Wypowiedzenie umowy to istotna kwestia zarówno dla pracowników, jak i pracodawców. Każda ze stron może rozwiązać umowę o pracę, ale musi to zrobić zgodnie z obowiązującymi przepisami. W zależności od rodzaju umowy oraz okoliczności zakończenia współpracy mogą obowiązywać różne okresy wypowiedzenia, a także inne wymogi formalne.
Zanim zdecydujesz się na złożenie pracodawcy oświadczenia o zakończeniu zatrudnienia, warto dokładnie zapoznać się z przepisami, aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji. Czy można rozwiązać umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia? Jakie prawa przysługują pracownikowi w przypadku zwolnienia z przyczyn niezależnych od niego? A co zrobić, gdy pracodawca nie chce się zgodzić na rozwiązanie umowy w mocy porozumienia stron?
W tym artykule wyjaśniamy wszystko, co musisz wiedzieć o wypowiedzeniu umowy o pracę – od podstawowych zasad, przez wymagane dokumenty, aż po sytuacje, w których można skorzystać z drogi sądowej i dochodzić swoich praw przed sądem pracy.
Wypowiedzenie umowy – czym jest i kiedy można je złożyć?
Wypowiedzenie umowy to formalna procedura rozwiązania stosunku pracy lub innego zobowiązania prawnego. Może zostać dokonane zarówno przez pracownika, jak i pracodawcę, w zależności od okoliczności i rodzaju umowy. Wypowiedzenie umowy o pracę wymaga przestrzegania określonych zasad, w tym zachowania okresu wypowiedzenia oraz spełnienia warunków przewidzianych w przepisach prawa pracy.
Pracownik może rozwiązać umowę w dowolnym momencie, składając odpowiednie oświadczenie pracodawcy. Z kolei pracodawca ma obowiązek podania przyczyny wypowiedzenia, jeśli pracownik zatrudniony jest na czas nieokreślony.
Wypowiedzenie umowy może nastąpić:
- Za porozumieniem stron – gdy obie strony zgadzają się na rozwiązanie umowy bez konieczności przestrzegania okresu wypowiedzenia.
- Za wypowiedzeniem – z zachowaniem obowiązującego okresu wypowiedzenia.
- Bez wypowiedzenia – w przypadku ciężkiego naruszenia obowiązków przez jedną ze stron lub ze względu na orzeczenie lekarskie, które uniemożliwia dalsze świadczenie pracy.
Jak napisać wypowiedzenie umowy?
Aby skutecznie złożyć wypowiedzenie umowy, należy sporządzić dokument zawierający kluczowe informacje. Pracownik może skorzystać z gotowych wzorów lub sporządzić własne pismo zgodnie z wymaganiami prawa pracy.
Podstawowe elementy wypowiedzenia:
- Dane pracownika – imię, nazwisko, adres zamieszkania.
- Dane pracodawcy – nazwa firmy, adres siedziby.
- Data i miejsce sporządzenia dokumentu.
- Treść wypowiedzenia, w której należy jasno określić:
- rodzaj wypowiadanej umowy,
- podstawę prawną rozwiązania,
- termin zakończenia zatrudnienia.
- Podpis pracownika – bez podpisu dokument może zostać uznany za nieważny.
W przypadku umowy na czas nieokreślony, warto również podać przyczyny wypowiedzenia, jeśli to pracodawca decyduje się zwolnić pracownika.
Okres wypowiedzenia – ile wynosi i czy można go skrócić?
Okres wypowiedzenia umowy zależy od kilku czynników, takich jak czas trwania umowy oraz staż pracy u danego pracodawcy.
Standardowe okresy wypowiedzenia umowy o pracę:
- Umowa na czas określony lub nieokreślony:
- 2 tygodnie – gdy pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc – dla osób pracujących od 6 miesięcy do 3 lat,
- 3 miesiące – jeśli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
- Umowa na okres próbny:
- 3 dni robocze, jeśli umowa nie przekraczała 2 tygodni,
- 1 tydzień, gdy okres próbny trwał dłużej niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie, jeśli okres próbny wynosił 3 miesiące.
Czy pracownik może zostać zwolniony wcześniej?
