Pracujecie na nocną zmianę? Praca w nocy może wiązać się z dodatkowym obciążeniem dla zdrowia! Jak dbać o zdrowie, a zwłaszcza swój sen i odpoczynek, pracując na nocnej zmianie? Mamy dla Was garść porad na to, jak regulować swój rytm dobowy i tłumaczymy, czemu nocna zmiana może mieć na niego aż tak duży wpływ. Podpowiadamy też, jak nie zasnąć podczas nocnej zmiany!
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_103350828_przystojny-m%C4%99%C5%BCczyzna-perski-pracownik-budowlany-na-budowie.html
Nocna zmiana: Kodeks pracy i prawa pracownika
Co, zgodnie z Kodeksem pracy jest nocną zmianą? Za pracę w porze nocnej uważa się czas pracy w godzinach pomiędzy godziną 21:00, a 7:00 rano. Praca na nocnej zmianie wiąże się również z dodatkiem za godziny nocne, jednak nie każdy może wykonywać swoje obowiązki w takim trybie.
Pora nocna u danego pracodawcy powinna być ustalona w układzie zbiorowym pracy, ewentualnie w regulaminie obowiązującym w danym miejscu pracy lub w obwieszczeniu pracodawcy.
Nocna zmiana a czas pracy – w jakich godzinach odbywa się praca na nocnej zmianie?
Kto według definicji jest pracownikiem pracującym na nocną zmianę? Zgodnie z obowiązującymi przepisami jest to osoba, której rozkład czasu pracy obejmuje w każdej dobie co najmniej 3 godziny pracy w nocnej porze lub którego co najmniej 1/4 czasu pracy w okresie rozliczeniowym przypada na porę nocną.
Ile może maksymalnie wynieść nocna zmiana?
Co więcej, czas pracującego w nocy nie może przekroczyć 8 godzin, jeśli praca ta jest związana z dużym wysiłkiem fizycznym, lub jest szczególnie niebezpieczna. Ważna jest tu opinia lekarza, który musi uwzględnić zasady bezpieczeństwa pracy i ochrona zdrowia pracowników.
Zasada ta jednak nie znajduje zastosowania w przypadku pracowników, którzy zarządzają firmą w imieniu pracodawcy, a także w przypadkach konieczności przeprowadzenia akcji ratunkowej w celu:
1) ochrony życia;
2) ochrony zdrowia ludzkiego;
3) ochrony mienia lub środowiska;
4) usunięcia awarii.
Zakres takich prac określa pracodawca, jednak musi to zrobić wraz zakładową organizacją związkową. Jeśli taki organ nie działa w danym miejscu, firma musi się porozumieć z przedstawicielami pracowników wybranymi w sposób, jaki ustalił sam pracodawca.
Dodatek za pracę w godzinach nocnych – ile wynosi?
Praca w godzinach nocnych wiąże się z dodatkowymi uprawnieniami dla pracowników. Zgodnie z przepisami, każdemu pracownikowi z tytułu pracy w porze nocnej, przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w nocy. Ten dodatek wynosi 20% stawki godzinowej, która jest ustalana na podstawie minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Jeśli pracownik regularnie wykonuje pracę w godzinach nocnych, ale poza zakładem pracy, możliwe jest, że dodatek w formie godzinowej zostanie zastąpiony ryczałtem. Ryczałt jest ustalany na podstawie przewidywanego wymiaru pracy w porze nocnej, a jego wysokość odpowiada szacunkowej liczbie godzin, które pracownik spędza w nocy.
Kto nie może pracować na nocną zmianę?
Nocna zmiana może mieć swój wpływ na zdrowie, a zwłaszcza regulację naturalnego rytmu dobowego u osób, wykonujących swoje obowiązki w godzinach nocnych. Sprawia to, że nie każdy będzie mógł podjąć się takiej formy zatrudnienia. Kto nie powinien pracować na nocną zmianę?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami zakaz pracy w godzinach nocnych dotyczy niektórych grup pracowników:
1) opiekujący się dzieckiem do 4 lat bez ich zgody;
2) młodociani;
3) niepełnosprawni bez ich zgody, a także opinii lekarza medycyny pracy;
4) kobiety w ciąży.
