PPK to Pracownicze Plany Kapitałowe – system oszczędzania, który stał się jednym z głównych sposobów na długoterminowe odkładanie środków na przyszłość. Dzięki niemu zarówno pracownicy, jak i pracodawcy oraz państwo, współuczestniczą w gromadzeniu kapitału. Dowiedz się, co dokładnie oznaczają Pracownicze Plany Kapitałowe, jakie obowiązki czekają na Ciebie jako pracodawcę oraz dlaczego warto rozważyć przystąpienie do tego programu.

Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_105635884_r%C4%99ka-za-pomoc%C4%85-obliczania-ostro%C5%9Bci-profesjonalnego-inwestora-zespo%C5%82u-biznesowego-i-pracy-finansowej.html
PPK – co to jest?
Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) to system oszczędnościowy, którego celem jest zbieranie funduszy na przyszłość, w szczególności na emeryturę. Jest to program długoterminowego oszczędzania, w którym uczestniczą zarówno pracownicy, pracodawcy, jak i państwo.
Każdy pracodawca jest zobowiązany do zapisania swoich pracowników, którzy ukończyli 18. rok życia, ale nie przekroczyli 55. roku życia, podlegających obowiązkowym ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. Oznacza to, że niezależnie od tego, czy pracownik chce uczestniczyć w PPK, zostaje automatycznie zapisany do programu, chyba że zdecyduje się na rezygnację.
Pracownicze Plany Kapitałowe zostały wprowadzone w Polsce w 2019 roku. Początkowo program dotyczył większych firm, ale od 2021 roku również mniejsze przedsiębiorstwa zaczęły wprowadzać PPK, dzięki czemu system obejmuje szeroką grupę pracowników w całym kraju. Od początku 2020 roku obowiązkiem prowadzenia PPK objęte są podmioty zatrudniające co najmniej 50 osób.
Odkładanie pieniędzy na rachunku PPK sprawi, że pracownik zyskuje możliwość oszczędzania w sposób bezpieczny, korzystając ze środków na emeryturze lub wcześniej w wyjątkowych sytuacjach.
PPK – dla kogo przeznaczony jest program?
Program PPK skierowany jest do pracowników, którzy mają ukończone 18 lat, ale nie przekroczyli 55. roku życia, oraz osób wykonujących pracę na umowy i tym samym podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Do programu kwalifikują się więc:
1) pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczą umowę o pracę,
2) osoby wykonujące pracę nakładczą,
3) członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych,
4) osoby pracujące na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług,
5) członkowie rad nadzorczych wynagradzani za pełnienie tych funkcji,
6) osoby przebywające na urlopach wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński.
Jeśli pracownik ma mniej niż 55 lat, zostaje zapisany do PPK automatycznie. Istnieje jednak możliwość rezygnacji z udziału w programie, która wymaga podpisania specjalnej deklaracji. Natomiast osoby, które ukończyły 55. rok życia, mogą przystąpić do PPK tylko na własny wniosek.
Jakie obowiązki czekają na pracodawcę?
W Polsce istnieje ustawowy obowiązek tworzenia systemu oszczędzania w PPK dla pracowników, który spoczywa na pracodawcy.
Jeśli zatrudniasz co najmniej jednego pracownika, masz obowiązek zawarcia dwóch umów: umowy o zarządzanie PPK z instytucją finansową oraz umowy o prowadzenie PPK w imieniu swoich pracowników. Warto pamiętać, że Pracownicze Plany Kapitałowe wiążą się z koniecznością stałego monitorowania i przestrzegania obowiązków, które mogą wpłynąć na funkcjonowanie Twojego przedsiębiorstwa.
Umowa o zarządzanie PPK – jak zawrzeć umowę z instytucją finansową?
Umowa o zarządzanie PPK to dokument, który podpisuje pracodawca z instytucją finansową odpowiedzialną za prowadzenie Pracowniczych Planów Kapitałowych w firmie. Oto kroki, które należy podjąć, aby zawrzeć taką umowę:
1) Wybór instytucji finansowej: Pracodawca dokonuje wyboru instytucji finansowej na podstawie porozumienia z zakładową organizacją związkową lub reprezentacją pracowników. Jeśli nie uda się osiągnąć porozumienia, pracodawca samodzielnie wybiera instytucję.
2) Sposób zawarcia umowy: Umowa musi być zawarta w formie elektronicznej, umożliwiającej zapis jej treści na trwałym nośniku (np. USB, plik PDF, płyta CD).
3) Kryteria wyboru instytucji: Należy ocenić proponowane warunki zarządzania środkami w PPKm efektywność w zarządzaniu aktywami, doświadczenie w funduszach inwestycyjnych lub emerytalnych.
