Emerytury stażowe to temat, który od lat budzi duże zainteresowanie wśród Polaków, zwłaszcza tych, którzy rozpoczęli pracę w młodym wieku i mają za sobą wieloletni staż zawodowy. Wprowadzenie tej formy emerytury pozwoliłoby na wcześniejsze skorzystanie ze środków ZUS i zakończenie aktywności zawodowej bez konieczności osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_40023455_widok-z-ty%C5%82u-starszych-bior%C4%85c-spacer-w-parku.html
Pomysł emerytur stażowych jest od lat przedmiotem debat politycznych i społecznych, jednak dotąd nie został ostatecznie zatwierdzony. Obecnie trwają intensywne prace legislacyjne nad nowym projektem, który może zmienić system emerytalny w Polsce. Jakie są główne założenia emerytur stażowych i jakie nowe informacje pojawiły się w 2024 roku?
Emerytury stażowe – czym są?
Emerytura stażowa to świadczenie, które umożliwia przejście na emeryturę po spełnieniu określonego kryterium stażu pracy, bez konieczności osiągnięcia ustawowego wieku emerytalnego. W obecnym systemie emerytalnym kobiety mogą przechodzić na emeryturę w wieku 60 lat, a mężczyźni w wieku 65 lat. Nowa propozycja zakłada, że prawo do emerytury stażowej przysługiwałoby:
Kobietom po 35 latach stażu pracy (okresy składkowe i nieskładkowe)
Mężczyznom po 40 latach stażu pracy
Kluczową kwestią jest jednak wysokość wypracowanego kapitału emerytalnego – emerytura stażowa nie miałaby gwarantowanej minimalnej kwoty, a jej wysokość byłaby uzależniona od sumy składek zgromadzonych na koncie emerytalnym w ZUS. Jeśli wyliczona kwota byłaby zbyt niska, pracownik musiałby pozostać na rynku pracy dłużej lub skorzystać z innej formy wsparcia.
Założenia projektu emerytur stażowych
Projekt emerytur stażowych zakłada kilka kluczowych rozwiązań, które miałyby na celu umożliwienie wcześniejszego przejścia na emeryturę osobom z wieloletnim stażem pracy. Główne założenia przedstawiamy poniżej.
Minimalny wymagany staż pracy
Kobiety – 35 lat pracy
Mężczyźni – 40 lat pracy
W staż pracy wliczają się okresy składkowe (np. zatrudnienie na umowę o pracę) oraz niektóre okresy nieskładkowe (np. urlop macierzyński, zwolnienia lekarskie).
Wysokość emerytury stażowej
Świadczenie nie mogłoby być niższe niż 120% minimalnej emerytury.
W 2024 roku minimalna emerytura wynosi 1780,96 zł brutto, co oznacza, że minimalna emerytura stażowa wyniosłaby ok. 2137 zł brutto.
Dla kogo emerytura stażowa?
Dotyczy osób urodzonych po 31 grudnia 1948 roku, które funkcjonują w nowym systemie emerytalnym.
Nie obejmuje osób, które już przeszły na wcześniejsze emerytury na podstawie innych przepisów.
Głównym celem reformy jest zapewnienie pracownikom, którzy przez dziesięciolecia odprowadzali składki do ZUS, możliwości skorzystania z wcześniejszego świadczenia, jeśli uznają, że ich stan zdrowia nie pozwala im na dalszą aktywność zawodową.
Prace nad emeryturami stażowymi
Koncepcja emerytur stażowych od lat budzi wiele emocji i jest szeroko dyskutowana zarówno przez związki zawodowe, jak i polityków. Po raz pierwszy pomysł ten został zaprezentowany w formie obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej, której głównym inicjatorem był Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”.
Prace nad projektem rozpoczęły się 7 lipca 2021 roku, kiedy to członkowie NSZZ „Solidarność” ogłosili rozpoczęcie zbiórki podpisów pod propozycją nowelizacji ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Aby projekt mógł zostać poddany pod obrady Sejmu, konieczne było zebranie co najmniej 100 tysięcy podpisów osób posiadających pełnię praw wyborczych.
