System emerytalny w Polsce działa na określonych zasadach. Mają tu znaczenie różne czynniki – przede wszystkim wiek emerytalny, ale też liczba przepracowanych lat. O ile pierwszy warunek prędzej, czy później łatwo jest spełnić, o tyle osiągnięcie wymaganego stażu pracy nie jest w praktyce już takie proste. Sprawdzamy, czy osobom w wieku 60 lat przysługuje emerytura po 10 latach.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_65619701_stos-monet-przebywaj%C4%85cych-na-banknotach.html
W sytuacji osiągnięcia wieku emerytalnego nie ma gwarancji, że uprawniony uzyska minimalną emeryturę. Jej wysokość jest wyliczana na podstawie różnych zmiennych, dlatego wypłata świadczenia niekiedy dotyczy jedynie kilkuset złotych. Od czego zależy wysokość emerytury? Czy osoby, które osiągnęły wymagany wiek emerytalny, otrzymają minimalną kwotę świadczenia? Na jaką kwotę emerytury można liczyć po 10 latach pracy?
System emerytalny w Polsce
Prawo do uzyskania emerytury oraz kwestie związane z ustalaniem wysokości świadczenia reguluje Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Dokładne zasady przydzielone są według wieku urodzenia. Nieco inne sposoby udzielania świadczenia obowiązują w przypadku osób urodzonych przed 1949 rokiem, a emerytów urodzonych po 1949 roku. W tym drugim przypadku funkcjonuje system składowy oparty na prowadzeniu konta indywidualnego i subkonta prowadzonego przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Są one także odkładane na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za które odpowiedzialne jest powszechne towarzystwo emerytalne.
Istnieje również przyznanie emerytury z urzędu. Jest to jednak możliwość dostępna w przypadku osób, które osiągnęły wiek emerytalny, a jednocześnie pobierają rentę z tytułu niezdolności do pracy (w tym rentę, która jest udzielana w drodze wyjątku przez Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych).
Odprowadzanie składek
W kwestii warunków uprawniających do otrzymania emerytury ważną rolę odgrywa konieczność opłacania składek z tytułu ubezpieczenia społecznego lub ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Obowiązuje tu pewne minimum w ich odprowadzaniu, a więc niezbędne jest przepracowanie przynajmniej jednego dnia.
Staż pracy
Staż pracy w Polsce uprawniający do minimalnej emerytury (20 i 25 lat) nie dotyczy jedynie przepracowanych lat. Zalicza się do niego także okresy ostatniego etapu edukacji. Zgodnie z tym założeniem ukończenie:
1) zasadniczej szkoły zawodowej dolicza 3 lata do stażu pracy;
2) liceum (średniej szkoły ogólnokształcącej) dolicza 4 lata do stażu pracy;
3) technikum lub średniej szkoły zawodowej dolicza 5 lat do stażu pracy;
4) szkoły policealnej dolicza 6 lat do stażu pracy;
5) szkoły wyższej dolicza 8 lat do stażu pracy.
Wiek emerytalny
Jeśli chodzi o wiek emerytalny w Polsce, ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn.
Zarówno wiek uprawniający do pobierania emerytury, jak i sposób wyliczania świadczenia ma swoje wyjątki, które dotyczą wybranych grup zawodowych podlegających branżowym systemom emerytalnym (np. nauczyciele, górnicy, służby mundurowe).
Wysokość emerytury – od czego zależy?
Kwota świadczenia zależy przede wszystkim od składek na koncie ZUS, które przyszły emeryt zebrał w okresie swojej aktywności zawodowej. W kwestii wysokości emerytury ma znaczenie także zgromadzony kapitał początkowy i środki na subkoncie. Wszystkie te elementy są ściśle powiązane ze stażem pracy, który z upływem lat umożliwia odprowadzanie kolejnych składek i uzyskania wyższego kapitału. To ma znaczenie przy obliczaniu kwoty świadczenia emerytalnego. Do tego dochodzi także czynnik średniego dalszego trwania życia, który GUS aktualizuje pod koniec marca każdego roku.
Kto może dostać emeryturę minimalną?
Minimalna emerytura nie jest zagwarantowana osobom, które osiągnęły powszechny wiek emerytalny. Istotnym warunkiem jest tutaj staż pracy. Tylko przepracowanie określonego zakresu lat sprawia, że można uzyskać gwarantowaną ustawowo wysokość świadczenia. Wysokość emerytury minimalnej wynosi 1780,96 złotych brutto miesięcznie, czyli 1620,37 złotych netto (obowiązuje w okresie od marca 2024 do lutego 2025 roku).
