Kapitał obrotowy firmy, to jedna z podstawowych wartości, która umożliwia przetrwanie przedsiębiorstwa na rynku, a w późniejszych etapach, jego rozwój. Czym dokładnie jest kapitał obrotowy? I jak go obliczyć?
Płynność finansową firmy uzyskujemy dzięki odpowiedniej strukturze oraz wysokości kapitału obrotowego. To właśnie od sposobu zarządzania kapitałem obrotowym zależy czy założona firma przetrwa i czy odniesie sukces. Kapitał obrotowy, to w skrócie, wszystkie aktywa bieżące, które ostały zdobyte w okresie krótszym niż 12 miesięcy. Jakie jeszcze są składniki kapitału obrotowego? Jak go obliczyć? I czy od strategii zarządzania majątkiem obrotowym może zależeć powodzenie firmy?
Spis treści
Definicja kapitału obrotowego – co to jest?
Kapitał obrotowy, to wartość, którą otrzymamy po odjęciu wszystkich zobowiązań bieżących firmy. Są to bieżące aktywa przedsiębiorstwa, do których zaliczamy pieniądze, zapasy, produkty, półprodukty, papiery wartościowe lub nieuregulowane jeszcze należności krótkoterminowe. Wartość kapitału obrotowego przedsiębiorstwa to odpowiedni poziom płynności finansowej, dzięki któremu firma przetrwa nawet jeśli pojawią się nieopłacone przez klientów faktury bądź inne problemy finansowe zależne od sytuacji rynkowej.
Często można spotkać się także z definicją kapitału obrotowego jako nadwyżką bieżących środków finansowych w stosunku do zobowiązań bieżących. Należy podkreślić, ze w skład tego kapitału wchodzą tylko aktywa obrotowe, które znajdują się w firmie przez okres krótszy niż 12 miesięcy.
Jakie są składniki kapitału obrotowego?
Do składników kapitału obrotowego zalicza się wszystkie środki pieniężne i inne aktywa pieniężne pozostałe po odjęciu opłat za zrealizowane dostawy, wypłaty, raty kredytów oraz innych zobowiązań krótkoterminowych. Dodatkowo po stronie aktywów są także:
- zapasy,
- należności krótkoterminowe,
- inwestycje krótkoterminowe,
- rozliczenia międzyokresowe, które są oczywiście… krótkoterminowe.
Natomiast po stronie pasywów są źródła finansowania powyższych elementów, do których zalicza się:
- kapitały własne,
- kapitały obce (kredyty oraz pożyczki).
Strategie zarządzania kapitałem obrotowym(umiarkowana, agresywna, konserwatywna)
Strategia zarządzania kapitałem obrotowym ma na celu dbanie o równowagę pomiędzy płynnością finansową a zyskami firmy. Jest to niezwykle ważny element prowadzenia przedsiębiorstwa, ponieważ utrata płynności finansowej, która jest rozumiana jako zdolność do regulowania bieżących zobowiązań, może doprowadzić do szybkiej upadłości firmy. Warto, aby poziom kapitału obrotowego netto utrzymywał się na dodatnim wskaźniku, który umożliwia zachowanie płynności finansowej w razie nieprzewidzianych sytuacji na rynku.
Istnieją trzy strategie zarządzania kapitałem obrotowym, które mają za zadanie niedopuszczenie do utraty płynności finansowej przedsiębiorstwa. Poniżej przedstawiamy, krótki zarys każdej ze strategii.
Strategia agresywna
Umożliwia uzyskanie dużych zysków przy dużym ryzyku. Polega na zarządzaniu aktywami obrotowymi na poziomie niskim w odniesieniu do zobowiązań bieżących. Strategia agresywna aktywów dąży do ograniczenia płynności aktywów. Aby ten model zarządzania okazał się skuteczny, konieczna jest wysoka rentowność aktywów trwałych, dzięki czemu można ograniczyć udział gotówki w aktywach, co umożliwia większe zwroty z kapitału.