W przypadku wypowiedzenia umowy o pracę pracownik może zostać zwolniony z obowiązku świadczenia pracy za zgodą pracodawcy, jednak nadal przysługuje mu prawo do wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.
Wypowiedzenie umowy a zachowanie okresu wypowiedzenia
W przypadku wypowiedzenia umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia, pracownik nadal zobowiązany jest do świadczenia pracy do terminu wskazanego w umowie lub zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Zachowania okresu wypowiedzenia pracownik musi przestrzegać, chyba że pracodawca zdecyduje się zwolnić go z obowiązku pracy, co jednak nie pozbawia go prawa do wynagrodzenia za ten czas.
Warto pamiętać, że okres wypowiedzenia może różnić się w zależności od rodzaju umowy. W przypadku umowy na czas określony, okres ten jest zazwyczaj krótszy niż w umowie na czas nieokreślony, ale nie zawsze – jego długość zależy również od stażu pracy w danej firmie.
Jeśli pracownik nie przestrzega okresu wypowiedzenia i rozwiąże umowę natychmiastowo bez uzasadnionego powodu, pracodawca może dochodzić roszczeń na drodze sądu pracy. To samo dotyczy sytuacji, gdy pracodawca wypowie umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia bez uzasadnionych podstaw – wówczas pracownik ma prawo domagać się odszkodowania.
Rozwiązanie umowy za porozumieniem stron – kiedy warto?
Wiele osób decyduje się na rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, gdy zależy im na szybszym zakończeniu współpracy bez konieczności przechodzenia przez formalny okres wypowiedzenia. Jest to możliwe wtedy, gdy zarówno pracownik, jak i pracodawca zgadzają się na określone warunki i akceptują nowy termin zakończenia stosunku pracy.
Warto pamiętać, że takie rozwiązanie niesie ze sobą zarówno zalety, jak i potencjalne ryzyko. Zaletą jest elastyczność – pracownik może wcześniej podjąć zatrudnienie u innego pracodawcy, a pracodawca szybciej zakończyć współpracę z osobą, która nie chce już kontynuować pracy. Wadą może być jednak brak prawa do zasiłku dla bezrobotnych – w wielu przypadkach rozwiązanie umowy za porozumieniem stron powoduje, że pracownik nie spełnia warunków do uzyskania świadczenia z urzędu pracy.
Jeśli obie strony zdecydują się na rozwiązanie umowy w terminie określonym, warto sporządzić pisemny dokument, który jasno określa warunki rozstania. W praktyce pracodawcy często stosują wzór wypowiedzenia umowy, który ułatwia prawidłowe sformułowanie treści.
Ciężkie naruszenie obowiązków a natychmiastowe wypowiedzenie
W niektórych sytuacjach prawo pozwala na rozwiązanie umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia. Może to nastąpić zarówno z inicjatywy pracodawcy, jak i pracownika. Powodem takiego rozwiązania mogą być m.in. ciężkie naruszenia obowiązków przez jedną ze stron.
Pracodawca ma prawo zwolnić pracownika w trybie natychmiastowym, jeśli ten:
- rażąco naruszył zasady obowiązujące w miejscu pracy,
- dopuścił się kradzieży, oszustwa lub innych działań godzących w interesy firmy,
- pojawił się w miejscu pracy w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających,
- zaniedbał swoje obowiązki w stopniu powodującym straty dla firmy.
Z kolei pracownik może wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym, jeśli np. zdrowie pracownika nie pozwala mu na dalsze wykonywanie obowiązków i posiada on stosowne orzeczenie lekarskie potwierdzające ten fakt. Złożenie pracodawcy oświadczenia o natychmiastowym rozwiązaniu umowy jest wymagane w formie pisemnej – brak takiego dokumentu może spowodować komplikacje prawne.
W przypadku wątpliwości co do legalności wypowiedzenia, każda ze stron może zwrócić się do sądu pracy, który rozstrzygnie spór. Warto więc zawsze postępować zgodnie z obowiązującymi przepisami i dbać o prawidłowe dokumentowanie każdej decyzji dotyczącej zakończenia zatrudnienia.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_120750297_profesjonalny-freelancer-odpoczywa-siedz%C4%85c-przy-stole-w-biurze-z-nowoczesnym-laptopem-i-fili%C5%BCank%C4%85.html
