Zmiany w wieku emerytalnym są często wynikiem reform emerytalnych, które mają na celu dostosowanie systemów emerytalnych do zmian demograficznych oraz ekonomicznych. Wiele osób, mimo obowiązujących regulacji, decyduje się na wcześniejsze zakończenie kariery zawodowej. Sprawdzamy, jak wygląda rozkład wieku emerytalnego w Europie.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_40073122_portret-dobrze-ubranych-senior%C3%B3w-spaceru-w-lecie.html
Wiek emerytalny w Europie
Wiek emerytalny w Europie różni się w zależności od kraju, a także od płci. Choć w większości państw Unii Europejskiej ustawowy wiek emerytalny wynosi 65 lat, rzeczywisty wiek, w którym ludzie przechodzą na emeryturę, jest zwykle niższy.
Wiele osób opuszcza rynek pracy wcześniej, wynika to z różnych czynników, takich jak kondycja zdrowotna, możliwości finansowe oraz kultura pracy. Dane OECD pokazują, że średni efektywny wiek przejścia na emeryturę w krajach UE wynosi około 61-62 lata, co jest poniżej oficjalnego wieku emerytalnego.
W niektórych krajach można zauważyć różnice w wieku emerytalnym dla kobiet i mężczyzn, w zależności od regulacji prawnych oraz polityki społecznej. Zmieniają się też pozostałe czynniki zależne od świadczeń emerytalnych. Oczekiwana długość życia kobiet była kiedyś znacznie wyższa.
Gdzie jest najniższy wiek emerytalny w Europie?
Spośród krajów Europy, Turcja oferuje najniższy wiek emerytalny dla mężczyzn, który wynosi 60 lat. Dla kobiet najniższy wiek emerytalny występuje w Bułgarii, gdzie kobiety mogą przejść na emeryturę również po ukończeniu 60. roku życia.
Choć w większości krajów UE wiek emerytalny wzrósł do około 65 lat, niektóre państwa wciąż utrzymują relatywnie niski wiek przejścia na emeryturę. Na przykład w Bułgarii kobiety przechodzą na emeryturę w wieku 60 lat, co jest jednym z najniższych progów w UE.
Malta, choć ma plany podwyższenia wieku emerytalnego z 62 do 65 lat do 2027 roku, wciąż ma stosunkowo niski próg. W takich krajach jak Grecja, Włochy, Luksemburg i Słowenia, wiek emerytalny wynosi 62 lata zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.
Gdzie jest najwyższy wiek emerytalny w Europie?
Dania i Włochy zaplanowały jedne z najwyższych wieków emerytalnych w Europie, wprowadzając zmiany mające na celu dostosowanie systemów emerytalnych do zmieniających się warunków demograficznych.
W Danii planuje się stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego, który osiągnie 74 lata dla obu płci do roku 2060. Włochy również wprowadziły zaostrzone przepisy, wymagając, aby osoby mogły przechodzić na emeryturę dopiero po ukończeniu 67. roku życia, pod warunkiem, że opłaciły składki emerytalne przez co najmniej 20 lat.
W Islandii i Norwegii, które nie są członkami Unii Europejskiej, wiek emerytalny dla obu płci wynosi 67 lat, co obecnie stanowi najwyższy wiek emerytalny w Europie. Warto zaznaczyć, że w tych krajach, podobnie jak w Szwecji, Szwajcarii, Łotwie, Estonii i Rumunii, ludzie zazwyczaj przechodzą na emeryturę stosunkowo późno, często w wieku 65 lat.
Ile lat spędza się na emeryturze?
Długość życia na emeryturze dotyczy oczekiwanej długości życia mierzonej w wieku faktycznego wyjścia z rynku pracy. Jak to wygląda w ostatnich latach?
Z biegiem lat liczba lat spędzonych na emeryturze, a więc przewidywana długość życia w tym okresie wydłuża się, co jest wynikiem zwiększającej się średniej długości życia. W 1970 roku mężczyźni w krajach OECD średnio spędzali 12 lat na emeryturze po zakończeniu aktywności zawodowej.
Z kolei w 2020 roku ten okres wzrósł do około 19,5 roku. Kobiety, które zawsze mogły liczyć na dłuższy czas spędzony na emeryturze, w 1970 roku miały przed sobą średnio 16 lat życia po zakończeniu pracy zawodowej.
Do 2020 roku ten czas wydłużył się do 23,8 roku. Wraz z tym wzrostem, różnica w oczekiwanej długości życia na emeryturze między mężczyznami a kobietami również się zwiększyła. Oznacza to, że kobiety, na skutek dłuższego życia, spędzają średnio więcej lat na emeryturze niż mężczyźni.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_102650827_widok-z-ty%C5%82u-starszej-pary-przytulaj%C4%85cej-si%C4%99-i-patrz%C4%85cej-na-%C5%82awk%C4%99-w-kszta%C5%82cie-serca-w-jesiennym.html
Wiek emerytalny w Europie – ile wynosi w danych krajach?