Związek zawodowy nie tylko spełnił ten wymóg, ale wręcz go znacząco przekroczył – zebrano ponad 230 tysięcy podpisów. Dzięki temu 30 września 2021 roku projekt został oficjalnie złożony w Sejmie.
Warto podkreślić, że idea emerytur stażowych nie jest nowością w polskim dyskursie politycznym. Już podczas swojej pierwszej kampanii prezydenckiej w 2015 roku Andrzej Duda zapowiadał wprowadzenie takiego rozwiązania. Pomimo upływu lat i licznych obietnic temat pozostawał jednak nierozwiązany.
Choć projekt emerytur stażowych miał szerokie poparcie społeczne, złożony w Sejmie dokument został wycofany przez wnioskodawców, co na pewien czas zahamowało postęp w tej sprawie. Jednak z początkiem 2024 roku temat ponownie powrócił na wokandę, gdy 30 stycznia 2024 roku został opublikowany nowy projekt poselski dotyczący wprowadzenia emerytur stażowych.
Choć w Sejmie są dwa projekty ustaw dotyczących emerytur stażowych, aktualnie projekt znajduje się na etapie analiz i dyskusji w parlamencie. Kluczowym elementem dalszych prac legislacyjnych będzie nie tylko poparcie polityczne, ale także ocena kosztów związanych z wdrożeniem reformy, które – według różnych szacunków – mogą sięgać nawet 14,5 miliarda złotych rocznie.
Może Cię zainteresować: Najniższa emerytura stażowa – ile będzie wynosić?
Emerytury stażowe 2024 – najnowsze informacje
W pierwszym kwartale 2024 roku Sejm ponownie zajął się tematem emerytur stażowych, który od dłuższego czasu był przedmiotem intensywnych debat. Nowy projekt poselski, złożony w styczniu 2024 roku, został skierowany do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, gdzie obecnie podlega dalszym pracom legislacyjnym. To właśnie ta komisja ma kluczowy wpływ na dalszy przebieg procesu legislacyjnego, analizując zarówno skutki finansowe, jak i społeczne potencjalnych zmian.
Warto podkreślić, że temat emerytur stażowych był jednym z głównych zagadnień dyskutowanych przed październikowymi wyborami parlamentarnymi w 2023 roku. Wówczas wielu polityków deklarowało swoje poparcie dla reformy, jednak wciąż brakuje jednoznacznych decyzji w tej sprawie.
Co dalej? Aby ustawa mogła wejść w życie, musi przejść przez cały proces legislacyjny, który obejmuje:
Pierwsze czytanie w Sejmie – projekt trafia do odpowiedniej komisji sejmowej, gdzie jest szczegółowo analizowany i poddawany pierwszej ocenie.
Dyskusję i opiniowanie w komisjach – merytoryczna analiza skutków finansowych i społecznych reformy.
Drugie czytanie w Sejmie – przedstawienie wyników prac komisji i ewentualnych poprawek.
Głosowanie w Sejmie – jeśli projekt uzyska większość głosów, zostaje przekazany do Senatu.
Obrady Senatu – Senat może wprowadzić poprawki, odrzucić projekt lub zatwierdzić go w obecnym kształcie.
Podpis prezydenta – jeśli prezydent podpisze ustawę, zaczyna ona obowiązywać zgodnie z zapisanym w niej terminem wejścia w życie.
Obecnie projekt znajduje się na etapie prac sejmowych, a dalsze decyzje zależą od uzgodnień politycznych oraz analiz finansowych przeprowadzanych przez rząd. Jeśli wszystkie etapy legislacyjne zostaną zakończone pomyślnie, nowe przepisy mogą wejść w życie już w 2025 roku.
Sprawdź też: Zajdzie konieczność podniesienia wieku emerytalnego? Wyniki badań nie pozostawiają złudzeń!
