Fascynuje Was zawód i praca profilera kryminalnego? Tłumaczymy, co dokładnie robi się na tym stanowisku i jak zostać profilerem. Czy przyszły profiler musi ukończyć studia i na jakim kierunku? Ile zarabia się w takiej pracy? Wszystkiego dowiecie się poniżej.

Praca profilera z samej nazwy może nie jest zbyt popularna, jednak seriale kryminalne bardzo często przedstawiają taką osobę na miejscu zbrodni. Mimo że profesja profilera to nie to samo co praca w policji z bronią w ręku, obowiązki takiej osoby są niezwykle ważne w całym procesie zatrzymania przestępcy. Czym dokładnie jest zawód profilera? Sprawdź, czy profiler to zajęcie dla Ciebie.

Kto to jest profiler?

Zawód profilera jest owiany tajemnicą – czym zajmuje się osoba na takim stanowisku? Rolą profilera kryminalnego jest tak naprawdę wypełnianie obowiązków psychologa policyjnego oraz psychologa biegłego sądowego.

Profiler: definicja

Według definicji profilowaniem nazywamy „proces wyciągania wniosków
o charakterystycznych cechach indywidualnych jednostek odpowiedzialny za popełnienie przestępstwa”. Profilowanie kryminalne jest zatem metodą rozpoznania sprawcy, opartą o badania natury samego przestępstwa, a także sposobu, w jaki je popełniono. Jest idealnym uzupełnieniem dowodów zebranych w miejscu przestępstwa.

Profiler kryminalny opracowuje charakterystykę sprawcy na podstawie jego czynów przed, w trakcie i po dokonaniu występku (tzw. ślady behawioralne). Łącząc to z zebranymi materiałami dowodowymi oraz fizycznymi śladami, jakie przestępca pozostawił na miejscu zbrodni, otrzymuje praktyczny profil sprawcy, na podstawie którego policja może rozpocząć swoje poszukiwania. Ma to ostatecznie ułatwić zatrzymanie sprawcy.

DOWIEDZ SIĘ WIĘCEJ:

Historia zawodu profilera sięga do 1888 roku

To właśnie profiler policyjny tworzy portret psychologiczny sprawcy, opierając się na różnych danych zdobytych w trakcie śledztwa, oraz swojej wiedzy. Pierwszy taki profil w historii opracował chirurg i psychiatra, dr Thomas Bond. Był to profil słynnego seryjnego zabójcy, znanego jako „Kuba Rozpruwacz”, odpowiedzialnego za morderstwo co najmniej pięciu prostytutek w 1888 roku. Po opublikowaniu profilu morderstwa jednak nagle… ustały.

Początki profesjonalnego profilowania datuje się z kolei na lata 50. i 60. XX wieku. To wtedy odnotowano też olbrzymi sukces profilera kryminalnego, uważanego za prekursora tego zawodu – Jamesa Brussela. Amerykański psychiatra, stosując metody psychoanalizy, opracował profil „Szalonego Bombiarza”, dzięki któremu niebezpiecznego przestępcę udało się ująć w ciągu pół roku. Opracowany przez Brussela profil nie tylko zawęził grono podejrzanych z ponad tysiąca do zaledwie trzech – jak się później okazało, pokrywał się idealnie z prawdą.

Szukasz pracy w Gdańsku? Sprawdź najlepsze oferty na GoWork.pl!

Zawód profilera kryminalnego w Polsce

W Polsce zawód profilera zaczął nabierać na popularności dopiero w latach 90. XX wieku. Polskim psychologom udało się jednak przekonać sceptyków do profilowania. Wszystko dzięki profilom, jakie opracowano na przełomie lat 1999 – 2000, dzięki którym przestępcy zostali szybko zidentyfikowany. Ujęto w ten sposób kilka groźnych osób.

Dopiero wtedy profilowanie zaczęło być traktowane jako poważne, profesjonalne narzędzie w procesie śledztwa. Dziś to już standard – profilera kryminalnego wzywa się na miejsce zbrodni tuż po jej odkryciu.

Kto w Polsce może stanowić najlepszy przykład profilera? Podinspektor dr Bogdan Lach, wykładający psychokryminalistykę na Uniwersytecie SWPS to jeden z najbardziej znanych polskich profilerów. Na swoim koncie ma przeszło ponad 400 profili! To jego też najczęściej możecie usłyszeć w mediach, jako eksperta od tego zawodu.