W przypadku wymaganego stażu pracy do uzyskania określonej przepisami emerytury minimalnej uprawnia zakres 20 lat stażu pracy w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.
Mam 60 lat i 10 lat pracy – czy dostanę emeryturę?
Odpowiedź na powyższe pytanie brzmi: tak. Ogólną zasadą jest bowiem fakt, że w przypadku braku wymaganego stażu pracy, wysokość emerytury będzie obliczana proporcjonalnie do zgromadzonych w okresie aktywności zawodowej składek na koncie emerytalnym.
Osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, jednak przepracowały jedynie 10 lat, nie mogą liczyć na połowę z kwoty minimalnej emerytury (w przypadku kobiet, gdzie wymagany jest staż 20 lat pracy). Konieczne jest tu przeprowadzenie wyliczeń ze zgromadzonych składek i kapitału. Przy 10-letnim okresie pracy i zarabianiu najniższej krajowej wyliczone kwoty dla przyszłych emerytów mogą wynosić jedynie 250-300 zł.
Aby obliczyć dokładną kwotę świadczenia przy wymaganym wieku emerytalnym i określonym stażu pracy można użyć kalkulatora ZUS. Daje on możliwość otrzymania prognozowanej kwoty emerytury. Korzystając z takiego rozwiązania, trzeba będzie podać konkretne dane, takie jak kwota zwaloryzowanych składek, kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego, zwaloryzowana kwota ogółem na subkoncie, które powinny znajdować się w ostatniej informacji o stanie konta w ZUS.
Świadczenie emerytalne bez wymaganego stażu pracy
Jak wyższej wspominaliśmy, po osiągnięciu wieku emerytalnego, a jednocześnie bez wymaganego stażu pracy można przejść na emeryturę. Kwota świadczenia nie będzie tu jednak gwarantowana w przepisach. Wysokość emerytury w tym przypadku jest wyliczeniem odkładanych przez przepracowane lata składek i osiągniętego kapitału emerytalnego. Co ważne, jeśli ta kwota okaże się niższa, niż wynosi aktualna emerytura minimalna, nie ma możliwości, aby złożyć wniosek o wyrównanie świadczenia. Taka opcja w postaci podniesienia świadczenia do emerytury minimalnej jest możliwa wyłącznie w przypadku pełnego stażu ubezpieczeniowego, a więc uzyskania 20 i 25 lat pracy.
W praktyce oznacza to, że emerytury w kraju są bardzo zróżnicowane. Najwyższe świadczenie dotyczy wypłacania nawet 48 tys. mieszkańcowi Zabrza, który przeszedł na emeryturę w wieku 86 lat. Z kolei najniższa emerytura wypłacana w Polsce wynosi 1 grosz i jest wypłacana mieszkańcowi Ostrowa Wlkp., który przepracował tylko trzy dni.
Jak podwyższyć kwotę emerytury?
Stawki świadczenia bardzo często nie są zadowalające dla przyszłych emerytów. Szansą na uzyskanie lepszych perspektyw finansowych jest fakt, że im dłuższy okres składkowy, tym więcej udaje się zgromadzić kapitału początkowego. Osoby, które chciałyby otrzymywać wyższą emeryturę, powinny więc w miarę możliwości odłożyć moment przejścia na emeryturę i wydłużyć swoją aktywność zawodową.
Innym rozwiązaniem jest decyzja o przejściu na emeryturę, jednak przy jednoczesnym podejmowaniu pracy. Dorabianie w okresie pobierania świadczenia emerytalnego jest rzeczą naturalną. Obowiązują tu jednak pewne limity. Żadnych konsekwencji nie będzie mieć sytuacja, kiedy przychód z pracy na emeryturze nie jest wyższy niż 70% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W przypadku wynagrodzenia osiągającego już 70–130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia kwota emerytury może zostać obniżona. Pensja sięgająca progu powyżej 130% sprawia, że dochodzi do zawieszenia wypłaty świadczenia emerytalnego przez ZUS.
Źródło zdjęcia głównego:
- https://pl.123rf.com/photo_119515672_r%C4%99ce-starszego-emeryta-trzymaj%C4%85cego-sk%C3%B3rzany-portfel-z-pieni%C4%99dzmi-w-polskiej-walucie-poj%C4%99cie.html
