Urlop ojcowski to jedno z ważniejszych uprawnień związanych z rodzicielstwem, które pozwala ojcom na aktywne uczestnictwo w życiu swoich dzieci tuż po ich narodzinach lub przysposobieniu. Wprowadzenie tego typu urlopu ma na celu wspieranie ojców w budowaniu więzi z dziećmi oraz ułatwienie pogodzenia życia zawodowego z rodzinnym.

Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_78738722_closeup-of-businessman-is-keyboarding-on-portable-net-book.html
W Polsce prawo do urlopu ojcowskiego przysługuje wszystkim ojcom dzieci biologicznych lub adopcyjnych. Jednak, aby móc z niego skorzystać, konieczne jest złożenie odpowiedniego wniosku, który określa zarówno termin urlopu, jak i jego wymiar. W niniejszym artykule wyjaśnimy, jakie są zasady przyznawania urlopu ojcowskiego, a także jak prawidłowo wypełnić wniosek o urlop ojcowski i kiedy należy go złożyć.
Urlop ojcowski – kiedy można z niego skorzystać?
Urlop ojcowski to uprawnienie niezależne od uprawnień matki dziecka, które daje ojcom możliwość wzięcia płatnego urlopu z okazji narodzin lub przysposobienia dziecka. Zgodnie z Kodeksem pracy, ojciec może skorzystać z tego urlopu, pod warunkiem, że dziecko nie ukończyło 12 miesięcy życia.
W przypadku adopcji, urlop przysługuje do momentu, gdy dziecko nie skończy 7 lat, a w przypadku dzieci z odroczonym obowiązkiem szkolnym – do 10 roku życia.
Urlop ojcowski przysługuje raz w życiu na jedno dziecko, a jego długość wynosi 14 dni roboczych, które można wykorzystać jednorazowo lub podzielić na dwie części po 7 dni. Co ważne, ojciec nie może zrzec się urlopu na rzecz matki dziecka, a niewykorzystany urlop przepada.
Warto pamiętać, że urlop ojcowski można wziąć równolegle z urlopem macierzyńskim, co daje większe możliwości elastycznego zarządzania czasem po narodzinach dziecka.
Komu przysługuje urlop ojcowski?
Urlop ojcowski przysługuje wszystkim ojcom, zarówno biologicznym, jak i adopcyjnym, którzy spełniają określone warunki. Z tego uprawnienia mogą skorzystać zarówno ojcowie, którzy są zatrudnieni na umowę o pracę, jak i ci, którzy rozpoczęli pracę po narodzinach dziecka.
Ważne jest jednak, aby ojciec dziecka rzeczywiście uczestniczył w jego wychowaniu, co oznacza, że osoby, które nie mają władzy rodzicielskiej lub nie utrzymują kontaktu z dzieckiem, nie mogą skorzystać z tego urlopu. Z urlopu ojcowskiego mogą również skorzystać ojcowie, którzy nie zawarli małżeństwa z matką dziecka, w tym także ojcowie po rozwodzie.
Co ważne okres urlopu ojcowskiego wiąże się z ochroną pracownika. Do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy oraz wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tym pracownikiem.
Wymiar urlopu ojcowskiego
Zgodnie z przepisami, urlop ojcowski wynosi 14 dni kalendarzowych, które można wykorzystać jednorazowo lub podzielić na dwie części po 7 dni każda. Pracownik musi złożyć wniosek o urlop ojcowski przed jego rozpoczęciem, zgodnie z obowiązującymi terminami.
Ważnym ograniczeniem jest czas, w którym ojciec może skorzystać z tego uprawnienia. Urlop ojcowski należy wykorzystać najpóźniej do:
1) ukończenia przez dziecko 24. miesiąca życia,
2) upływu 24 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu i przed ukończeniem przez dziecko 14. roku życia.
Jeśli ojciec nie skorzysta z urlopu w tym okresie, prawo do urlopu przepada. Należy również pamiętać, że urlop ojcowski może być wykorzystany równocześnie z urlopem macierzyńskim matki dziecka, ale ojciec nie ma możliwości przekazania swojego prawa do tego urlopu matce dziecka.
