Choć wolny zawód nie ma swojej prawnej definicji, obejmuje określone profesje, które spełniają szereg kryteriów. Lista takich zawodów podlega także zmianom. Zobacz, czym jest wolny zawód oraz kogo dotyczy.
Wolny zawód to termin trudny do jednoznacznego zdefiniowania. Bardzo często kojarzy się on z freelancerami, którzy nie mają pracy na pełny etat oraz nie podlegają żadnemu szefowi, a sami znajdują i dobierają sobie zlecenia. Pojęcie wolnego zawodu kojarzy się niektórym również z niezależnymi przedsiębiorcami. Czym tak naprawdę jest wolny zawód? Okazuje się, że pierwsze skojarzenia niekoniecznie są słuszne, jak to bywa. Zapoznaj się z definicją i zobacz listę wolnych zawodów, by tym samym lepiej zrozumieć to zawiłe pojęcie.
Wolny zawód – co to?
Osoby niezależne od innych podmiotów, pracujące na własny rachunek często twierdzą, że uprawiają wolny zawód. Termin ten rzeczywiście kojarzy się z samodzielnością i wolnością na rynku pracy, jednak nie ma konkretnej definicji prawnej. W ustawie dotyczącej zmian w podatku dochodowym Dz. U. 2020 poz. 2123 zawarto wytłumaczenie tego terminu. Jak brzmi definicja opublikowana przez Sejm? Otóż odnosi się ona do charakteru zatrudnienia i podjętej działalności oraz zawiera listę stanowisk uprawnionych do wykonywania wolnego zawodu.
Cechą charakterystyczną wolnego zawodu jest osobiste wykonywanie czynności intelektualnych. Wymagają one posiadania odpowiednich kwalifikacji oraz kompetencji zawodowych. Wykonywanie wolnego zawodu wiąże się także z doświadczeniem w świadczeniu wyspecjalizowanych usług. Sam zawód powinien być wystarczająco samodzielny i niezależny.
Co to oznacza w praktyce? Opisując charakter wolnego zawodu, warto przytoczyć następujące cechy. Są to przede wszystkim: misja, przestrzeganie reguł zawodowych, zapewnienie tajemnicy zawodowej, zazwyczaj ma szczególny status prawny, wzbudzanie zaufania wśród klientów, wykonywanie czynności związanych z istotą danego zawodu oraz ponoszenie odpowiedzialności za swoje czyny.
Definicja wolnego zawodu
W art. 4 w ust. 1 pkt 11 opublikowanej w 2020 roku ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym wolne zawody w Polsce to pozarolnicza działalność gospodarcza wykonywana bez zatrudniania na podstawie:
- umów o pracę,
- umów zlecenia,
- umów o dzieło,
- innych umów o podobnym charakterze osób, które wykonują czynności związane z sednem zawodu.
Z powyższego można wnioskować zatem, że osoby, które są przedstawicielem wolnego zawodu, wykonują swoje zadania na podstawie samozatrudnienia. Należy pamiętać, że wykonywanie wolnego zawodu zawsze musi być zgodne z prawem, dlatego często współpraca nawiązywana jest w ramach jednoosobowej działalności gospodarczej.
Jakie konkretnie specjalizacje uważane są za wolny zawód? Przykłady wymienione w ustawie zostały zebrane w listę, aby lepiej scharakteryzować omawiane pojęcie.
Wolny zawód a zawód zaufania publicznego
Pojęcie wolnego zawodu oraz zawodu zaufania publicznego mają wiele wspólnego, jednak nie są tożsame. Jaka jest różnica? Osoby wykonujące wolne zawody nie zawsze są zrzeszone w samorządach zawodowych, dlatego w takiej sytuacji nie są przedstawicielami zawodu zaufania publicznego. Zawód zaufania publicznego jest bowiem związany z występowaniem samorządu zawodowego, który kontroluje sposób wykonywania zawodu.
Lista wolnych zawodów
O jakich konkretnie pracownikach możemy powiedzieć, że uprawiają wolne zawody? Lista specjalizacji, które do niedawna odnosiły się do tego terminu, jest dość długa. Obejmuje ona:
- lekarzy,
- lekarzy dentystów,
- lekarzy weterynarii,
- techników dentystycznych,
- felczerów,
- położne,
- pielęgniarki,
- psychologów,
- fizjoterapeutów,
- tłumaczy,
- adwokatów,
- notariuszy,
- radców prawnych,
- architektów,
- inżynierów budownictwa,
- rzeczoznawców budowlanych,
- biegłych rewidentów,
- księgowych,
- agentów ubezpieczeniowych,
- agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające,
- brokerów reasekuracyjnych,
- brokerów ubezpieczeniowych,
- doradców podatkowych,
- doradców restrukturyzacyjnych,
- maklerów papierów wartościowych,
- doradców inwestycyjnych,
- agentów firm inwestycyjnych,
- rzeczników patentowych,
- nauczyciele w zakresie świadczenia usług edukacyjnych, które polegają na udzielaniu lekcji na godziny.
Lista wolnych zawodów określa stanowiska, na których podejmuje się pracy bez etatu. Terminem tym często określa się pracowników, którzy prowadzą własną działalność gospodarczą i nie są zatrudnieni na podstawie standardowej umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej. Bardzo często za osoby wykonujące wolny zawód uznawani są także artyści, jednak w świetle prawa nie ma ich na liście przedstawicieli tego zjawiska.
