Choć to zazwyczaj pracownicy skarżą się na nieprawidłowości w pracy, także i pracodawcy mogą spotkać się z podobnymi przypadkami. Jakie konsekwencje prawne grożą za składanie fałszywych oświadczeń o dochodach i dlaczego pracownicy udają, że są zatrudnieni gdzieś indziej? Co to ma wspólnego z ZUS? Tłumaczy ekspert prawny GoWork.pl!
Fałszywe oświadczenie to niestety częsty proceder. Pracownicy wolą ukrywać prawdziwe informacje, licząc na korzyści z tego płynące. Jednak mogą przez to wiele stracić. Taka osoba może być nie tylko wyrzucona z pracy, ale i narażona na odpowiedzialność karną. Pracownik dopuszczający się takiego oszustwa podlega grzywnie lub karze ograniczenia wolności. Co dokładnie grozi za składanie fałszywych oświadczeń?
Fałszywe oświadczenie – oszustwo lub wyłudzenie kredytu
Zgodnie z prawem składanie fałszywych informacji ma znamiona oszustwa i uznawany jest za przestępstwo. Co więcej, art.286 Kodeksu karnego wskazuje:
„§ 1. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8”.
Inną sytuacją, w której pracownicy decydują się na podawanie nieprawdziwych informacji dotyczące dochodów, jest osiągnięcie odpowiednich warunków w celu uzyskania kredytu. O konsekwencjach w tym przypadku mówi z kolei art. 297 Kodeksu karnego:
„§ 1. Kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogoś innego, od banku lub jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi – kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji, subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub zamówienia, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”.
Mimo że kredytobiorca musi podpisać oświadczenie, w którym zamieszcza się pouczenie o grożącej odpowiedzialności karnej za składanie fałszywego oświadczenia o dochodach, wiele osób decyduje się na ten nieodpowiedzialny krok, podając informacje niezgodne z prawdą.
Fałszywe oświadczenie o dochodach – dlaczego pracownicy kłamią na temat zatrudnienia?
Historia przypadków składania fałszywych oświadczeń o dochodach może być jednak inna. Przykładem jest tu sytuacja, w której pracownik zatrudniony w firmie na podstawie umowy zlecenia dołącza do niej zaświadczenie o dochodach, zgodnie z którym jest zatrudniony jeszcze u innego pracodawcy, gdzie osiąga co najmniej minimalne wynagrodzenie.
Na podstawie fałszywego oświadczenia o zatrudnieniu pracownik prosi więc o niepotrącanie mu z pensji składek na ubezpieczenie społeczne. Wszystko wygląda legalnie, a na oświadczeniu najczęściej widnieje formułka o treści „Oświadczam, że powyższe dane składam zgodnie z prawdą i świadomy(a) jestem odpowiedzialności karnej za zeznanie nieprawdy lub zatajenie prawdy”, stanowiąca dodatkowe zabezpieczenie dla pracodawcy.
Niestety, wystarczy pobieżna kontrola ze strony ZUS i zaczynają się finansowe kłopoty. Do podobnych sytuacji potrafi dochodzić również w przypadkach tzw. fikcyjnego zatrudnienia.
Fałszywe oświadczenie o zatrudnieniu – tak pracownicy próbują uniknąć opłacania składek ZUS
„Podczas kontroli ZUS okazało się, że w niektórych miesiącach pracownik złożył mi fałszywe oświadczenie o dochodach (nie spełniał wskazanych wymogów), i powstał obowiązek opłacania składek, który ponoszę ja jako pracodawca.
Czy pracownik może sobie zatem składać dowolne oświadczenia bez żadnych konsekwencji? Jak się zabezpieczyć przed takimi sytuacjami w przyszłości?” – żaliła się na jednym z internetowych forów oszukana przez pracownika właścicielka firmy.
Fałszywe oświadczenie o zarobkach rzadko kiedy jest weryfikowane przez pracodawcę w momencie jego otrzymania. Dlaczego przecież pracownik miałby kłamać na temat drugiej pracy? Tymczasem w konsekwencji to zatrudniający będzie musiał ponieść finansowe konsekwencje oszustwa. Potem może próbować odzyskać swoje pieniądze – jednak dopiero po opłaceniu zaległych składek ZUS za pracownika.
Jaka grozi kara za fałszywe oświadczenie o dochodach lub zatrudnieniu? Odpowiada ekspert prawny GoWork.pl!