Emerytury stażowe – argumenty za i przeciw
Emerytury stażowe budzą liczne kontrowersje i są przedmiotem szerokiej debaty publicznej. Z jednej strony ich zwolennicy podkreślają, że mogą one stanowić istotne wsparcie dla osób, które rozpoczęły pracę zawodową w młodym wieku i przez kilkadziesiąt lat sumiennie odprowadzały składki.
Z drugiej jednak strony przeciwnicy tego rozwiązania ostrzegają przed negatywnymi skutkami finansowymi dla systemu emerytalnego oraz potencjalnym ryzykiem niskich świadczeń dla przyszłych emerytów. Poniżej przedstawiamy kluczowe argumenty za i przeciw wprowadzeniu emerytur stażowych.
Ostateczna decyzja w sprawie emerytur stażowych nie jest łatwa, dlatego warto przeanalizować wszystkie argumenty przemawiające za, jak i przeciwko takiemu rozwiązaniu.
Argumenty za wprowadzeniem emerytur stażowych
1. Większa elastyczność systemu emerytalnego
Obecnie prawo do emerytury zależy od osiągnięcia określonego wieku – 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Wprowadzenie emerytur stażowych pozwoliłoby osobom, które pracują od młodych lat, przejść na emeryturę wcześniej, jeśli spełnią wymagany staż pracy (35 lat dla kobiet i 40 lat dla mężczyzn). Takie rozwiązanie daje większą swobodę wyboru i umożliwia bardziej indywidualne podejście do planowania kariery zawodowej i życia na emeryturze.
2. Umożliwienie wcześniejszego przejścia na emeryturę osobom pracującym w ciężkich warunkach
Nie wszystkie zawody są jednakowo obciążające dla zdrowia. Osoby wykonujące prace fizyczne, takie jak górnicy, budowlańcy, spawacze czy pracownicy produkcji, często już po kilkudziesięciu latach pracy odczuwają poważne konsekwencje zdrowotne. Wczesne przejście na emeryturę umożliwiłoby im zakończenie pracy w momencie, gdy nadal mogą cieszyć się relatywnie dobrym zdrowiem.
To także szansa dla osób z długim stażem pracy, w przypadku których obserwuje się dużą utratę sił i brak możliwości wykonywania pracy do momentu osiągnięcia wieku emerytalnego.
3. Poprawa jakości życia przyszłych emerytów
Osoby, które przeszły na wcześniejszą emeryturę, mogą w pełni wykorzystać ten okres na odpoczynek, podróże czy realizację pasji, nie martwiąc się o dalszą pracę. Dzięki temu mają szansę na lepszą jakość życia i więcej czasu na cieszenie się emeryturą, zamiast pracować do momentu, w którym stan zdrowia ogranicza ich aktywność.
4. Emerytura zabezpieczona przez zgromadzone składki
Jednym z argumentów zwolenników emerytur stażowych jest to, że osoby pracujące przez 35-40 lat zgromadziły już kapitał, który pozwala na wypłatę minimalnego świadczenia. Dzięki temu wcześniejsze przejście na emeryturę nie powinno obciążyć systemu w znacznym stopniu, zwłaszcza jeśli wprowadzone zostaną dodatkowe mechanizmy wyrównujące bilans FUS (Funduszu Ubezpieczeń Społecznych).
Argumenty przeciwko wprowadzeniu emerytur stażowych
1. Wysokie koszty dla budżetu państwa
Ministerstwo Finansów alarmuje, że wprowadzenie emerytur stażowych może generować olbrzymie koszty dla państwa. Szacuje się, że jeśli wszyscy uprawnieni skorzystaliby z tej możliwości, roczny koszt reformy wyniósłby nawet kilkadziesiąt miliardów złotych. Taki wydatek zwiększyłby deficyt Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, co mogłoby wymusić podwyżkę składek lub obniżenie przyszłych świadczeń dla kolejnych pokoleń.
