Urlop macierzyński jest jednym z podstawowych praw pracujących kobiet, które spodziewają się dziecka. Pozwala na odpoczynek po porodzie, opiekę nad nowonarodzonym dzieckiem oraz dostosowanie się do nowych warunków życia. Zanim jednak skorzystasz z tego prawa, warto poznać szczegóły dotyczące jego trwania, zasad oraz tego, kto jest odpowiedzialny za wypłatę świadczenia.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_61600479_cropped-wizerunek-pi%C4%99kny-ci%C4%99%C5%BCarny-biznesowej-kobiety-writing-w-jej-notatniku-podczas-gdy-stoj%C4%85cy.html
Urlop macierzyński – charakterystyka
Urlop macierzyński to prawo do nieobecności w pracy, które przysługuje kobiecie, aby mogła ona opiekować się nowonarodzonym dzieckiem, ale także odpocząć po porodzie oraz zadbać o swoje zdrowie i regenerację. Jest to prawo wynikające z przepisów prawnych, a pracodawca nie może odmówić pracownicy urlopu macierzyńskiego.
Co istotne, zasiłek macierzyński przysługuje nie tylko pracownicom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, ale także zleceniobiorcom oraz przedsiębiorcom, pod warunkiem, że są objęci ubezpieczeniem chorobowym. Dzięki temu kobieta, niezależnie od formy zatrudnienia, może skorzystać z tej formy wsparcia finansowego w okresie po porodzie.
Urlop macierzyński to przywilej, do którego mają prawo również osoby, które korzystają z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego oraz urlopu ojcowskiego. Przykładem jest tu sytuacja, kiedy pracownicy przyjęli dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza (z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej) albo przyjęli dziecko oraz złożyli do sądu opiekuńczego stosowny wniosek o przysposobienie.
Wymiar urlopu macierzyńskiego
Jaki jest okres urlopu macierzyńskiego? W przypadku urodzenia jednego dziecka przysługuje prawo do 14 tygodni pełnego urlopu macierzyńskiego. Po tym okresie można wykorzystać kolejne 6 tygodni urlopu lub przekazać je ojcu dziecka. Minimalny wymiar urlopu macierzyńskiego wynosi więc 20 tygodni.
W przypadku urodzenia większej liczby dzieci, okres urlopu jest wydłużony:
1) dla dwójki dzieci wynosi on 31 tygodni,
2) dla trójki – 33 tygodnie,
3) dla czwórki – 35 tygodni,
4) przy urodzeniu pięciu lub więcej dzieci – 37 tygodni.
Dodatkowo, kobieta może skorzystać z 6 tygodni urlopu macierzyńskiego przed porodem, choć to rozwiązanie jest rzadko stosowane. Zazwyczaj kobiety, które z powodów zdrowotnych lub samopoczuciowych nie są w stanie pracować przed porodem, korzystają ze zwolnienia lekarskiego aż do dnia porodu.
Kto płaci macierzyński?
Zasiłek macierzyński jest wypłacany przez różne podmioty, w zależności od sytuacji pracownika i formy zatrudnienia. Jeśli kobieta jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę, a jej pracodawca zatrudnia co najmniej 20 osób, to pracodawca wypłaca jej zasiłek macierzyński.
W sytuacji, gdy firma zatrudnia mniej niż 20 pracowników, zasiłek wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Takie same zasady obowiązują w przypadku kobiet zatrudnionych na umowie zlecenie lub prowadzących własną działalność gospodarczą – wówczas także ZUS wypłaca zasiłek macierzyński, pod warunkiem że osoba ubiegająca się o świadczenie jest objęta ubezpieczeniem chorobowym.
Warto podkreślić, że w sytuacjach wyjątkowych, takich jak hospitalizacja matki może dojść do przerwania pobierania zasiłku macierzyńskiego, ale wtedy również ZUS przejmuje finansowanie urlopu.
Co istotne, kobieta, która decyduje się na urlop macierzyński, ma prawo do pełnej ochrony, a jej stanowisko musi zostać jej zapewnione po powrocie z urlopu.
Ile wynosi zasiłek macierzyński?
Za czas urlopu macierzyńskiego kobieta otrzymuje specjalny zasiłek macierzyński, który stanowi pewną rekompensatę wynikającą z konieczności, jaką jest sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem i tym samym przerwanie aktywności zawodowej.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego zależy od terminu, w jakim kobieta składa dokumenty do ZUS lub pracodawcy. Jeśli wszystkie wymagane papiery, w tym wniosek o urlop macierzyński, zostaną złożone w ciągu 21 dni od porodu, zasiłek macierzyński wynosi 81,5% podstawy wymiaru przez cały czas trwania urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego. To najczęściej wybierana opcja, ponieważ daje stabilność finansową na początku urlopu.
Jeśli dokumenty zostaną złożone po tym terminie, przez pierwsze 26 tygodni zasiłek wynosi 100% podstawy wymiaru, co oznacza pełne wynagrodzenie. Natomiast w przypadku pozostałego okresu urlopu rodzicielskiego, kobieta otrzymuje 70% podstawy wymiaru.
Warto zaznaczyć, że rodzicielski urlop może być wykorzystywany przez oboje rodziców dziecka w wymiarze do 9 tygodni. Kwota zasiłku zależy od wcześniejszego wynagrodzenia i składek, jakie były odprowadzane do ZUS.