SPRAWDŹ TEŻ: Odmowa wykonania rozkazu przez policjanta – kiedy jest to możliwe?

Kolejnym znanym, polskim profilerem policyjnym jest Jan Gołębiewski, który w cyklu stacji CBS Reality tłumaczył, na czym polegają tajniki pracy profilera. Jest biegłym sądowym, który prowadzi wykłady oraz wydał monografię związaną z profilowaniem kryminalnym.

Na czym polega proces profilowania?

Co robi profiler, kiedy dotrze już na miejsce zbrodni? Jednym z elementów pracy profilera policyjnego jest obserwacja zwłok i miejsca zbrodni, aby móc dowiedzieć się jak najwięcej o potencjalnej naturze osoby, która dopuściła się zakazanego czynu. Choć bowiem stworzony przez profilera portret psychologiczny sprawcy jest cennym narzędziem w śledztwie, nie może stanowić materiału dowodowego w sądzie.

Profilowanie dzielimy też na dwa, osobne rodzaje:

  • retroaktywne – eksperci wnioskują na podstawie już dokonanego przestępstwa;

  • proaktywne – eksperci wnioskują o przyszłych, jeszcze niepopełnionych przestępstwach.

Praca pofilera policyjnego: etapy

W zależności od tego, z którym rodzajem profilowania mamy do czynienia, inaczej przebiega proces pracy profilera policyjnego. Można go jednak podzielić zasadniczo na kilka poniższych etapów:

  • zebranie informacji i ich analiza,

  • klasyfikacja przestępstwa,

  • rekonstrukcja przestępstwa,

  • charakterystyka sprawcy.

Profiler kryminalny musi więc nie tylko przeanalizować wszystkie akta sprawy, ale i stworzyć „mapę mentalną” miejsca zbrodni. Profilerzy korzystają z dokumentacji fotograficznej, dotychczasowej listy podejrzanych i taktykami, jakie stosują w danej sprawie śledczy.

ZOBACZ TEŻ: 10 sztuczek psychologicznych, które zapewnią Ci pracę!

Psycholog – profiler opiera się nie tylko na swoich hipotezach co do sprawcy, ale także na teoriach psychologicznych, wykorzystywanych w profilowaniu typu:

  • teoria osobowości,

  • teoria motywacji,

  • psychopatologia,

  • neuropsychologia,

  • psychologia społeczna.

Jak zostać profilerem policyjnym?

Najważniejszą rolę w zawodzie profilera odgrywa psychologia społeczna. Z tego powodu warto najpierw ukończyć studia na kierunku psychologii lub nauczyć się którejś z pokrewnych specjalizacji poruszającej tematykę związaną z profilem tego zajęcia. Dla profilera wartościowa będzie szczególnie psychokryminalistyka i psychologia sądowa.

Czy profiler musi być policjantem?

Profiler nie musi być policjantem, choć bywa, że łączy się obie te profesje. Jeśli jest mundurowym, może od razu dojść do zapoznania z okolicznościami, w jakich została popełniona zbrodnia. Obserwuje wszystkie szczegóły, które później mogą być istotne w profilowaniu sprawcy, a więc ułożenie ofiary, otoczenie, czy znajdujące się tam przedmioty. W przypadku współpracy policji z profilerem, który jest biegłym sądowym lub psychologiem więziennym, jego praca polega głównie na analizie zebranych dowodów – zdjęć, nagrań czy przesłuchań świadków.

TO TEŻ MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ: Psycholog, psychiatra, psychoterapeuta: czym różnią się te zawody?

Profiler kryminalny – studia

Jeszcze kilka lat temu jedyną dostępną ścieżką edukacji dla przyszłych profilerów było ukończenie psychologii ze specjalizacją sądową. Na niektórych uczelniach można spotkać się ze studiami stacjonarnymi lub niestacjonarnymi na kierunku psychokryminalistyki. Zajęcia prowadzone na takim profilu pozwolą zdobyć cenną w zawodzie profilera wiedzę i umiejętności. Kształcenie na takim kierunku obejmuje dziedziny takie jak:

  • psychologia,

  • kryminalistyka,

  • kryminologia,

  • socjologia,

  • prawo,

  • profilowanie psychologiczne,

  • profilowanie kryminalistyczne,

  • psychologia śledcza,

  • psychologia przesłuchań i zeznań.