Świadczenie pracy w godzinach nocnych jest niedopuszczalne. W przypadku pracowników niepełnosprawnych istnieje taka możliwość, gdy jest zatrudniony przy pilnowaniu lub uzyska zgodę na pracę w porze nocnej od lekarza przeprowadzającego badania profilaktyczne.
Sprawdź też: Jak sobie radzić z pracą zmianową? Jaki ma ona wpływ na zdrowie?
Nocna zmiana – w jakich zawodach to standard?
Praca zmianowa, czyli również w nocy to codzienność dla wielu zawodów, które wymagają stałej dostępności lub ciągłej obsługi szczególnie chodzi o stanowiska prowadzone w celu ochrony życia. Zawody te to m.in. lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni, piekarze, pracownicy produkcji, magazynierzy, taksówkarze, policjanci, administratorzy danych, a także obsługa sklepów całodobowych, fast foodów, hotelowa recepcja, stróże nocni, kierowcy zawodowi oraz ekipy sprzątające.
Nocne zmiany są też powszechne dla dostawców, pomocy kuchennej i drogowej. Taka praca jest idealna dla „nocnych marków” lub osób potrafiących utrzymać koncentrację w godzinach wieczornych i nocnych.
Praca nocna a zdrowie – jak nocna zmiana wpływa na zdrowie pracowników?
Nie znajdujecie się na liście osób, które nie mogą pracować na nocną zmianę? Nie oznacza to, że podjęcie się wykonywania obowiązków służbowych w systemie zmianowym nie będzie mieć wpływu na Wasze zdrowie.
Choć za pracę w nocy przysługuje dodatkowe wynagrodzenie, czasami nie warto forsować organizmu. Taki tryb nie będzie obojętny względem organizmu. Praca w nocy będzie wywierać na Was swój efekt, chociażby w postaci lekkiego rozregulowania Waszego rytmu dobowego.
Jaki wpływ na zdrowie pracowników może mieć nocna zmiana i jak zadbać o nie, jeśli taką pracę właśnie wybraliśmy? Temu przyjrzymy się poniżej!
Nocna zmiana a zwiększone ryzyko nowotworów – czy to prawda?
Niestety, jednym z udowodnionych naukowo negatywnych skutków zdrowotnych, jakie mają mieć nieregularne godziny pracy, jest fakt zwiększonego ryzyka rozwinięcia choroby nowotworowej. Praca w nocy ma wpływać w szczególności na zdrowie pań ją wykonujących.
Jedno z badań, przeprowadzone na grupie norweskich pielęgniarek, wykonujących swoje obowiązki w pracy nocnej przez ponad 30 lat dowiodło wyraźnej korelacji pomiędzy systemem pracy a częstszymi zachorowaniami na raka piersi w badanej grupie.
Praca na nocnej zmianie ma też zwiększać ryzyko występowania chorób nowotworowych, takich jak:
1) rak jelita grubego;
2) rak prostaty;
3) endometrium (złośliwy rak trzonu macicy).
Jak jednak uspokajają lekarze, zwiększone ryzyko, związane z pracą w godzinach nocnych, można zminimalizować poprzez zadbanie o odpowiedni odpoczynek i dietę. Niezwykle ważne jest też regularne wykonywanie badań profilaktycznych.
Jak nocna zmiana wpływa na organizm?
Przedstawiciele niektórych zawodów nie unikną nocnej zmiany, muszą zatem wiedzieć, jak zadbać o zdrowie w trakcie jej wykonywania. Od takich osób wymaga się bycia w stanie pełnej gotowości, co wiąże się z dużym obciążeniem zarówno fizycznym, jak i psychicznym.
Jakich problemów ze zdrowiem możemy się spodziewać, jeśli nocne zmiany są regularną częścią naszego miesiąca pracy? To nie tylko ten, jak nie zasnąć w pracy.
