po zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie;
• gdy plan pomocowy został zrealizowany;
• w przypadku braku zasadności podejmowania działań.

Co daje niebieska karta przy rozwodzie?

Rozwód często jest spowodowany właśnie przemocą domową. Wówczas procedura Niebieskiej Karty może być istotna w sprawie rozwodowej. Przede wszystkim jest to ważny argument w przypadku orzeczenia winy. To potwierdzenie stosowania przemocy i wskazania strony poszkodowanej. Niebieska Karta może przyczynić się do zasądzenia określonej wysokości alimentów. Niebieska Karta stanowi także dowód w sprawie jako potwierdzenie zaniku więzi fizycznej i emocjonalnej między małżonkami. Jednak należy mieć na uwadze czujność sądu i nie traktować Niebieskiej Karty w celach manipulacyjnych, ponieważ w ten sposób można się narazić na odpowiedzialność karną.

Niebieska karta a praca

Samo założenie Niebieskiej Karty jeszcze nie stanowi o popełnieniu przestępstwa i nie oznacza prawomocnego skazania za przestępstwo. Dlatego też osoby nią objęte wciąż mogą pracować na stanowiskach, w których wymaga się braku skazania za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe. Zatem sprawcy przemocy mogą przykładowo pełnić zawód nauczyciela. Sama Niebieska Karta nie stanowi podstawy do wypowiedzenia umowy o pracę.

Niebieska Karta. Jak się bronić?

Może się zdarzyć, że ofiarą tak naprawdę jest sam rzekomy sprawca przemocy. Niestety przemoc domowa wywołuje tak silne uczucie troski i współczucia, że może stanowić środek manipulacyjny. Wówczas życie osoby oskarżonej o dopuszczanie się przemocy może zostać całkowicie zmienione na jej niekorzyść. Jak się obronić przed fałszywymi oskarżeniami? Manipulacyjne oskarżenie o stosowanie przemocy domowej jest przestępstwem zagrożonym karą pozbawienia wolności do 3 miesięcy do lat 5. Podejrzewając zatem bliską osobę o możliwość fałszywego oskarżenia, warto zatem zawczasu zbierać dowody na nieuczciwe działanie. Ważne jest także pozyskanie świadków, którzy potwierdzą wersję wydarzeń pokrzywdzonego.