Zaletą tego interdyscyplinarnego kierunku jest z pewnością nacisk, jaki kładzie się tu na praktykę. Zajęcia z metod prowadzenia przesłuchań świadków i podejrzanych, mediacji i negocjacji to nie wszystko! Przyszły profiler kryminaly uczestniczy także np. w symulacjach oględzin miejsca zbrodni.

MAMY TEŻ DLA CIEBIE: Jak założyć własny gabinet psychologiczny? Tłumaczymy krok po kroku!

Ile zarabia profiler?

Średnie miesięczne wynagrodzenie profilera zależy od wielu czynników. Jest to wielkość miasta, uzyskane doświadczenie, a nawet liczba spraw, jakie ma zrealizować. W 2022 roku średnie zarobki profilera oscylowały w granicach 3300-3500 zł brutto. Najlepsi w branży, którzy zwiększają swoje umiejętności i zakres doświadczenia mogą uzyskać jeszcze większe stawki na poziomie 4000 zł brutto.

Psychologowie biegli sądowi, pełniący również obowiązki profilerów kryminalnych, zarabiają nawet ponad 5 tys. zł brutto miesięcznie. Co więcej, za udział w prowadzonym śledztwie, gdzie jego rolą będzie przygotowanie badań nośnika oraz opinii w sprawie, może otrzymać dodatkowo nawet kilkaset złotych.

Profiler – czy to zawód przyszłości?

Choć zdobycie umiejętności i wykształcenia, jakiego wymaga zawód profilera, nie jest proste ze względu na brak jednolitej ścieżki kariery, jest to profesja, która raczej nie straci na wartości. Z poszukiwaniem przestępców mamy do czynienia cały czas, a wszystko, co ułatwi proces ich znalezienia, jest na wagę złota. Dobry profiler kryminalny nie powinien narzekać na brak pracy. Z jego usług korzysta nie tylko policja. Profiler jest w stanie wspomóc śledczym z Archiwum X, którzy zajmują sprawami dotyczącymi nierozwiązanych zbrodni sprzed wielu lat. To ciekawe zajęcie dla tych, którzy interesują się psychologią, ale lubią także podejmować w swoim życiu nietypowe, a czasami wręcz bardzo trudne wyzwania.

Jakie cechy powninen mieć profiler?

1. Doskonałe umiejętności analityczne

Profilerzy muszą być w stanie analizować i interpretować dużą ilość danych, w tym informacje o przestępstwach, świadkach, ofiarach oraz przeszłych incydentach. Umiejętność dostrzegania wzorców i wyciągania wniosków jest kluczowa do tworzenia dokładnych profili.

2. Głęboka wiedza z zakresu psychologii

Znajomość psychologii, szczególnie psychopatologii i psychologii kryminalnej, jest niezbędna do zrozumienia motywacji i zachowań przestępców. Profilerzy muszą być dobrze zaznajomieni z różnymi zaburzeniami psychicznymi i ich wpływem na zachowanie jednostek.

3. Doskonałe zdolności komunikacyjne

Umiejętność jasnego i przekonującego przekazywania wyników analizy oraz rekomendacji innym członkom zespołu śledczego jest niezwykle ważna. Profilerzy muszą również być w stanie efektywnie komunikować się z osobami zaangażowanymi w śledztwo, w tym z ofiarami i świadkami.

4. Empatia i intuicja

Profilerzy często muszą wczuć się w emocje i motywacje przestępców, aby lepiej zrozumieć ich działanie. Empatia i intuicja pomagają im w tworzeniu dokładniejszych profili, które uwzględniają psychologiczne aspekty zachowań przestępczych.

5. Skrupulatność i dokładność

Dokładność w analizie danych i tworzeniu profili jest kluczowa, ponieważ błędy mogą prowadzić do nieprawidłowych wniosków i utrudnić rozwiązanie sprawy. Profilerzy muszą być skrupulatni w każdym etapie procesu analizy.

6. Umiejętność pracy pod presją

Praca w obszarze profilowania kryminalnego często wiąże się z dużą presją, szczególnie w sytuacjach, gdy czas jest kluczowy. Profilerzy muszą być w stanie pracować efektywnie i skutecznie, nawet w stresujących warunkach.