Jak pracodawcy mogą się chronić przed składaniem fałszywych oświadczeń o dochodach? Jaka grozi kara za fałszywe oświadczenie o dochodach lub zatrudnieniu? Na te i inne pytania w kolejnym odcinku naszego cyklu „Pracodawca to (nie) Twój wróg” odpowiada ekspertka prawna GoWork.pl, Angelika Kowalczyk!
1. Kto w sytuacji, w której pracownik wprowadził pracodawcę w błąd, składając fałszywe oświadczenie o dochodach, jest zobowiązany do opłacenia zaległych składek ZUS?
Zgodnie z ustawą z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (dalej: uosus), to pracodawca jest płatnikiem składek pracownika na ubezpieczenia społeczne – ustala prawo do świadczeń i ich wysokości oraz wypłaca te świadczenia.
I to również pracodawca jako płatnik składek odpowiada w świetle ustawy za naruszenie obowiązków w powyższym zakresie, a zatem w szczególności za niedopełnienie obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w przewidzianym przepisami terminie czy niezgłoszenie wymaganych ustawą danych lub zgłoszenie nieprawdziwych (art. 98 uosus).
Jeżeli zatem nastąpi wprowadzenie pracodawcy w błąd poprzez złożenie przez pracownika fałszywego oświadczenia o zatrudnieniu, to niestety pracodawca jako płatnik poniesie negatywne konsekwencje i będzie w szczególności zmuszony do opłacenia zaległych składek na ubezpieczenie społeczne.
Zauważmy, że w powyższych przepisach nie ma mowy o ewentualnym złagodzeniu odpowiedzialności w przypadku błędu. Dlatego to w interesie pracodawcy leży, by zapobiec sytuacji, w której poniesie negatywne konsekwencje złożenia przez pracownika fałszywego oświadczenia o zarobkach i zatrudnieniu.
Może temu służyć zobowiązanie pracownika składającego oświadczenie do podpisania klauzuli o zgodności z prawdą pod rygorem odpowiedzialności karnej oraz do dostarczenia zaświadczenia wystawionego przez drugiego pracodawcę poświadczającego istnienie stosunku pracy czy zlecenia.
SPRAWDŹ TEŻ: Zaniżanie wynagrodzenia na umowie – co grozi za „płacenie pod stołem”?
Fałszywe oświadczenie o dochodach – jak odzyskać od pracownika pieniądze za zapłacone składki ZUS?
Jeżeli już dojdzie do sytuacji, w której pracodawca zobowiązany jest opłacić zaległe składki na ubezpieczenie społeczne wskutek wprowadzenia go w błąd przez pracownika, to może od niego zażądać naprawienia szkody poprzez zwrot kwoty uiszczonej na pokrycie zaległych składek wraz z odsetkami.
2. Jakie konsekwencje prawne grożą pracownikowi za złożenie fałszywego oświadczenia o dochodach lub zatrudnieniu?
Oprócz wskazanego powyżej żądania pracodawcy zapłaty zaległych składek na ubezpieczenie społeczne, za złożenie fałszywego oświadczenia o dochodach lub zatrudnieniu pracownikowi może grozić również odpowiedzialność karna.
Kara za składanie fałszywych oświadczeń o dochodach – Kodeks karny
W przypadku gdy pracodawca zobowiąże pracownika do złożenia oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej, to pracownikowi za złożenie fałszywego oświadczenia może grozić odpowiedzialność z tytułu składania fałszywych oświadczeń o dochodach na mocy art. 233 § 6 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (dalej: Kodeks karny) – kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
Jeżeli pracownik, składając oświadczenie o dochodach lub zatrudnieniu, posłuży się sfałszowanym dokumentem poświadczającym ten fakt, to grozi mu grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienie wolności od 3 miesięcy do lat 5 na mocy art. 270 Kodeksu karnego, który czynem zabronionym określa podrobienie lub przerobienie dokumentu, lub używanie takiego dokumentu jako autentycznego.
Szukasz pracy w Gdańsku? Sprawdź najlepsze oferty na GoWork.pl!
Fałszywe oświadczenie o dochodach – zwrot świadczeń ZUS
Jeżeli zaś pracownik pobrał nienależne świadczenia z tytułu ubezpieczenia społecznego wskutek wprowadzenia pracodawcy w błąd, to zgodnie z art. 84 uosus, zobowiązany będzie do zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.