Możliwa jest także agresywna strategia pasywów, która polega na maksymalizacji funduszy okresowych kosztem kapitału bazowego. Ten rodzaj taktyki jest nazywany agresywnym ze względu działania, które niosą ze sobą ryzyko utraty płynności finansowej ze względu na zwiększenie kosztu kapitału. W ten sposób osiąga się odpowiednią stopę zwrotu z kapitału. Skutkiem tych działań jest zazwyczaj obniżenie płynności finansowej oraz wyższa rentowność firmy.
Strategia konserwatywna
Jest to zachowanie wysokiego stanu najbardziej płynnych aktywów obrotowych(gotówki i krótkoterminowych papierów wartościowych) przy niskiej wartości zobowiązań krótkoterminowych. Doprowadza to do sytuacji, w której struktura pasywna jest stabilna poprzez oszczędne zarządzanie aktywami bieżącymi. Dzięki temu możliwe jest zachowanie jak najwyższej kwoty aktywów płynnych min. krótkoterminowych papierów wartościowych o wartości przekraczającej połowę wszystkich aktywów oraz gotówki. Agresywna strategia zarządzania kapitałem obrotowym stoi w opozycji do strategii konserwatywnej, w której chodzi o niski poziom ryzyka, a to wiąże się z niskimi zyskami.
W przypadku pasywów, strategia konserwatywna skupia się na zmniejszeniu zobowiązań krótkoterminowych i zminimalizowaniu zadłużenia firmy. Często dochodzi do zrezygnowania z zadłużenia długoterminowego na rzecz wykorzystania własnego kapitału. Plusem strategii konserwatywnej jest kapitał pracujący utrzymujący płynność finansową, która zmniejsza ryzyko niewypłacalności. Konserwatywną strategię pasywów i aktywów zazwyczaj prowadzą firmy, które przeżywają kryzys finansowy lub rozpoczynają działalność.
Strategia umiarkowana
Znajduje się pomiędzy powyższymi strategiami i polega na wykorzystaniu elementów agresywnej strategii zarządzania kapitałem obrotowym oraz elementów strategii konserwatywnej. Ryzyko braku wypłacalności jest niskie, wymaga nieznacznego finansowania kapitałem obcym oraz utrzymuje poziom kapitału obrotowego na niskiej, ale za to istniejącej, wartości płynności finansowej. Daje też umiarkowane zyski. Jest to bezpieczna taktyka, która minimalizuje ryzyko utraty płynności finansowej.
Jak obliczyć kapitał obrotowy?
Kapitał obrotowy firmy obliczamy trochę inaczej w wypadku kapitału obrotowego brutto i kapitału obrotowego netto. Wartość kapitału obrotowego wynika z odjęcia zobowiązań bieżących od majątku obrotowego firmy.
Przez zobowiązania bieżące rozumie się:
- opłaty za dostawców,
- wypłaty dla pracowników,
- raty kredytów krótkoterminowych,
- podatki, składki oraz inne zobowiązania względem systemu finansowania państwa
Natomiast podtypy kapitału obrotowego, czyli jego wartość brutto i netto obliczamy przy uwzględnieniu kapitału pracującego.
Kapitał obrotowy brutto i kapitał obrotowy netto
Wartość brutto to inaczej majątek obrotowy. Natomiast na majątek obrotowy składają się bieżące aktywa firmy, które są używane w celu prowadzenia bieżącej działalności. Jest to całkowita wartość aktywów obrotowych. Zaangażowany jest w finansowanie całkowitej wartości aktywów obrotowych przedsiębiorstwa.
Kapitał obrotowy netto, nazywany kapitałem pracującym. Jest to nadwyżka aktywów obrotowych nad zobowiązania krótkoterminowe, czyli wynagrodzenia dla pracowników lub raty kredytów. Dodatkowo jest to także różnica pomiędzy kapitałem stałym a majątkiem trwałym. Ważne jest aby pamiętać, że kapitał obrotowy netto należy także do kapitału stałego, który finansuje aktywa obrotowe, jednak nie finansuje aktywów trwałych.