7. Zdolność do pracy zespołowej

Profilowanie to często proces zespołowy, w którym profilerzy współpracują z policją, śledczymi oraz innymi specjalistami. Umiejętność pracy w grupie i współdziałania z innymi członkami zespołu jest kluczowa do efektywnego rozwiązywania spraw.

8. Krytyczne myślenie i umiejętność rozwiązywania problemów

Profilerzy muszą umieć myśleć krytycznie i rozwiązywać złożone problemy, które mogą pojawić się podczas analizy danych i tworzenia profili. Zdolność do analizowania różnych hipotez i dostosowywania strategii na podstawie nowych informacji jest istotna w ich pracy.

9. Dyskrecja i etyka zawodowa

Praca profilerów często wiąże się z dostępem do wrażliwych informacji. Ochrona prywatności osób zaangażowanych w śledztwo oraz przestrzeganie zasad etyki zawodowej są kluczowe.

Posiadając te cechy i umiejętności, profiler kryminalny może skutecznie przyczynić się do rozwiązania spraw oraz zapewnienia sprawiedliwości.

Jakie kwalifikacje są wymagane do zostania profilerem kryminalnym?

Zawód profilera kryminalnego wymaga nie tylko odpowiednich kwalifikacji akademickich, ale także dużej wiedzy praktycznej. Osoba aspirująca do tej roli powinna ukończyć studia z zakresu psychologii, kryminologii lub prawa. Wiele osób zaczyna karierę jako psycholog policyjny lub pracownik w oddziale psychiatrii sądowej. Z kolei zdobycie doświadczenia w profilowaniu kryminalnym odbywa się zwykle przez współpracę z organami ścigania lub w ramach specjalistycznych szkoleń. Wymagane jest także posiadanie umiejętności analitycznych i doskonałej wiedzy na temat charakterystyki psychofizycznej nieznanych sprawców przestępstw.

Jak wygląda proces tworzenia profilu sprawcy przestępstwa?

Tworzenie profilu sprawcy przestępstwa to skomplikowany proces, który polega na dokładnym analizowaniu wszelkich dostępnych danych zebranych w trakcie śledztwa. Profilerzy kryminalni stosują różne techniki, takie jak analiza zachowań sprawców, ich motywacji, a także tła psychologicznego i socjologicznego. Profilowanie to nie tylko zawężenie kręgu podejrzanych, ale również umożliwia skuteczne prognozowanie zachowań sprawcy, co jest niezwykle istotne w sprawach kryminalnych. Profilowanie pomaga w wytypowaniu możliwego wyglądu sprawcy, jego wieku, motywacji i wielu innych aspektów, które mogą znacząco ułatwić śledztwo.

Jakie są zarobki profilerów kryminalnych w Polsce?

Zarobki w zawodzie profilera kryminalnego w Polsce mogą się różnić w zależności od doświadczenia, instytucji, w której pracuje dana osoba, oraz regionu. Wstępne informacje wskazują, że w przypadku pracy na stanowisku psychologa policyjnego średnia pensja wynosi około 5000–7000 zł brutto miesięcznie. Natomiast bardziej doświadczeni profilerzy kryminalni mogą liczyć na wyższe wynagrodzenie, zwłaszcza jeśli pracują w bardziej specjalistycznych działach lub współpracują z międzynarodowymi agencjami. Zarobki w tym zawodzie są również uzależnione od poziomu zaawansowania w analizach kryminalnych i liczby realizowanych spraw.

Jakie są kluczowe umiejętności profilera kryminalnego?

Dobry profiler kryminalny potrzebuje szerokiego zestawu umiejętności, które pomagają w tworzeniu profilu sprawcy przestępstwa. Kluczowe kompetencje to analiza psychologiczna, zdolność do wyciągania wniosków na podstawie minimalnych informacji, a także znajomość metod śledczych. Psycholog policyjny często korzysta z tych umiejętności podczas współpracy z organami wymiaru sprawiedliwości, a także w analizie zachowań sprawców przestępstw. Warto również wspomnieć o zdolności do pracy w stresie i elastyczności w myśleniu, co jest istotne w dynamicznie zmieniających się śledztwach.

Jak wygląda proces szkolenia na profilera kryminalnego?

