Gerontologia to taka dziedzina wiedzy, która ma ogromne znaczenie w kontekście socjalizacji osób starszych. Sama wiedza ma praktyczne zastosowanie, dlatego wiele osób o empatycznej naturze wiąże z tym zagadnieniem swoje życie zawodowe. Czym jest gerontologia i jaki zakres obowiązków oznacza praca w tym obszarze?
Proces starzenia dotyka wszystkich. Choć w młodym wieku, jeszcze się o tym nie myśli, to wraz z upływem czasu, gdy przyglądamy się swoim bliskim w późnej starości, zaczynamy rozumieć, jak ważne jest wsparcie organizacyjne i psychologiczne osób starszych. Starość to nieunikniona część życia ludzkiego jest nie tylko ciężkim okresem w życiu człowieka, lecz również stanowi pole badawcze dla lekarzy i psychologów. Efekty badań można wykorzystać, by pomóc osobom starszym w lepszym funkcjonowaniu we współczesnym świecie.
Spis treści
Gerontologia – co to?
To dziedzina wiedzy, która koncentruje się na zagadnieniach związanych z procesami starzenia. Jest to nauka interdyscyplinarna, która obejmuje również zagadnienia z zakresu biologii i medycyny, psychologii. Ogólnie mówiąc, jest to po prostu nauka o starości, o tym, z czym wiąże się życie w wieku starszym. W przeciwieństwie do geriatrii, która skupia się głównie na schorzeniach osób starszych, gerontologia bada ogólne procesy starzenia się człowieka. W zakres tych procesów wliczają się nie tylko problemy zdrowotne i ich wpływ na życie ludzkie, lecz także te ograniczenia, z którymi osoby starsze mierzą się na co dzień. Starzenie wpływa na przykład na problemy z socjalizacją, warunki życia oraz aspekty psychologiczne. Na gruncie nauki o gerontologii zrodził się zawód gerontologa. Co to za praca i jaki jest zakres obowiązków specjalisty od gerontologii?
Kim jest gerontolog?
Gerontolog to specjalista, który koncentruje się na pomocy osobom starszym. Częściowo zna się na medycynie, choć wcale nie musi być lekarzem. Ważne jest to, aby miał wiedzę o procesach starzenia się i wiedział, jak postępować z osobami, które tego doświadczają. Specjalista bywa również nazywany gerontopedagogiem. Jego praca jest bardzo istotna, ponieważ społeczeństwa ciągle się starzeją. Ludzi w starszym wieku przebywa, zaczynają więc doświadczać problemów związanych z wiekiem, a młodsi ludzie nie zawsze są w stanie to zrozumieć i wyciągnąć pomocną dłoń w ich stronę. Zawód gerontologa polega na opiece nad osobami starszymi. W przeciwieństwie do opiekuna osób starszych specjalista nie dba o podstawowe potrzeby i opiekę higieniczną, lecz stara się zaspokoić potrzeby ducha. Opiekuje się osobą starszą, pomaga jej w kształceniu się, organizuje jej czas wolny, motywuje do rozwoju. Na czym dokładnie polega ten zawód?
Gerontolog – zakres obowiązków
Gerontolog pomaga osobom starszym zaadaptować się do życia we współczesnym świecie. Starsi ludzie zwykle pamiętają inne czasy, często żyją nimi, wspominając i analizując, dlaczego współcześnie świat stawia przed nimi niezrozumiałe wyzwania. Specjalista od gerontologii doskonale to rozumie, a jego przewagą jest fakt, że rozumie także współczesny świat. Dzięki temu wie, w jaki sposób ułatwić osobom starszym życie. Stara się wykrywać ich potrzeby, zanim sami zrozumieją, że czegoś im brakuje. Specjalista dba o to, by miło spędzali czas, dba o ich rekreację, próbuję zaciekawić różnymi tematami. Stara się zasiać u ludzi starszych nowe zainteresowania, pielęgnować hobby, zachęca również do udziału w życiu społecznym i korzystania z życia kulturalnego. Nie dopuszcza do rozwoju w ludziach uczucia osamotnienia. Zakres obowiązków gerontologa jest uzależniony od tego, z jakim typem ludzi pracuje, czego się od niego oczekuje w danej placówce.