Jak ubiegać się o urlop macierzyński?
Udzielenie urlopu macierzyńskiego nie wymaga składania formalnego wniosku o przyznanie tego świadczenia, ponieważ jest to prawo każdej kobiety zatrudnionej, które przysługuje z mocy ustawy.
W praktyce jednak kobieta może złożyć wniosek, aby formalnie poinformować pracodawcę o terminach korzystania z urlopu oraz przekazać niezbędne dokumenty, takie jak skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.
W przypadku, gdy kobieta chce rozpocząć urlop macierzyński przed porodem, złożenie wniosku jest obowiązkowe, aby ustalić datę rozpoczęcia urlopu.
Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego pracownica ma prawo do urlopu rodzicielskiego, który trwa 32 tygodnie, jeśli urodziła jedno dziecko, lub 34 tygodnie, jeśli ma więcej niż jedno dziecko. Udzielenie urlopu rodzicielskiego wymaga już jednak złożenia odpowiedniego wniosku. Istnieje również możliwość przedłużenia urlopu rodzicielskiego o dodatkowe 9 tygodni.
Podobnie jak w przypadku urlopu macierzyńskiego, rodzicielskie świadczenie może być przekazane ojcu dziecka. Zasiłek na urlopie rodzicielskim wynosi 70% podstawy wymiaru, a jego długość zależy od liczby dzieci urodzonych w danym porodzie.
Urlop macierzyński po poronieniu
Zgodnie z przepisami prawa, kobieta, która doświadczyła poronienia, ma prawo do skorzystania z urlopu macierzyńskiego, mimo tragicznych okoliczności. Prawo to jest regulowane przez Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. oraz przepisy Kodeksu pracy, a jego celem jest umożliwienie matce odpoczynku i przeżycia żałoby po stracie dziecka.
W sytuacji poronienia, jeżeli ciąża zakończyła się po 22. tygodniu, a dziecko zmarło, pracownica ma prawo do 8 tygodni urlopu macierzyńskiego, który nie może być krótszy niż 7 dni od momentu śmierci dziecka.
Aby skorzystać z tego prawa, kobieta musi przedłożyć pracodawcy skrócony akt urodzenia martwego dziecka lub jego kopię. Po spełnieniu tego warunku, pracownica może ubiegać się o wypłatę zasiłku macierzyńskiego, który przysługuje jej na tych samych zasadach, co w przypadku normalnego urlopu macierzyńskiego.
Warto dodać, że kobieta nie jest zobowiązana do skorzystania z tego urlopu, a decyzja o jego wykorzystaniu pozostaje w jej gestii.
Zasiłek macierzyński a ustanie zatrudnienia
Zasiłek macierzyński przysługuje także w przypadku, gdy umowa o pracę wygasa w czasie ciąży lub porodu. W szczególności dotyczy to sytuacji, gdy:
1) Umowa o pracę wygasła w dniu porodu.
2) Tytuł do ubezpieczeń społecznych został utracony w trakcie trwania zasiłku macierzyńskiego.
3) Umowa o pracę wygasła wskutek upadłości zakładu pracy.
4) Zatrudnienie zakończyło się w trakcie ciąży, a rozwiązanie umowy było niezgodne z przepisami prawa pracy.
5) Dziecko zostało urodzone (lub adoptowane) podczas urlopu wychowawczego.
W takich przypadkach kobieta nie traci prawa do zasiłku macierzyńskiego, o ile spełnia warunki wymagane przez przepisy dotyczące ubezpieczeń społecznych.
Zasiłek przysługuje, nawet jeśli umowa została rozwiązana w niekorzystny sposób, a także jeśli zachowane zostały wymagane okresy składkowe, na podstawie których obliczany jest zasiłek.
Może Cię zainteresować: Powrót do pracy po urlopie macierzyńskim – czy szkoła policealna może w tym pomóc?
Czy praca na urlopie macierzyńskim jest możliwa?
Podczas urlopu macierzyńskiego możliwe jest podjęcie pracy, jednak wiąże się to z pewnymi ograniczeniami i konsekwencjami. Jeśli kobieta zdecyduje się na pracę na etacie u swojego pracodawcy, może to zrobić dopiero po upływie 20 tygodni urlopu, czyli po zakończeniu części macierzyńskiej i rozpoczęciu urlopu rodzicielskiego.
W takim przypadku może pracować jedynie na pół etatu, a wysokość zasiłku macierzyńskiego zostanie zmniejszona proporcjonalnie do wymiaru etatu.
Inaczej przedstawia się sytuacja, gdy kobieta podejmuje pracę na umowie zlecenie lub o dzieło. W takim przypadku jej dochód nie ma wpływu na wysokość zasiłku macierzyńskiego, co oznacza, że może ona swobodnie podjąć pracę, nawet tuż po urodzeniu dziecka.
Praca na takich umowach jest dozwolona bez względu na to, czy pracodawca jest tym samym, co ten, u którego kobieta była zatrudniona w czasie ciąży, czy też innym podmiotem. W czasie urlopu wychowawczego praca młodej mamy może być niezbędna, by zachować bezpieczeństwo finansowe gospodarstwa domowego.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_112769496_beautiful-young-mother-kissing-adorable-infant-child-while-using-laptop-at-home.html