Powszechny wiek emerytalny różni się w zależności od kraju, a także może się zmieniać w zależności od płci. W Europie wiek ten jest dostosowywany do zmieniającej się demografii i warunków ekonomicznych, a niektóre państwa stopniowo podnoszą ten wiek, by zmierzyć się z wyzwaniami związanymi ze starzejącym się społeczeństwem.
Wiek emerytalny w poszczególnych krajach Europy
1) Austria: 65 lat (mężczyźni) i 60 lat (kobiety), jednak wiek emerytalny kobiet będzie stopniowo zrównywany do 65 lat do 2033 roku.
2) Belgia: 65 lat (mężczyźni i kobiety), a do 2030 roku wiek emerytalny zostanie podniesiony do 67 lat.
3) Bułgaria: 64 lata i 7 miesięcy (mężczyźni) i 62 lata i 2 miesiące (kobiety); wiek emerytalny kobiet zostanie zrównany z wiekiem mężczyzn do 2037 roku (65 lat).
4) Chorwacja: 65 lat (mężczyźni) i 63 lata i 6 miesięcy (kobiety); do 2038 roku wiek emerytalny obu płci zostanie zrównany na 67 lat.
5) Cypr: 65 lat (mężczyźni i kobiety).
6) Czechy: Wiek emerytalny zależy od roku urodzenia i liczby wychowanych dzieci, w przypadku mężczyzn wynosi 63 lata i 4 miesiące, a w przypadku kobiet jest to 58 do 62 lat.
7) Dania: 67 lat (mężczyźni i kobiety), z planem podnoszenia go do 74 lat do 2060 roku.
8) Estonia: 63 lata i 9 miesięcy (mężczyźni) i 63 lata i 9 miesięcy (kobiety), planowane podniesienie wieku do 65 lat do 2026 roku.
9) Finlandia: 65 lat (mężczyźni i kobiety).
10) Francja: Zależny od liczby przepracowanych lat, ale wiek emerytalny może wynosić od 62 do 67 lat.
11) Grecja: 67 lat (mężczyźni i kobiety).
12) Hiszpania: 65 lat i 3 miesiące (mężczyźni i kobiety), do 2027 roku wiek emerytalny osiągnie 67 lat.
13) Irlandia: 65 lat (mężczyźni i kobiety), z planem zwiększenia do 68 lat do 2028 roku.
14) Luksemburg: 65 lat (mężczyźni i kobiety).
15) Malta: 62 lata (mężczyźni i kobiety), z planem podniesienia do 65 lat do 2027 roku.
16) Niemcy: 65 lat i 7 miesięcy (mężczyźni i kobiety), z planowanym zwiększeniem do 67 lat do 2029 roku.
17) Włochy: 67 lat (mężczyźni i kobiety), z możliwością wcześniejszej emerytury po 38 latach składek.
18) Łotwa: 64 lata i 6 miesięcy (mężczyźni i kobiety), z planem podniesienia wieku do 65 lat do 2025 roku.
19) Litwa: 64 lata i 6 miesięcy (mężczyźni) i 64 lata (kobiety), planowane podniesienie do 65 lat do 2026 roku.
20) Holandia: 66 lat i 4 miesiące (mężczyźni) i 66 lat i 4 miesiące (kobiety), z planowanym podniesieniem do 67 lat i 9 miesięcy do 2022 roku.
21) Polska: 65 lat (mężczyźni) i 60 lat (kobiety).
22) Portugalia: 66 lat i 4 miesiące (mężczyźni i kobiety).
23) Rumunia: 65 lat (mężczyźni) i 61 lat (kobiety), z planem zwiększenia wieku kobiet do 63 lat do 2030 roku.
24) Słowacja: 64 lata (mężczyźni i kobiety).
25) Szwecja: 65 lat (mężczyźni i kobiety), z planem podniesienia do 66 lat do 2023 roku, a do 67 lat do 2026 roku.
26) Wielka Brytania: 66 lat (mężczyźni i kobiety), z planem podniesienia do 67 lat do 2028 roku i do 68 lat do 2046 roku.
W krajach Unii Europejskiej w 2024 roku średni wiek emerytalny wynosi 64,3 lata dla mężczyzn i 63,5 lata dla kobiet. Z kolei minimalny wiek emerytalny w Europie to około 62-64 lata.
Zróżnicowanie wieku emerytalnego w Europie
Zróżnicowanie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn to temat, który budzi wiele emocji i jest przedmiotem licznych debat w różnych krajach Unii Europejskiej. Choć może wydawać się, że stosowanie różnych progów wiekowych dla obu płci jest przejawem dyskryminacji, w rzeczywistości sytuacja jest bardziej złożona. W wielu państwach obowiązuje tzw. dyferencjacja, czyli różnicowanie traktowania, które nie zawsze oznacza nierówność czy naruszenie zasad sprawiedliwości społecznej.
Dyferencjacja wynika z założenia, że w pewnych okolicznościach odmienne traktowanie jednej grupy społecznej może być uzasadnione względami społecznymi, ekonomicznymi czy biologicznymi. Nie każde nierówne traktowanie jest automatycznie uznawane za dyskryminację, a kwestia ta była wielokrotnie analizowana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE).