2. Ryzyko niskich emerytur dla osób, które zdecydują się na wcześniejsze przejście
Im dłużej pracujemy, tym więcej składek odkładamy na przyszłą emeryturę. Przejście na emeryturę po osiągnięciu określonego stażu pracy oznacza krótszy okres składkowy, co bezpośrednio wpływa na wysokość świadczenia. Osoby, które zdecydują się skorzystać z emerytury stażowej, mogą w przyszłości otrzymywać bardzo niskie świadczenia, które nie pozwolą im na godne życie na starość.
3. Ryzyko zmniejszenia aktywności zawodowej osób starszych
Eksperci wskazują, że wprowadzenie emerytur stażowych może doprowadzić do zmniejszenia liczby osób aktywnych zawodowo w wieku okołoemerytalnym. W obliczu starzejącego się społeczeństwa i rosnącej liczby emerytów, utrata doświadczonych pracowników może negatywnie wpłynąć na rynek pracy i gospodarkę.
4. Możliwość wydłużenia problemów z finansowaniem systemu emerytalnego
Polski system emerytalny już teraz boryka się z problemem niewystarczających wpływów ze składek w stosunku do wypłacanych świadczeń. Wprowadzenie emerytur stażowych oznaczałoby zwiększenie liczby emerytów przy jednoczesnym zmniejszeniu liczby aktywnych zawodowo osób płacących składki. To mogłoby przyspieszyć konieczność dalszych reform emerytalnych, takich jak podniesienie wieku emerytalnego czy zwiększenie obciążeń podatkowych.
Czy emerytury stażowe rzeczywiście wejdą w życie?
Chociaż temat emerytur stażowych ponownie pojawił się w Sejmie i ma szerokie poparcie społeczne, wciąż istnieją liczne bariery, które mogą utrudnić jego realizację. Kluczowym problemem są wysokie koszty reformy, które – według szacunków Ministerstwa Finansów – mogą sięgnąć nawet 24 miliardów złotych rocznie, jeśli wszyscy uprawnieni zdecydują się na wcześniejsze przejście na emeryturę.
Organizacje związkowe wywierają presję na rząd, domagając się przyspieszenia prac legislacyjnych. Wiceszef OPZZ Sebastian Koćwin publicznie zwrócił się do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z zapytaniem o postępy w tej sprawie.
Z kolei Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wskazuje na konieczność dostosowania systemów informatycznych i procedur administracyjnych, co oznacza, że nawet jeśli projekt zostanie przyjęty, jego wdrożenie może wymagać co najmniej 12-miesięcznego vacatio legis.
Szacuje się, że w pierwszym roku obowiązywania ustawy z emerytur stażowych mogłoby skorzystać około 380 tysięcy osób. Ostateczna decyzja w tej sprawie należy jednak do rządu i parlamentu, a ostateczny kształt reformy może ulec zmianom w trakcie dalszych prac legislacyjnych.
Czy ustawa o emeryturach stażowych zostanie przyjęta jeszcze w tej kadencji Sejmu? Katarzyna Ueberhan, przewodnicząca Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, twierdzi, że Lewica chce, by reforma weszła w życie w obecnej kadencji, jednak zaznacza, że nawet jeśli rząd poprze ten pomysł, proces legislacyjny zajmie jeszcze wiele miesięcy.
Obecnie istnieją dwa możliwe scenariusze:
Szybkie procedowanie projektu i początek obowiązywania nowych przepisów w 2025 roku, jeśli uda się znaleźć finansowanie i uzyskać większość w Sejmie.
Długotrwałe analizy i opóźnienia, które mogą spowodować, że temat emerytur stażowych ponownie trafi do zamrażarki legislacyjnej.
Na chwilę obecną wszystko zależy od decyzji i stanowiska rządu, czy parlamentu. Warto śledzić postęp prac w Komisji Polityki Społecznej i Rodziny oraz na stronie Sejmu.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_111035194_makro-pieni%C4%85dze-100-euro-t%C5%82o-z%C5%82ota-moneta-bitcoin-na-dolarach-ameryka%C5%84skich-zielony-koncepcja.html