Nocna zmiana a problemy ze zdrowiem – na jakie sygnały powinniście zwrócić uwagę?
Jakie niepokojące sygnały ze strony organizmu przy pracy na zmianie nocnej powinny natychmiast zwrócić Waszą uwagę? Należą do nich:
1) bóle głowy i mięśni;
2) problemy z apetytem, częste uczucie ciągłego głodu bądź kompletny jego brak;
3) problemy z utrzymaniem prawidłowej wagi;
4) kłopoty z układem pokarmowym, w szczególności żołądkiem oraz jelitami;
5) problemy z krążeniem;
6) nadciśnienie tętnicze;
7) objawy zaburzeń gospodarki hormonalnej organizmu;
8) zwiększona drażliwość, zazwyczaj wiązana ze zbyt małą ilością snu;
9) problemy z regulacją naturalnego rytmu dobowego;
10) zaburzenia snu.
Jeśli zauważycie u siebie któreś z powyższych sygnałów, powinniście przemyśleć skorzystanie z kilkudniowego urlopu, a także konsultację z lekarzem pierwszego kontaktu. On najlepiej doradzi, czy praca na nocnej zmianie nie okaże się zbyt kosztowna dla Waszego zdrowia.
Dobrze jest monitorować również kwestie natury psychologicznej. Gdy objawy wpływają również na równowagę emocjonalną i jakość wykonywanej pracy, mogą to być początki wypalenia zawodowego, czy depresji. W takiej sytuacji pracownik także powinien udać się do specjalisty, aby zidentyfikować problem.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_64412721_taxi-znak-na-dachu-taxi-przy-noc%C4%85.html
Jak zadbać o zdrowie pracując w nocy? 5 porad
Choć problemy ze zdrowiem, jakie może wywołać praca na nocnej zmianie, nie należą do najbłahszych, istnieją sposoby, aby zadbać o swój organizm podczas jej wykonywania. Jak tego dokonać? Mamy dla Was garść sprawdzonych porad na to, jak zminimalizować potencjalne negatywne efekty pracy w nocy!
1. Zadbajcie o swój sen po nocnej zmianie
Nocna zmiana może negatywnie wpłynąć na regulację rytmu dobowego człowieka, zaburzając jego sen. Stąd to już krótka droga do problemów m.in. z regeneracją sił, czy też koncentracją. Dlatego konieczne jest, aby zadbać o odpowiednie „odespanie” przepracowanej nocnej zmiany.
Co jednak ciekawe, nie chodzi to u przesypianie całego dnia po przepracowanej nocy. Taki system może też szybko sprawić, że zaczniecie także odczuwać brak chwili dla siebie, co może odbić się na Waszym życiu prywatnym. Jaka więc ilość snu będzie tu odpowiednia?
„Po przepracowanej nocy należy przespać się, odpocząć. Nie należy jednak spać przez cały dzień. Wystarczy kilka godzin, by organizm się zregenerował” – radziła w rozmowie z portalem zdrowie.pap.pl lekarz rodzinna z Olsztyna Ewa Zakrzewska.
2. Przy pracy w nocy zmieńcie dietę na bardziej lekkostrawną
Praca w godzinach nocnych może też mieć swój negatywny wpływ na funkcjonowanie układu pokarmowego. Dlatego, jeśli nie możecie uniknąć nocnej zmiany, warto przygotować swój obiad do pracy w nieco inny sposób.
Polecane są tu zwłaszcza produkty lekkostrawne. Pamiętajcie o tym, że jedząc w godzinach nocnych, możecie szybko zacząć cierpieć na zaburzenia apetytu, dlatego unikajcie zwłaszcza słodyczy, fast – foodów czy potraw o wysokiej zawartości tłuszczów.
Będziecie się po nich czuć dodatkowo senni i ociężali! Regularne spożywanie warzyw, owoców oraz produktów bogatych w tłuszcze dodaje energii i ułatwia pracę w nocy.
Starajcie się też, aby nie jeść tuż przed położeniem się spać po powrocie do domu. Wasz organizm nie będzie miał czasu, aby strawić posiłek, co szybko zaowocuje niechcianymi dodatkowymi kilogramami na wadze.