TSUE podkreślił, że dyskryminacja zachodzi wtedy, gdy stosuje się różne normy do porównywalnych sytuacji albo tę samą normę do sytuacji, które są odmiennie uwarunkowane (wyrok w sprawie Gillespie i in., C-342/93). Oznacza to, że dla stwierdzenia dyskryminacji konieczne jest sprawdzenie, czy sytuacja mężczyzn i kobiet w danym kontekście rzeczywiście powinna być traktowana jednakowo.
Jednym z argumentów uzasadniających różnice w wieku emerytalnym jest wkład kobiet w system zabezpieczenia społecznego, zwłaszcza w kontekście ich roli w wychowywaniu dzieci. Jednak TSUE zauważył, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni odgrywają istotną rolę w systemie społecznym, dlatego samo uzasadnienie w oparciu o demografię nie wystarcza do pełnego wyjaśnienia różnic w traktowaniu obu płci. Orzecznictwo wskazuje, że wszelkie różnice muszą mieć solidne podstawy i nie mogą prowadzić do systemowej nierówności.
Przykładem analizy tego zagadnienia jest sprawa C-559/07, w której Trybunał badał greckie regulacje dotyczące dodatków emerytalnych przyznawanych wyłącznie kobietom. Orzeczono wówczas, że różnicowanie świadczeń musi mieć jasne uzasadnienie i nie może prowadzić do sytuacji, w której jedna grupa społeczna zostaje uprzywilejowana kosztem drugiej w sposób nieproporcjonalny.
Zróżnicowanie wieku emerytalnego w Europie nie jest więc jednoznacznie uznawane za dyskryminację. Ostateczna ocena zależy od szczegółowych regulacji w danym państwie oraz od tego, czy wprowadzone różnice mają uzasadnienie oparte na obiektywnych i sprawiedliwych kryteriach. W praktyce wiele krajów podejmuje działania na rzecz stopniowego wyrównywania wieku emerytalnego dla obu płci, co ma na celu zapewnienie większej równości w dostępie do świadczeń emerytalnych.
Wcześniejsza emerytura w Europie
Wiek wcześniejszej emerytury różni się w zależności od kraju w Europie. W 2023 roku dane OECD wskazują, że mężczyźni najszybciej przechodzą na wcześniejszą emeryturę na Litwie, gdzie mogą to zrobić już w wieku 59 lat. Z kolei Niemcy mają najwyższy wiek dla wcześniejszej emerytury, który wynosi 63,7 lata, zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet.
Dla kobiet w Europie wiek przejścia na wcześniejszą emeryturę jest zazwyczaj wyższy niż dla mężczyzn, a różnice te są szczególnie widoczne w krajach takich jak Litwa, gdzie kobiety mogą przejść na emeryturę już w wieku 58 lat, a w Niemczech wiek ten wynosi również 63,7 lat.
Te różnice w systemach emerytalnych są wynikiem zarówno polityki emerytalnej poszczególnych krajów, jak i ich demografii oraz sytuacji gospodarczej. Na ogół wcześniejsza emerytura jest możliwa w wielu krajach, ale zazwyczaj wiąże się to z niższymi świadczeniami, które są związane z wcześniejszym zakończeniem aktywności zawodowej.
W każdym kraju wiek przejścia na wcześniejszą emeryturę jest dostosowywany do jego specyficznych uwarunkowań, takich jak średnia długość życia, struktura demograficzna, a także obciążenie systemu emerytalnego.
Podwyższanie wieku emerytalnego w Europie
Wzrost wieku emerytalnego w Europie to reakcja na zmieniające się warunki demograficzne, w tym starzenie się społeczeństwa oraz wydłużający się czas życia. Wraz z rosnącą średnią długością życia, potrzeba utrzymania systemów emerytalnych względem stale malejącej liczby osób w wieku produkcyjnym staje się coraz bardziej istotna.
Zwiększający się wiek emerytalny pozwala na dłuższe aktywne życie zawodowe, co z kolei pomaga w utrzymaniu finansowania emerytur. Zmiany te są także odpowiedzią na rosnące koszty utrzymania systemów emerytalnych, wymagające większej liczby składek, aby zapewnić stabilność w długoterminowej perspektywie.
W wielu krajach podniesienie wieku emerytalnego odbywa się stopniowo, aby umożliwić społeczeństwu adaptację do nowych warunków. Proces ten jest różny w zależności od specyfiki danego kraju, lokalnych uwarunkowań ekonomicznych i społecznych, a także polityki rządów.
Innym pomysłem na wyrównanie szans jest obniżenie wieku emerytalnego mężczyzn, aby był on taki sam u obu płci. Takie petycje pojawiają się również w Polsce. Obecny ustawiony wiek emerytalny miałby być zrównany przykładowo do 67 lat dla kobiet i mężczyzn.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_80206765_mapa-kontynentalnej-europy.html
