Ochrona przedemerytalna jest jednym z filarów zabezpieczenia pracowników w Polsce, które ma na celu zapewnienie stabilności zatrudnienia osobom zbliżającym się do wieku emerytalnego. Prawo to chroni przed rozwiązaniem stosunku pracy u danego pracodawcy w najważniejszym okresie zawodowym, pozwalając pracownikom na spokojne nabycie uprawnień emerytalnych. W tym artykule omawiamy, na czym polega ochrona przedemerytalna, jakie są jej podstawy prawne oraz w jakich sytuacjach może być uchylona.

Czym jest ochrona przedemerytalna i dlaczego jest ważna?

Ochrona przedemerytalna odnosi się do zakazu wypowiedzenia umowy o pracę pracownikom (rozwiązania z pracownikami stosunków pracy), którym brakuje nie więcej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, pod warunkiem że ich okres zatrudnienia umożliwia nabycie uprawnień emerytalnych. Przepisy te mają na celu ochronę szczególnie wrażliwej grupy pracowników, którzy ze względu na swój wiek mogą mieć trudności z ponownym wejściem na rynek pracy.

Zakaz wypowiedzenia umowy obejmuje nie tylko rozwiązanie stosunku pracy, ale także wprowadzanie zmian w warunkach zatrudnienia, takich jak obniżenie wynagrodzenia czy zmniejszenie wymiaru etatu. Ochrona ta ma szczególne znaczenie w okresie niewykonywania pracy spowodowanym np. częstym wykorzystywaniem zwolnienia lekarskiego, gdyż pracownik w wieku przedemerytalnym nadal podlega ochronie stosunku pracy.

Kogo dotyczy ochrona przedemerytalna?

Ochrona przedemerytalna przysługuje pracownikom, którzy znajdują się w wieku przedemerytalnym, czyli mają cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego. W Polsce wiek emerytalny wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Oznacza to, że kobiety osiągające wiek emerytalny w 2025 roku podlegają ochronie już od 2021 roku, a mężczyźni od 2020 roku.

Pracownicy organów kontroli państwowej, pracownicy jednostek ochrony przeciwpożarowej, a także osoby mające prawo do wcześniejszej emerytury podlegają ochronie przedemerytalnej na szczególnych zasadach rozwiązywania stosunku pracy. Ich sytuacja jest regulowana przez przepisy odrębne, uwzględniające specyfikę wykonywania dotychczasowej pracy.

W jakich przypadkach ochrona przedemerytalna nie obowiązuje?

Chociaż ochrona przedemerytalna daje pracownikom stabilność zatrudnienia, istnieją sytuacje, w których pracodawca może wypowiedzieć umowy. Są to m.in.:

  1. Ogłoszenie upadłości lub likwidacji zakładu pracy – w takich przypadkach ochrona nie obowiązuje, a pracodawca może rozwiązać stosunku pracy przyczyn niedotyczących pracowników.

  2. Ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych – pracodawca ma prawo rozwiązać umowę dyscyplinarnie, nawet jeśli pracownik znajduje się w wieku przedemerytalnym.

  3. Utrata zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy – orzeczenie lekarskie potwierdzające trwałą niezdolność do wykonywania obowiązków może być podstawą rozwiązania umowy.

  4. Uzyskanie prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – w takich sytuacjach ochrona przestaje obowiązywać.

Prawa pracownika w wieku przedemerytalnym

Pracownik w wieku przedemerytalnym zyskuje stabilność zatrudnienia i ochronę przed zmianą warunków pracy. Pracodawca nie może jednostronnie obniżyć wynagrodzenia czy zmniejszyć wymiaru etatu, chyba że zmiany dotyczą wszystkich pracowników zakładu pracy. Takie decyzje muszą być uzasadnione sytuacją ekonomiczną firmy i wprowadzone na równych zasadach.

Pracownik w wieku przedemerytalnym ma również prawo do świadczenia rehabilitacyjnego, jeśli stan zdrowia uniemożliwia mu kontynuowanie pracy. W takim przypadku ochrona trwa, nawet w okresie niewykonywania pracy.

Jak obliczyć okres ochronny przed emeryturą?

Aby obliczyć okres ochronny przed emeryturą, należy znać datę osiągnięcia wieku emerytalnego. Ochrona zaczyna obowiązywać na cztery lata przed tą datą. Na przykład:

  • Kobieta, która osiągnie wiek emerytalny (60 lat) 15 maja 2029 roku, podlega ochronie od 15 maja 2025 roku.

  • Mężczyzna, który osiągnie wiek emerytalny (65 lat) 10 czerwca 2030 roku, podlega ochronie od 10 czerwca 2026 roku.

Pracownicy muszą także posiadać okresy zatrudnienia uprawniające do nabycia emerytury z funduszu ubezpieczeń społecznych. Dla kobiet jest to 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat.

Czy ochrona przedemerytalna obowiązuje pracowników na czas określony?

Tak, ochrona przedemerytalna obejmuje także pracowników zatrudnionych na umowę o pracę na czas określony, jeśli okres zatrudnienia umożliwia osiągnięcie wieku emerytalnego w czasie trwania tej umowy. Jeśli jednak umowa wygasa przed rozpoczęciem okresu ochronnego, pracodawca ma prawo jej nie przedłużyć.

Ochrona przedemerytalna to istotny element polskiego prawa pracy, który chroni osoby zbliżające się do wieku emerytalnego przed nieuzasadnionym zwolnieniem. Jest to szczególnie ważne dla pracowników, którzy dzięki tej ochronie mogą spokojnie nabyć uprawnienia emerytalne i zakończyć karierę zawodową w stabilnych warunkach. Choć ochrona ta daje szerokie prawa, istnieją wyjątki, w których pracodawca może rozwiązać stosunek pracy. Pracownicy powinni być świadomi swoich praw oraz sytuacji, które mogą wpłynąć na ich stosunek pracy w okresie ochronnym.

Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_119566865_architekt-pracuj%C4%85cy-nad-sto%C5%82em-rysunkowym-w-biurze.html

Oceń artykuł
0/5 (0)