Umowa nie może zawierać warunków mniej korzystnych niż te prezentowane przez instytucję finansową na portalu PPK w dniu jej zawarcia.
Umowa o prowadzenie PPK – obowiązki pracodawcy
Jako pracodawca masz obowiązek zawarcia umowy o prowadzenie PPK na rzecz swoich pracowników. Oto szczegóły, na które należy zwrócić uwagę:
1) Termin zawarcia umowy: Umowa musi zostać podpisana najwcześniej po 14 dniach od zatrudnienia pracownika, a najpóźniej do 10. dnia miesiąca po upływie 3 miesięcy od zatrudnienia.
2) Zgoda pracownika: Jeśli pracownik zdecyduje się na rezygnację z uczestnictwa w PPK przed upływem terminu, konieczna jest pisemna deklaracja.
3) Okres zatrudnienia: Do okresu zatrudnienia wlicza się poprzednie zatrudnienie pracownika w firmie w ciągu ostatnich 12 miesięcy.
Kiedy nie trzeba zawierać umowy o zarządzanie PPK?
Istnieją przypadki, kiedy pracodawca nie musi podpisywać umowy o zarządzanie PPK. Należą do nich:
1) Mikroprzedsiębiorcy: Jeśli przedsiębiorca jest mikroprzedsiębiorcą (w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców) i wszyscy jego pracownicy złożą deklarację rezygnacji z PPK.
2) Przedsiębiorcy z PPE: Jeśli firma prowadzi Pracownicze Programy Emerytalne (PPE), do których przystąpiło minimum 25% pracowników, a składki wynoszą co najmniej 3,5% wynagrodzenia.
3) Przedsiębiorcy zawieszający składki: Jeśli przedsiębiorca wstrzymał naliczanie składek do PPE na okres dłuższy niż 90 dni, musi zawrzeć umowę o zarządzanie PPK.
Jak wygląda finansowanie PPK?
W ramach PPK, oszczędności są tworzone wspólnie przez pracowników, pracodawców i państwo. Podział finansowania wygląda następująco:
Podstawowe wpłaty:
Pracownik: 2% wynagrodzenia
Pracodawca: 1,5% wynagrodzenia
Dodatkowe wpłaty:
Pracodawca: może zadeklarować wpłatę do 2,5% wynagrodzenia
Pracownik: może zadeklarować wpłatę do 2% wynagrodzenia
Obniżenie składki pracownika: W przypadku niższego wynagrodzenia (do 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia), pracownik może obniżyć składkę do 0,5% wynagrodzenia.
Dopłaty państwowe:
Roczna dopłata państwa: 240 zł (przy spełnieniu odpowiednich warunków)
Wpłata powitalna na start: 250 zł w pierwszym roku
Wpłaty pracodawcy nie są oskładkowane, ale stanowią przychód pracownika, od którego należy odprowadzić podatek.
Jak wygląda zarządzanie środkami z PPK?
Środki zgromadzone w Pracowniczych Planach Kapitałowych (PPK) są przechowywane na indywidualnych kontach uczestników programu. Zarządzaniem tymi środkami zajmują się instytucje finansowe wybrane przez pracodawcę.
Każda instytucja musi spełniać określone wymagania, w tym posiadanie odpowiedniego doświadczenia w zarządzaniu funduszami, aby zostać dopuszczoną do tego zadania. Nadzór nad prawidłowym funkcjonowaniem PPK, w tym nad zgodnością z przepisami prawa oraz ochroną interesów uczestników, sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego (KNF).
Środki zgromadzone w ramach PPK są inwestowane w fundusze zdefiniowanej daty, których polityka inwestycyjna zmienia się w zależności od wieku uczestnika. Oznacza to, że fundusze przeznaczone dla młodszych uczestników będą bardziej ryzykowne, podczas gdy dla starszych osób inwestycje będą bardziej konserwatywne, z uwagi na zbliżający się czas emerytury.
Obowiązki pracodawcy względem PPK – jakie są kary za ich nieprzestrzeganie?
Pracodawcy, którzy nie wykonają swoich obowiązków związanych z Pracowniczymi Planami Kapitałowymi, mogą zostać ukarani grzywną. Jeśli nie zawrzesz umowy o PPK w wymaganym terminie, grozi Ci grzywna w wysokości do 1,5% całego funduszu wynagrodzeń w Twojej firmie. Podobna kara dotyczy pracodawców, którzy będą nakłaniać swoich pracowników do rezygnacji z oszczędzania na PPK.