Kapitał obrotowy netto dzielimy na dwa poziomy:
- dodatni – to sytuacja, w której długoterminowy kapitał jest wyższy niż poziom aktywów trwałych.
- Zerowy – zrównany jest poziom aktywów bieżących i zobowiązań bieżących.
- Ujemny – aktywa obrotowe są wyższe od zobowiązań krótkoterminowych.
Firma, która posiada dodatni kapitał obrotowy netto nie musi się obawiać o swoją pozycję na rynku. Oznacza to, że firma ma możliwość przetrwania w przypadku wystąpienia nieprzewidzianych sytuacji na rynku. Ważne jest, aby utrzymywać odpowiednie proporcje pomiędzy tempem sprzedaży a poziomem majątku obrotowego.
Jak obliczyć zapotrzebowanie na kapitał obrotowy?
Wysokość kapitału obrotowego jest zależna od sytuacji rynkowej konkretnej firmy. Ważne jest, aby przedsiębiorca „trzymał rękę na pulsie” i był na bieżąco z aktualnościami w jego branży. Nie istnieje jedna słuszna strategia zarządzania kapitałem obrotowym ani jeden przepis na poprowadzenie firmy ku uzyskaniu płynności finansowej. Jednak ważne jest świadome i racjonalne podejście do kwestii zapotrzebowania danego przedsiębiorstwa na kapitał obrotowy. Jak to zrobić? Trzeba odjąć saldo netto środków pieniężnych od całej wartości kapitału obrotowego.
Zdarza się także, że zapotrzebowanie na kapitał obrotowy może znacząco wzrosnąć. Zazwyczaj dzieje się tak, gdy firma doświadczy nagłego wzrostu sprzedaży. Większa sprzedaż równa się większe zapotrzebowanie za zapasy, półprodukty oraz oczywiście na same produkty. Dodatkowo zwiększa się także ilość dostaw co wiąże się z wyższym poziomem zobowiązań krótkoterminowych.
Kolejną sytuacją, w której możemy obserwować skok zapotrzebowania firmy na kapitał obrotowy są zmiany terminów płatności. Jeśli termin płatności dla klientów zostanie wydłużony lub termin uregulowania zobowiązań firmy wobec kontrahentów zostanie skrócony, wtedy konieczne jest zwiększenie kapitału obrotowego w celu zapewnienia wypłacalności przedsiębiorstwa.
Jak zwiększyć kapitał obrotowy?
W sytuacji gdy nastąpi zapotrzebowanie na większy niż dotychczas kapitał obrotowy można:
- podnieść poziom kapitału stałego – wiąże się to z przeznaczaniem zysku na rozwój firmy,
- dokonać emisji akcji – pozwoli to zwiększyć kapitały własne,
- zmniejszyć stan majątku trwałego – można upłynnić zbędne lub zużyte środki lub ograniczyć na pewien czas inwestycje długoterminowe ze środków własnych,
- zwiększyć poziom zobowiązań długoterminowych.
Dlaczego kapitał obrotowy jest istotny?
Kapitał obrotowy, to wartości kapitału dzięki któremu firma może utrzymać się na rynku w przypadku gdy nie zostaną dotrzymane terminy płatności lub dojdzie do nieprzewidzianej sytuacji związanej z prowadzeniem działalności gospodarczej, która przecież zależna jest często od zainteresowania klientów.
Utrzymanie wysokiej płynności finansowej jest konieczne, aby nie doszło do utraty płynności finansowej, której skutkiem może być bankructwo. Warto dbać o wysokość poziomu kapitału obrotowego netto, który powinien iść w parze z takimi czynnikami jak min. wzrost sprzedaży lub z zobowiązaniami krótkoterminowymi. Wybranie odpowiedniej strategii dostosowanej do struktury kapitału obrotowego oraz do aktualnej działalności przedsiębiorstwa z pewnością pomoże w utrzymaniu firmy na rynku oraz do jej stopniowego rozwoju.
