Zasada równego traktowania w zatrudnieniu – czym jest? Co grozi za jej naruszenie?

Równe traktowanie w zatrudnieniu to jedno z podstawowych praw pracowniczych, które dokładnie opisuje Kodeks pracy. Pracodawca musi stosować równe traktowanie wobec wszystkich pracowników, bez względu na płeć, rasę, czy wyznanie. O czym mówi zasada równego traktowania w zatrudnieniu? Co grozi za jej złamanie? Sprawdź!

Kodeks pracy jasno określa, że równe traktowanie w zatrudnieniu jest jedną z najważniejszych zasad, którą trzeba stosować wobec wszystkich pracowników. Dyskryminacja w pracy jest absolutnie nagannym zjawiskiem, którego powinien się wystrzegać każdy pracodawca. Ustawa o równym traktowaniu przewiduje, że w przypadku złamania tej zasady, zatrudniającego mogą spotkać nieprzyjemne w skutkach konsekwencje. Na czym polega zasada równego traktowania pracowników? Kiedy można mówić o nieprawidłowościach i prawie do odszkodowania? Co jeszcze grozi za nierówne traktowanie w zatrudnieniu? Sprawdź!

Szukasz pracy? Praca we Wrocławiu czeka, aż ją odkryjesz!

Równe traktowanie w zatrudnieniu a Kodeks pracy – co mówią przepisy?

Skąd wiadomo, co oznacza równe traktowanie w zatrudnieniu? Oczywiście można się odnieść do ogólnie przyjętych zasad społecznych, wpajanych nam od małego. Wszyscy powinni wiedzieć, że nie należy gorzej traktować kogoś, kto jest innego wyznania, orientacji, płci, czy rasy. Takie zasady życiowego savoir-vivre warto przenosić na różne obszary życia – także ten zawodowy. Pieczę nad zasadami dotyczącymi zapobiegania dyskryminacji w firmach trzyma Kodeks pracy. Artykuł 18. Kodeksu, mówi o zakresie równego traktowania pracowników:

Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych […]

W dalszej części artykułu możemy przeczytać o tym, że równe traktowanie powinno dotyczyć wszystkich, bez względu na ich rasę czy wyznanie:

[…] bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym, lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Czym w skrócie jest nierówne traktowanie w miejscu pracy? To sytuacja, gdy w pracy dochodzi do jakiegokolwiek rodzaju dyskryminacji.

Zasada równego traktowania w zatrudnieniu – dyskryminacja pośrednia i bezpośrednia

Wspomniany już artykuł 18. Kodeksu pracy przedstawia podstawowy podział dyskryminacji, które zaburzają zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Tak jak wspomnieliśmy, nie należy traktować niektórych pracowników gorzej ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także rodzaj umowy. Jakie dyskryminacje powodują nierówne traktowanie w zatrudnieniu?

• Dyskryminacja bezpośrednia, czyli gorsze traktowanie pracownika ze względu na jedną (bądź kilka) z powyższych przyczyn. Jednym z dobrych przykładów może być homofobia w pracy, czyli gorsze traktowanie pracownika ze względu na jego orientację seksualną. 
• Dyskryminacja pośrednia – dochodzi do niej w związku z ogólnymi decyzjami podjętymi w przedsiębiorstwie. To mogą być zmiany w regulaminie pracy lub np. dostępności do szkoleń, które stawiają konkretną grupę etniczną lub np. religijną w gorszej sytuacji. Do dyskryminacji pośredniej nie dojdzie, jeśli zmiana “jest obiektywnie uzasadniona ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne”. 

Zasada równego traktowania w zatrudnieniu a dyskryminacja ze względu na płeć

Nagminnym problemem i rodzajem dyskryminacji, o którym należy wspomnieć, jest dyskryminacja ze względu na płeć. Mimo rosnącej świadomości ludzi, seksizm w pracy, mobbing i nierówne traktowanie płacowe, wciąż mają miejsce w wielu firmach. Cały punkt artykułu 18. Kodeksu pracy, jest poświęcony zdefiniowaniu takiego zjawiska:

Dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika, w szczególności stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery; na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy (molestowanie seksualne).

Niestety nie wszyscy zdają sobie sprawę, że jakakolwiek religia, płeć, wyznanie lub rasa – nie powinny mieć wpływu na decyzje zawodowe. W żadnej firmie nie może być miejsca na seksizm w pracy, homofobię i rasizm. Głównymi czynnikami decyzyjnymi powinny pozostać: doświadczenie zawodowe, zaangażowanie, cechy charakteru, tempo rozwoju, umiejętności i lojalność. Nie ma żadnych podstaw, aby twierdzić, że którykolwiek z innych czynników wymienionych w ustawie powinien mieć wpływ na pozycję w firmie. Pamiętajmy o tym!

Równe traktowanie w zatrudnieniu a wynagrodzenie

Z badań wynika, że dysproporcje w zarobkach między kobietami a mężczyznami wciąż istnieją. Warto wyraźnie zaznaczyć, że nierówne traktowanie pracowników w wynagrodzeniu – może być podstawą do uznania okoliczności łamiących zasadę równego traktowania w zatrudnieniu. W tym przypadku warto rozróżnić dyskryminację od niższych kompetencji. 

O nierówności możemy mówić dopiero wtedy, gdy pracownik o podobnym doświadczeniu, kwalifikacjach, odpowiedzialności zawodowej i ilości obowiązków – otrzymuje niższe wynagrodzenie na podobnym stanowisku. Nierówne traktowanie pracowników na tych samych stanowiskach, którzy wykonują pracę tej samej jakości, może być podstawą do udzielenia odszkodowania. Co grozi za łamanie praw pracowników i czy pracodawca ma prawo się mścić? 

Odszkodowanie za nierówne traktowanie w zatrudnieniu – co grozi pracodawcy?

Obowiązkiem każdego pracodawcy, jest równe traktowanie pracowników. Kodeks pracy określa, że naruszenie zasad to odmienne zachowanie wobec pracownika, z przyczyn wymienionych na początku artykułu. Najczęściej skutkiem takiego zachowania, jest:

• pominięcie przy awansowaniu, przyznawaniu różnych świadczeń związanych z pracą i typowaniu pracowników do wzięcia udziału w szkoleniach poprawiających ich kwalifikacje;
• odmowa zatrudnienia lub rozwiązania stosunku pracy (w związku z przyczynami noszącymi znamiona dyskryminacji);
• gorsze warunki płacowe lub warunki zatrudnienia, bez obiektywnej podstawy.

Warto dodać, że nie można mówić o naruszeniu zasady równego traktowania, jeśli pracodawca kierował się obiektywnymi pobudkami. Natomiast pracownik, wobec którego zastosowano dyskryminację, może złożyć zawiadomienie do Państwowej Inspekcji Pracy, sądu pracy lub komisji pojednawczej. W myśl artykułu 18. Kodeksu pracy:

Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.

Pracownik, który skorzystał z ustawowego prawa do zgłoszenia nierówności w pracy, nie powinien spotkać się z negatywnymi konsekwencjami z tego tytułu. Pracodawca nie może z tego powodu wypowiedzieć umowy o pracę takiego pracownika i osób, które go w tym wspierały.