Takimi nienależnie pobranymi świadczeniami ustawa określa przede wszystkim świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań, lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia.
Oprócz powyższych konsekwencji prawnych pracownikowi za złożenie fałszywego oświadczenia o zarobkach lub zatrudnieniu grozi po prostu zwolnienie z pracy. Nietrudno bowiem sobie wyobrazić sytuację, w której pracodawca, wskutek wprowadzenia go w błąd i konieczności uregulowania zaległości z ZUS-em, straci po prostu zaufanie do pracownika i zechce zakończyć z nim współpracę.
3. Gdzie pracodawca może zgłosić podejrzenie o złożeniu fałszywego oświadczenia o dochodach lub zatrudnieniu przez pracownika?
Jako że to niestety głównie pracodawca ponosi konsekwencje złożenia fałszywego oświadczenia o dochodach lub zatrudnieniu, to przede wszystkim musi zadbać o to, by jak najszybciej uregulować wszelkie zaległości z ZUS-em. Powinien więc zawiadomić organ o takiej sytuacji choćby po to, by skrócić czas naliczania odsetek.
W dalszej kolejności może wystąpić do pracownika z żądaniem zwrotu uiszczonych wskutek fałszerstwa kwot wraz z odsetkami, również na drodze sądowej, jeżeli nie będzie możliwe dojście do porozumienia.
Jeśli pracodawca podejrzewa, że pracownik posłużył się fałszywym, podrobionym dokumentem, to może złożyć zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa organom ścigania.
Komentarze
Roman Całus
U mnie epileptyka który ma 99% przeciwskazań na udzielenie mnie pożyczki zostałem wręcz przeciwnie oszukany przez pracodawcę i 4 banki. Bo to bank ma obowiązek zatrudniać odpowiednio doświadczone i wykształcone osoby , wpojono mnie że moim poręczycielem jest pracodawca (pieniądze trafiły do niego) a jak poprosiłem o potwierdzenie na piśmie od banku to wykręcił się obowiązkiem sprawdzenia tzw. zdolności kredytowej (wszystko mnie mnie dot. to przeciwskazania – dowodem jest że nie mieli mnie co zabierać komornicy ZUS już się przyznał do winy a w sprawach tych banków 1 obrońca wprowadził mnie w błąd zadając pytanie ” czy mam pisać odwołanie ?” co było dla mnie równoznaczne że zapłacę tylko kilkaset kary za nieświadomość. 3 pozostałe nie dostałem obrońcy (nawet sam nie mogłem się bronić gdyż rozprawy zrobiono na 2 końcu polski a mnie tylko poinformowano o wyroku) co jest sprzeczne z Art 79 KPK . Prawo mówi wprost że ci fachowcy bankowi zrobili to : a) jeśli celowo to złamali Art 286 KK i nie wywiązali się z obowiązku sprawdzenia mojej zdolności kredytowej (nie spytali np. pracodawcy o to czy nie zamierza mnie zwolnić albo obniżyć pensji i spojrzeć na właściciela i stan konta z którego dostałem AŻ 3 WYPŁATY) b) jeśli „przegapili” to Art 2 KK też mówi wprost że doszło do tzw. przestępstwa skutkowego a konsekwencje powinni ponosić oni a nie ja (a nie że 4 banki zmawiają się z oszustem i robią ze tzw. „słuba”. Dodatkowym atutem jak gorliwe były te banki może być fakt a) na orzeczeniu lekarskim mam napisane że nie nadaje się do żadnej pracy b) mam tak dużą rentę że 4 komornicy zabrali mnie tylko tyle co ZUS oddał po wielu miesiącach z przeprosinami. Nie rozumiem dlaczego karany jestem ja a nie te osoby które wydały mnie ten dokument (na te 1 rozprawie powiedziała że jest księgową i nie miała prawa się podpisać jako kadrowa – i oni już nawet nie siedzieli obok mnie na ławie). Bo to ja zgłosiłem to Policję sprawa się toczyła miesiącami a już latami a jak tylko banki to poszło błyskawicznie i nie zgodnie z Konstytucją która podobno mówi o równym traktowaniu). A te banki to Bank Śląski (moja skarbonka – przeez 45 lat aż 15 000 oszczędności) , Bank Millennium (mój portfel wydawałem po kilkaset złotych) , Citi Bank i Geting Bank które nic o mnie nie wiedziały.