3. Nocna zmiana a stres – walczcie z nim za pomocą relaksu!
Rozregulowanie rytmu dobowego organizmu i co za tym idzie, zwiększona drażliwość i spadek koncentracji, należą do problemów często związanych z pracą na nocnej zmianie. Jak z tym walczyć? Tu szczególnie istotny będzie Wasz wypoczynek po pracy, a więc efektywność późniejszej regeneracji.
Odcinek ulubionego serialu lub podcastu, podlewanie domowej dżungli, a może szybki spacer na świeżym powietrzu? Regularna aktywność fizyczna jest jednym ze sprawdzonych sposobów na redukcję stresu w pracy nocnej.
Wybierzcie czynność, która najlepiej Was relaksuje i przeznaczcie na nią czas po pracy. Przed zasłużonym snem możecie także pokusić się o ciepłą kąpiel z dodatkiem olejków eterycznych. Pomogą w rozluźnieniu mięśni i szybszym zaśnięciu!
4. Zadbajcie o miejsce na sen po nocnej zmianie
Specyficzne godziny Waszej pracy zmianowej sprawiają, że kiedy wracacie do domu, aby ją odespać, wszyscy domownicy są już na nogach i nie macie chwili spokoju? To trzeba będzie zmienić. Aby praca w nocy nie stała się szkodliwa dla Waszego zdrowia, koniecznie musicie zadbać o swoje miejsce do snu po jej zakończeniu.
Pomieszczenie powinno być ciche, przytulne według Waszego uznania, ale przede wszystkim… ciemne. Unikniecie wtedy nadmiernego rozbudzenia w ciągu dnia, które mogłoby Wam uniemożliwić efektywny odpoczynek przed kolejną zmianą nocną w pracy.
5. Pracujecie na nocną zmianę? Kupcie opaskę do snu
Nie każdy pracownik ma do dyspozycji na tyle miejsca w domu, aby przeznaczyć jedno z pomieszczeń na swoją prywatną sypialnię. Dlatego, jeśli nocną zmianę musicie odespać w nieco bardziej zagęszczonych warunkach, rozważcie kupno opaski do snu. Pomoże szybciej i głębiej zasnąć, co pozwoli Wam zregenerować siły!
Nocna zmiana – co zrobić, aby nie zasnąć?
Popularnym problemem osób, które wykonują pracę na nocnej zmianie, jest to, jak nie zasnąć w jej trakcie. Nie polecamy tu zbyt dużych ilości kawy czy „energetyków”. Stosowanie ich w nadmiernej ilości może szybko skończyć się znacznym odwodnieniem organizmu, którego skutku boleśnie odczujecie na co dzień.
Warto więc ograniczyć się np. do jednej kawy lub wręcz zastąpić ją np. naparem z różeńca górskiego, który doda sił i wesprze organizm solidną dawką flawanoidów.
Skutecznym sposobem na nagłą senność w pracy jest także opłukanie twarzy wodą, czy też wykonanie kilku szybkich ćwiczeń na terenie biura. Dotlenią ciało i pozwolą poczuć się bardziej ożywczo!
Pomóc może także muzyka do pracy – uważajcie jednak na jej rodzaj! O ile energiczna playlista w tle może pomóc opanować senność, o tyle zbyt skomplikowane muzycznie utwory mogą zadziałać wręcz odwrotnie, dodatkowo Was rozpraszając.
Na nocnej zmianie nie pracujecie sami? W takim razie krótka rozmowa z koleżanką czy kolegą z biurka obok także może wesprzeć Was w walce z uczuciem senności w pracy. Zawsze możecie powymieniać się radami, jak zadbać o zdrowy sen po niej!
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_82768028_m%C5%82ody-m%C4%99%C5%BCczyzna-pracuj%C4%85cy-noc%C4%85-na-laptopie-w-ciemnym-biurze-projektant-pracuje-p%C3%B3%C5%BAniej.html
Komentarze
Michał
Dziękuję 🙂