Wolne zawody a zmiany w Polskim Ładzie
W 2022 roku z listy wolnych zawodów usunięto wszystkie profesje medyczne (m.in. lekarza i lekarza dentystę). Według ówczesnego wiceministra finansów nastąpiło to wyłącznie dla ustawy stworzonej na potrzeby Polskiego Ładu, która określa progi podatku dochodowego od przychodów uzyskiwanych ze świadczenia usług zdrowotnych. Proces ten wywołał jednak wiele kontrowersji ze względu na to, że wykonywanie zawodów medycznych, w tym lekarza i lekarza dentysty, nadal spełnia wymagania związane z wolnym zawodem.
Co to jest wolny zawód?
Ustawa o wolnych zawodach opisuje je jako osobiste wykonywanie działalności. Co to oznacza w praktyce? Niezależność zawodowa i wolność w podejmowaniu decyzji jest ceniona na rynku pracy. Specjaliści decydują się na otwarcie własnej działalności gospodarczej, kiedy mają pewność, że to się im opłaci. Spora liczba konsumentów, którzy skorzystają z oferowanych usług, może zapewnić wolnym strzelcom sowite wynagrodzenie. Co to jest wolny zawód? Trybunał Konstytucyjny określił trzy podstawowe warunki tej sytuacji prawnej:
1) Swobodny dostęp do wykonywania zawodu, pod warunkiem posiadanego talentu i kwalifikacji.
2) Rzeczywista możliwość wykonywania swojego zawodu na własny rachunek.
3) Brak rygorów podporządkowania przy wykonywaniu zawodu, charakterystycznych dla świadczenia pracy.
Świadczone usługi powinny być wykonywane profesjonalnie i starannie realizowane pod względem jakości. Jak można się domyślić, doświadczenie zawodowe i uznanie w danej branży znacząco wpływa na wysokość niektórych przychodów osiąganych przez przedstawicieli wolnego zawodu, jak również jest to niezwykle ważne w przypadku renomy i samego zainteresowania klientami.
Wolny zawód: jaka forma opodatkowania?
Własna działalność gospodarcza generuje koszty. Jaką formę opodatkowania obejmuje zatem wolny zawód? Przedstawiciele wolnych zawodów, którzy zarejestrują swoją działalność w CEIDG, mają do wyboru różne formy. Jest to:
- zasady ogólne (skala podatkowa);
- podatek liniowy;
- zryczałtowany podatek dochodowy.
Szukasz nowego zatrudnienia w województwie mazowieckim? Odwiedź zakładkę: Praca Radom na GoWork.pl i aplikuj na najciekawsze oferty pracy w Twojej okolicy!
Kredyt dla wolnych zawodów
Rozpoczęcie samozatrudnienia na początku działalności wiąże się ze sporymi kosztami. Tutaj z pomocą przychodzą banki, które chętnie oferują kredyt dla wolnych zawodów. Konkurencyjne warunki i szereg możliwości dotyczących takiej pożyczki sprawiają, że wiele osób z powyższych branż chętnie decyduje się na skorzystanie z proponowanej oferty. Uzyskiwane w tej sposób fundusze można przeznaczyć na zakup wyposażenia gabinetu, samochodu, a nawet nieruchomości.
Banki niekiedy tworzą w swojej ofercie kredyty przygotowane dla określonych grup np. dla architekta, adwokata czy lekarza. Warto też zauważyć, że instytucje finansowe często oferują inne warunki prowizji i wysokości odsetek dla przedstawicieli wolnych zawodów, niż osobom zatrudnionym na podstawie umowy o pracę.
Kredyt hipoteczny dla wolnych zawodów
Jak już wiadomo, kredyt dla wolnych zawodów często przyznawany jest na atrakcyjniejszych warunkach. Banki doceniają wolnych strzelców i zawody zaufania publicznego, bowiem stereotypowo uznają ich za rzetelnych kredytobiorców. Terminowe uiszczanie rat i dopełnienie wszelkich warunków sprzyja ich reputacji, a posiadana specjalność zawodowa często wzbudza uznanie w społeczeństwie.
Co ważne, niska ocena ryzyka zawodowego i korzystna oferta dotyczy zarówno kredytów gotówkowych, jak i kredytów hipotecznych. Jakie są warunki udzielenia takiej pokaźnej pożyczki? To zależy już od konkretnego banku i zdolności kredytowej potencjalnego klienta, ale jest ona zazwyczaj znacznie korzystniejsza niż dla przedstawicieli innych zawodów.
Wolny zawód a ZUS
Jak wygląda kwestia rozliczenia osób wykonujących wolny zawód z ZUS-em? Osoby samozatrudnione rozliczają z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych i opłacają ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz wypadkowe. W tej sytuacji ubezpieczenie chorobowe jest opłacane dobrowolnie.
Wymiar składek na ubezpieczenia społeczne określa podstawa w zadeklarowanej kwocie nie mniejszej niż 60% przewidywanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do określenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek (jest ona ogłoszona przez ministra). W 2023 roku zaproponowana kwota nie może być więc mniejsza niż 4161,00 zł.
Wolny zawód a „mały ZUS”
Niestety, mimo że informacja dotycząca wprowadzenia małego ZUS-u napawała optymizmem, to po analizie wszystkich warunków okazało się, że osoby wykonujące wolny zawód nie mogą skorzystać z tej ulgi. Pocieszeniem może być natomiast ulga na start, do której uprawnieni są specjaliści z listy wolnych zawodów.