Zobacz też: Urlop dla ojca po urodzeniu dziecka – kiedy przysługuje? Z jakich urlopów może skorzystać?
Wniosek o urlop ojcowski
Zgodnie z przepisami prawa pracy, aby skorzystać z urlopu ojcowskiego, pracownik musi dostarczyć do swojego pracodawcy odpowiedni wniosek. Jest to dokument, który formalizuje chęć skorzystania z urlopu ojcowskiego, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Jak wskazuje art. 1823 § 2:
„Urlop ojcowski jest udzielany na wniosek w postaci papierowej lub elektronicznej składany przez pracownika – ojca w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 1868a. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika”.
Warto pamiętać, że wniosek powinien zawierać wszystkie istotne informacje dotyczące daty rozpoczęcia i zakończenia urlopu oraz imienia i nazwiska dziecka. Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu na wniosek pracownika, jeśli dokument jest zgodny z przepisami.
Kiedy należy złożyć wniosek o urlop ojcowski?
Wniosek o urlop ojcowski musi być złożony pracodawcy nie później niż 7 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Niedotrzymanie tego terminu może skutkować odmową udzielenia urlopu w wyznaczonym terminie.
Od kwietnia 2023 roku, pracownicy mogą składać wniosek zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej, co znacznie upraszcza proces składania dokumentów. Pamiętaj, aby złożyć wniosek z odpowiednim wyprzedzeniem, aby uniknąć niepotrzebnych komplikacji i móc w pełni skorzystać z przysługującego ci urlopu.
Co zawiera wniosek o urlop ojcowski?
Wzór wniosku o urlop ojcowski powinien zawierać wszystkie niezbędne informacje, które pozwolą pracodawcy zatwierdzić wniosek i udzielić urlopu. Powinien zawierać:
1) Miejscowość i datę złożenia wniosku.
2) Imię i nazwisko pracownika.
3) Dane kontaktowe pracodawcy.
4) Prośbę o udzielenie urlopu ojcowskiego.
5) Imię i nazwisko dziecka oraz datę jego urodzenia.
6) Wymiar urlopu.
7) Daty rozpoczęcia i zakończenia urlopu.
8) Podpis pracownika.
Dodatkowo, w przypadku braku zasiłku macierzyńskiego z innego tytułu, warto dodać odpowiednią adnotację, aby uniknąć konieczności składania dodatkowych oświadczeń.
Co jest potrzebne oprócz wniosku o urlop ojcowski?
Oprócz wniosku o urlop ojcowski, pracownik powinien również dostarczyć dodatkowe dokumenty, które potwierdzą jego prawo do skorzystania z tego urlopu. Wśród nich znajdują się dokumenty potwierdzające narodziny dziecka (np. akt urodzenia) oraz, w przypadku adopcji, konieczne jest dołączenie postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka. Pracodawca może również zażądać innych dokumentów, jeśli są one wymagane przez przepisy lub wewnętrzne regulacje firmy.
Dokumenty niezbędne do urlopu ojcowskiego
Zgodnie z art. § 16.2 Rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 8 maja 2023 roku w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków, do wniosku dołącza się:
1) odpis skrócony aktu urodzenia dziecka (dzieci) lub zagraniczny dokument potwierdzający urodzenie dziecka (dzieci), wydany przez uprawniony organ dokonujący rejestracji urodzenia w danym kraju, albo kopie tych dokumentów;
2) kopię prawomocnego postanowienia sądu o przysposobieniu dziecka, w przypadku gdy wniosek dotyczy udzielenia urlopu ojcowskiego albo jego części na dziecko przysposobione;
3) oświadczenie pracownika – ojca, czy korzystał z urlopu ojcowskiego albo jego części.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_104562406_wizerunek-przystojnego-m%C5%82odego-brodatego-m%C4%99%C5%BCczyzny-trzymaj%C4%85cego-w-r%C4%99kach-jego-ma%C5%82ego-syna.html