Regularne kontrole ZUS względem zwolnień lekarskich ujawniają wiele nieprawidłowości. W samym pierwszym kwartale 2023 roku podjęto ponad 117,2 takich procesów weryfikacyjnych, czego efektem było wstrzymanie wypłat zasiłków na kwotę aż 6,8 mln zł.
Kontrole ZUS w 2023 roku
Z początkiem 2023 roku do ZUS wpłynęło ponad 5,1 mln zwolnień lekarskich, które najczęściej dotyczyły chorób układu oddechowego. Nastąpił tu wzrost względem początku 2022 roku, który był związany z większą liczbą zaświadczeń lekarskich (więcej o 16,1%) oraz liczbą dni zwolnienia (więcej o 8,6%).
Jednocześnie w I kwartale 2023 roku ZUS podjął się przeprowadzenia 117,2 tys. zwolnień lekarskich. Ze względu na liczne nieprawidłowości, wynikiem tych działań było wydanie aż 7,77 tys. decyzji, na podstawie których wstrzymano wypłatę zasiłków chorobowych. Procedura ta wiązała się z kwotą ponad 6,8 mln zł.
Kontrole zwolnień lekarskich
Osoby przebywające na zwolnieniu lekarskim podlegają kontroli ZUS. Takie uprawnienia zostały nadane w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.
Podczas takich działań ZUS kontroluje:
- prawidłowość orzekania niezdolności do pracy – lekarz orzecznik ZUS sprawdza, czy osoba, która pozostaje na zwolnieniu lekarskim, nadal jest chora i potrzebne jest przedłużenie zwolnienia lub czy też powinno się skrócić okres samego zwolnienia;
- prawidłowość wykorzystania zwolnień lekarskich – lekarz orzecznik ZUS sprawdza, czy osoba pozostająca na zwolnieniu i pobierająca zasiłek chorobowy w tym czasie nie pracuje lub nie wykonuje czynności niezgodnych z zaleceniami lekarza, które mogłyby utrudnić lub wydłużyć powrót do zdrowia.
Co grozi za korzystanie ze zwolnienia lekarskiego niezgodnie z przeznaczeniem? Jest to nie tylko wstrzymanie wypłat zasiłku, ale również nakaz jego zwrotu w przypadku, jeśli zostało już wypłacone. Co więcej, w ostateczności dochodzi do skierowania przez ZUS zawiadomienia do prokuratury lub też cofnięcia uprawnień do wystawiania zwolnień lekarzowi, który zatwierdził je w tym konkretnym przypadku.
Pracownicy na zwolnieniu lekarskim a łamanie prawa
W wielu przypadkach nie tylko ZUS decyduje o podjęciu kontroli. Coraz częściej to pracodawcy wnioskują o sprawdzenie pracownika pozostającego na zwolnieniu lekarskim. Wynika to z faktu, że sami dowiadują się o jego niewłaściwym wykorzystywaniu czasu przeznaczonego na powrót do zdrowia. Jednocześnie pracodawca ponosi w związku z taką sytuacją określone koszty oraz musi utrzymać płynność działania firmy przez zapewnienie zastępstwa.
Jakie czynności niezgodne ze zwolnieniem lekarskim podejmują pracownicy? Na ogół jest to:
- przeprowadzanie remontów;
- roboty budowlane;
- praca zarobkowa związana z drugim zatrudnieniem;
- wyjazdy na zagraniczne wycieczki;
- praca w gospodarstwie rolnym przy pracach sezonowych;
- praca we własnej firmie.
W przypadku wykrycia nieprawidłowości będących efektem przebadania samego pracownika, jak i sprawdzenia, w jaki sposób wykorzystuje okres powrotu do zdrowia, cała sytuacja może przysporzyć mu wielu problemów. Mimo to, jak wskazują dane, zwolnienie lekarskie nadal jest wykorzystywane nie tylko do właściwych celów, co szczegółowo wykorzystuje sam ZUS.