Kary dotyczą również innych nieprawidłowości, takich jak brak zawarcia umowy o prowadzenie PPK, niedokonywanie wymaganych wpłat na PPK, nieprowadzenie odpowiedniej dokumentacji czy podawanie fałszywych danych dotyczących programu.
Grzywna za te wykroczenia może wynieść od 1 000 zł do 1 mln zł. Kontrolą przestrzegania przepisów PPK zajmuje się Państwowa Inspekcja Pracy, która odpowiada także za egzekwowanie kar.
Autozapis w PPK – na czym polega?
W ramach Pracowniczych Planów Kapitałowych obowiązuje system autozapisu, który automatycznie włącza pracownika do programu, jeśli nie złoży on ponownie pisemnej deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK. Dotyczy to pracowników w wieku od 18 do 55 lat. Oznacza to, że osoby te, jeśli nie zdecydują się na rezygnację, zostaną zapisane do programu bez konieczności składania dodatkowych wniosków.
Autozapis PPK ma miejsce co 4 lata, a po pierwszym zapisie w 2019 roku, kolejne będą miały miejsce w 2023 roku, 2027 roku i 2031 roku. System ten ma na celu zapewnienie, że pracownicy nie zapomną o oszczędzaniu na przyszłość, a także ułatwia im przystąpienie do programu bez konieczności aktywnego działania z ich strony. Pracodawca ma więc obowiązek co 4 lata informować o ponownym dokonywaniu wpłat.
Jak wypłacić środki z PPK?
Uczestnik PPK może wypłacić środki zgromadzone na swoim koncie w kilku przypadkach. Najczęściej występująca sytuacja to osiągnięcie wieku 60 lat. Co ważne, osiągnięcie tego wieku nie oznacza konieczności przejścia na emeryturę – można kontynuować pracę i wciąż czerpać korzyści z PPK.
W przypadku wypłaty po 60. roku życia obowiązują preferencyjne warunki:
25% zgromadzonych środków można wypłacić jednorazowo,
Pozostałe 75% wypłacane jest w formie co najmniej 120 miesięcznych rat. Wybór dłuższego okresu wypłaty może skutkować niższymi miesięcznymi kwotami.
Korzyści związane z wypłatą środków po 60. roku życia to brak konieczności płacenia podatku dochodowego od wypłacanych środków oraz brak opłat za wcześniejsze wycofanie środków.
W niektórych przypadkach możliwa jest wcześniejsza wypłata środków, ale wiąże się to z pewnymi konsekwencjami:
1) Wypłata na cele zdrowotne: Jeśli ty lub twoi najbliżsi (małżonek lub dziecko) zachorujecie na poważną chorobę, np. nowotwór, zawał serca czy udar mózgu, możesz wypłacić do 25% zgromadzonych środków bez konieczności ich zwrotu.
2) Wypłata na cele mieszkaniowe: Osoby poniżej 45. roku życia mogą wypłacić do 100% zgromadzonych środków na pokrycie wkładu własnego przy zakupie mieszkania lub budowie domu. Jednak te środki trzeba zwrócić w ciągu 15 lat.
3) Wypłata środków po rozwiązaniu umowy o pracę: Jeśli zdecydujesz się na wypłatę środków po rozwiązaniu umowy o pracę przed ukończeniem 60. roku życia, musisz liczyć się z tymi konsekwencjami:
30% środków odprowadzonych przez pracodawcę trafi do ZUS (na twoje konto emerytalne),
od wypłacanych środków zapłacisz podatek dochodowy od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki),
wpłaty powitalne oraz roczne wpłaty od państwa będą zwrócone do budżetu państwa.
Rezygnacja w PPK – jak wygląda?
Rezygnacja z Pracowniczych Planów Kapitałowych (PPK) jest możliwa w różnych momentach. Jeśli zdecydujesz się zrezygnować przed przystąpieniem do programu, twój pracodawca nie zapisze cię do PPK.
Jeśli natomiast już uczestniczysz w PPK, a złożysz deklarację rezygnacji, to pracodawca zaprzestanie odprowadzania składek na twoje PPK. Warto jednak wiedzieć, że rezygnacja nie wiąże się z natychmiastową wypłatą środków ani zamknięciem konta.
Środki na twoim koncie pozostaną tam i będą nadal inwestowane, a w każdej chwili możesz zmienić decyzję i wznowić odprowadzanie składek.
Aby zrezygnować z PPK, wystarczy złożyć odpowiednią deklarację na piśmie u pracodawcy. Rezygnacja może być dokonana w dowolnym momencie, a jeśli zdecydujesz się na powrót do programu, również będzie to możliwe.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_110853598_r%C4%99ka-biznesmena-stawiaj%C4%85ca-pieni%C4%85dze-na-pinach.html