Proces stawania się profilerem kryminalnym wymaga wieloletniego doświadczenia i specjalistycznego wykształcenia. Przyszli profilerzy zazwyczaj rozpoczynają swoją karierę jako psycholog policyjny lub pracują w innych obszarach związanych z kryminologią, takich jak oddział psychiatrii sądowej. Następnie biorą udział w specjalistycznych szkoleniach z zakresu profilowania kryminalnego, które obejmują m.in. analizę zachowań, psychologię kryminalną oraz metody dochodzeniowe. W Polsce i za granicą funkcjonują różne programy szkoleniowe i kursy, które pozwalają zdobyć wiedzę niezbędną do pracy w tym zawodzie.

Zawód profilera kryminalnego w Polsce i na świecie – podobieństwa i różnice

Praca profilera kryminalnego w Polsce różni się od tej w innych krajach, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, gdzie zawód ten jest bardziej popularny i rozwinięty. W USA profilerzy kryminalni często współpracują z FBI i mają dostęp do zaawansowanych narzędzi technologicznych, które wspomagają proces tworzenia profilu sprawcy przestępstwa. W Polsce zawód profilera wciąż jest stosunkowo niszowy, a jego rozwój opiera się na współpracy z organami ścigania oraz na pracy w wymiarze sprawiedliwości. Różnice te wynikają z odmiennych systemów prawnych i dostępnych zasobów, jednak w obu przypadkach praca ta wymaga podobnych umiejętności i podejścia do spraw kryminalnych.

Gdzie pracują profilerzy i jakie mają obowiązki?

Profiler policyjny to zawód, który wymaga szerokiej wiedzy psychologicznej i kryminalistycznej. Specjaliści ci współpracują głównie z policją, prokuraturą i służbami specjalnymi, pomagając w identyfikacji sprawców przestępstw. Starają się wniknąć w umysł przestępcy np. seryjnego mordercy i poszukać śladów, które umozliwiją jego złapanie.

Ich główne zadania to:

  • Analiza śladów i motywów sprawców,

  • Tworzenie profili psychologicznych podejrzanych,

  • Przewidywanie kolejnych działań przestępców,

  • Doradztwo dla organów ścigania w zakresie taktyki przesłuchań.

Czy profilerzy pracują tylko w policji?

Choć zawód profilera kojarzony jest głównie z policją, jego umiejętności są wykorzystywane także w innych sektorach:

  • Firmy prywatne – w analizie ryzyka i zachowań konsumentów,

  • Psychologia sądowa – biegli sądowi korzystają z metod profilowania,

  • Służby wywiadowcze – profilerzy pomagają w rozpoznawaniu zagrożeń terrorystycznych.

Dzięki szerokiemu wachlarzowi zastosowań, profilerzy mogą pracować nie tylko dla organów ścigania, ale również w sektorze prywatnym.

Podsumowanie – jakie umiejętności są niezbędne do pracy jako profiler?

Zawód profilera wymaga nie tylko wiedzy akademickiej, ale przede wszystkim wyjątkowych umiejętności analitycznych i psychologicznych. Aby skutecznie opracowywać profile sprawców, profilerzy muszą posiadać zdolność logicznego myślenia, znajomość psychopatologii oraz umiejętność rozpoznawania schematów zachowań przestępczych. Zdolność do analizy danych z różnych źródeł, w tym raportów kryminalistycznych i zeznań świadków, jest kluczowa w tej profesji.

Profilowanie wymaga także umiejętności komunikacyjnych – profilerzy często współpracują z policjantami, psychologami sądowymi oraz ekspertami ds. kryminalistyki. Zrozumienie dynamiki działań przestępczych i motywacji sprawców to podstawa, dlatego przyszli profilerzy powinni interesować się psychologią, socjologią i kryminologią. Ważnym aspektem jest również umiejętność pracy pod presją, ponieważ profilerzy często działają w sytuacjach, gdzie liczy się czas, a każda błędna analiza może wpłynąć na dalsze postępowanie śledcze.

Dodatkowym atutem są zdolności dedukcyjne oraz znajomość systemów informatycznych wspierających analizę przestępczości. Współczesny profiler nie tylko sporządza psychologiczne portrety sprawców, ale także analizuje dane z baz policyjnych, technologii biometrycznych oraz systemów sztucznej inteligencji wspomagających śledztwa.

Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_60799405_biznesmen-z-r%C4%99k%C4%85-na-g%C5%82owie-w-biurze-zdenerwowany-udaremnia-rozmycie-koncepcji-stresu-do.html

Oceń artykuł
4.2/5 (13)