Specjalista stara się nie dopuścić do stagnacji w życiu starszych ludzi, pobudza ich rozwój psychofizyczny, aby mimo wieku wciąż towarzyszyła im jasność umysłu. Gerontolog pomaga także osobom starszym w życiu codziennym. Ze względu na pewne ograniczenia nie zawsze mogą sami zrobić zakupy, wypełnić formalności na poczcie. Gerontolog stara się wspierać ich w podstawowych czynnościach. Specjalista może także pełnić działalność edukacyjną, brać udział w wydarzeniach na rzecz edukacji ludzi w zakresie zdrowia osób starszych. Bierze także udział w opracowywaniu programów na rzecz osób starszych, dotyczących żywienia, aktywności fizycznej, psychicznej. Specjalista od gerontolog doskonale sprawdza się również jako kierownik ośrodków socjalnych na rzecz osób starszych.
Jak zostać gerontologiem?
Aby zostać gerontologiem, należy udać się na studia pedagogiczne. Wskazana jest pedagogika socjalna. Swoją karierę w tym zawodzie mogą również pokierować osoby po studiach psychologicznych, poprzez realizację studiów podyplomowych. Wbrew pozorom pod wpływem starzenia się ludności, zapotrzebowanie na przedstawicieli tej branży jest całkiem spore. Kandydaci do pracy z osobami starszymi mogą znaleźć zatrudnienie w domach spokojnej starości, klubach seniora, uniwersytetach trzeciego wieku. Niektóre uczelnie oferują także kierunki ściśle związane z tą dziedziną wiedzy. Przykład stanowią studia podyplomowe Pedagogium Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Warszawie. Kierunek gerontologia obejmuje trzy semestry nauczania. Absolwenci wiedzą, jak kontaktować się z seniorami, jak zaspokajać ich potrzeby i w jaki sposób organizować zajęcia dla seniorów. W trakcie studiów kandydaci dowiadują się, czym jest gerontologia społeczna, wykłady z postaw psychogeriatrii, czy socjologii starości poszerzają ich wiedzę na temat osób starszych. Dowiadują się, w jaki sposób komunikować się z osobami starszymi, oraz ich bliskimi.
Jak wygląda praca gerontologa?
Gerontolog pracuje głównie w domach pomocy społecznej i instytucjach polityki społecznej. Może także znaleźć zatrudnienie w placówkach zajmujących się propagowaniem kultury, w oświacie i instytucjach pozarządowych. Może także pełnić stanowisko opiekuna środowiskowego. Pracuje jednocześnie w pomieszczeniach zamkniętych, jak i na zewnątrz. Jego praca w dużej mierze polega na organizacji formalności, przez co musi dojeżdżać do urzędów i instytucji.
Gerontolog – wymagania
Kandydat na gerontologa przede wszystkim musi być osobą niezwykle empatyczną. Aby zrozumieć potrzeby starszego człowieka, konieczna jest umiejętność postawienia się w jego sytuacji. Obiektywizm to podstawa tej pracy. Osoby w wieku podeszłym potrafią być także dla wielu irytujące. Dlatego w zawodzie przydają się również duże pokłady cierpliwości. Najważniejsze w tym zawodzie są kompetencje zawodowe miękkie, dobrze rozwinięte zdolności komunikacyjne. W wielu kwestiach osoby starsze potrzebują podobnego podejścia jak dzieci. Dlatego specjalista musi mieć do nich dobre podejście wychowawcze. No i oczywiście gerontolog musi przede wszystkim lubić osoby starsze. Jeśli praca z nimi sprawia mu przyjemność, wówczas będzie doskonale sprawdzać się w swojej pracy i uczyni życie wielu osób lepszym.
W zawodzie gerontologa ważna jest także umiejętność pracy pod presją czasu i w środowisku stresowym. Nawet osoba, która uwielbia osoby starsze, może mieć chwilę słabości. Trzeba wówczas zadbać o opanowanie i zachowanie uśmiechu na twarzy. W przeciwnym razie specjalista mógłby zaszkodzić podopiecznemu. Kandydat powinien być także odpowiedzialny, ponieważ w pewnym sensie przyjmuje na swoje barki odpowiedzialność za samopoczucie psychiczne, a niekiedy także i fizyczne drugiego człowieka. Warto także pamiętać, że praca gerontologa jest niezwykle angażująca. Niezbędna w tym zawodzie jest więc dyspozycyjność. Specjalista musi być na każde wezwanie osoby starszej. Tym samym może zaniedbywać swoich bliskich. Wymagania obejmują także sprawność fizyczną specjalisty, ponieważ choć nie jest pielęgniarzem, to osoba starsza może potrzebować jego pomocy, albo w przeniesieniu (na przykład kartonu z rzeczami osobistymi), albo w podtrzymaniu podczas zejścia ze schodów.
