Praca na wysokości to specyficzne, niebezpieczne zajęcie. Wiąże się z podwyższonym ryzykiem wypadków, dlatego istnieją specjalne wymagania i regulacje dotyczące takiej pracy. Sprawdzamy, kto może starać się o takie zajęcie i jakie obowiązki ma pracodawca podczas organizacji pracy na wysokości.
Praca na wysokości ma wiele form. Na ogół są to czynności wykonywane podczas prac budowlanych czy remontowych na podestach, rusztowaniach, pomostach. Aby zadbać o bezpieczeństwo pracownika podczas pracy na wysokości, istnieją odpowiednie przepisy, do których przestrzegania jest zobowiązany każdy pracodawca. Oczywiście sam zatrudniony również musi wykonywać swoje obowiązki zgodnie z listą podstawowych zasad BHP. Czym jest praca na wysokości? Kto może ją wykonywać? Jakie są wymagania wobec warunków pracy na wysokości?
Praca na wysokości – definicja
Charakterystykę pracy na wysokości należy rozpocząć od wyjaśnienia, czym jest to pojęcie. Definicja zgodna z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy brzmi:
„1. Pracą na wysokości w rozumieniu rozporządzenia jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi”.
W tym samym przepisie wskazano również, do czego nie odnosi się praca na wysokości, aby jeszcze dokładniej i precyzyjniej określić ten sposób wykonywania prac. W ustawie umieszczono zapis:
„2. Do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta:
1) osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi;
2) wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości”.
Okazuje się więc, że pracą na wysokości można nazwać również pracę na drabinie, rusztowaniu, słupach czy rampach, jeśli jest ona wykonywana na wysokości 1 metra nad powierzchnią, która nie jest osłonięta lub wyposażona w inne stałe konstrukcje czy urządzenia wskazane w ustawie.
Kto może podjąć pracę na wysokości
Wymagania wobec kandydatów do pracy na wysokości zależą głównie od indywidualnych potrzeb pracodawcy. Wiele bowiem zależy od miejsca, czy oferowanej formy zatrudnienia. Jest jednak kilka wymogów, które muszą spełnić osoby w przypadku pracy na wysokości jeszcze przed jej podjęciem. Jest to:
- ukończenie 18 lat;
- ważne zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na wysokości;
- zaliczenie szkolenia BHP i pozytywne jego ukończenie;
- uzyskanie informacji na temat procedur i zasad prowadzonych w danym miejscu pracy, a także zapoznanie z oceną ryzyka zawodowego.
Zatrudniony do pracy na wysokości musi otrzymać środki ochrony indywidualnej typu hełm ochronny, czy uprząż. Jednocześnie pracownik powinien przejść przygotowane przez pracodawcę szkolenie z wykorzystania tych środków.
Osoba, która chce podjąć pracę na wysokości, musi przejść właściwe badania wysokościowe m.in. badania neurologiczne (zlecane okresowo, co kilka lat). W wybranych przypadkach lekarz może zlecić również kontrole okulistyczne lub otolaryngologiczne.
Szukasz pracy w Kielcach? Sprawdź już teraz najnowsze ogłoszenia w serwisie GoWork.pl!
Praca na wysokości – dla kogo?
Nie każdy sprawdzi się w pracach na wysokości. Takie zajęcia obarczone są zwiększonym ryzykiem groźnych wypadków i uszczerbku na zdrowiu, a więc są odpowiednie tylko dla osób, które mają konkretne predyspozycje. Nie bez powodu praca na wysokości uwzględniona została w wykazie prac szczególnie niebezpiecznych.
Wykonywanie pracy na wysokości jest niebezpieczne i trudne, dlatego odpowiedni kandydat powinien:
- umieć panować nad własnymi emocjami;
- nie mieć zaburzeń neurologicznych lub problemów ze wzrokiem;
- być odpowiedzialny i rozsądny;
- dokładnie przestrzegać zasad;
- umieć podejmować decyzje w sytuacjach stresowych;
- być skrupulatny i skupiony na swoich obowiązkach.
Nieprzestrzeganie zasad oraz niewłaściwe zachowanie podczas wykonywania pracy na wysokości może kosztować pracownika zdrowie, a nawet życie. Podejmujący zatrudnienie w takiej pracy musi zdawać sobie sprawę z tak dotkliwych konsekwencji.
Przepisy BHP – obowiązki pracodawcy w pracy na wysokości
Potencjalny pracownik nie może bać się ryzyka związanego z pracą na wysokości. Jednocześnie pracodawca ma szereg obowiązków, które występujące tu, zwiększone szanse na wypadek mają zmniejszyć do minimum. Nie dotyczy to wyłącznie zapewnienia urządzeń, które są w stanie skutecznie ochronić pracownika, wykraczając poza te normy.
Jak w każdym miejscu pracy, pracodawca także i tutaj powinien przygotować pracownika do wykonywania swoich obowiązków. Jako że jest to praca niebezpieczna, do podstawowych obowiązków pracodawcy należy:
- wyposażenie pracownika w środki ochrony indywidualnej np. hełm ochronny czy szelki bezpieczeństwa, a następnie odpowiednie przeszkolenie w ich stosowaniu podczas codziennej pracy;
- przeszkolenie pracownika z obowiązującego w danym miejscu systemu pracy, wskazanie na kolejność wykonywania zadań i poinformowanie o normach BHP czy zasadach tam panujących;
- zagwarantowanie właściwego i bezpośredniego nadzoru przez osoby upoważnione do kontrolowania prac na wysokości np. przez kierownika budowy;
- właściwe oznakowanie stref należących do szczególnie niebezpiecznych oraz użycie urządzeń ochronnych, które mają na celu osłonięcie miejsc potencjalnego zagrożenia.
Może Cię zainteresować: Najbardziej niebezpieczne zawody w Polsce i na świecie – ranking
Warunki wykonywania prac na wysokości
Ze względu na podwyższone ryzyko wypadku, organizacja pracy na wysokości musi spełniać określone wymagania wskazane w wymienionej na początku ustawie. Dotyczą one stosowania balustrad i zagwarantowania odpowiednich warunków do wykonywania prac w konkretnym miejscu.
Co więcej, w ustawie wskazano ogólnie, że prace na wysokości powinny być organizowane i wykonywane w sposób niezmuszający pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym stoi.
Instalowanie balustrad
Na powierzchniach wzniesionych powyżej 1 metra nad podłogą lub ziemią powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m. Dodatkowo między poręczą i krawężnikiem musi być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka, ewentualnie przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie pracujących tam osób.
Jeżeli w przypadku prac na wysokości zamontowanie balustrad nie jest możliwe, pracodawca musi zastosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.
Prace na drabinach, klamrach, rusztowaniach, pomostach
W przypadku prac wykonywanych na drabinach, klamrach, rusztowaniach lub pomostach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2 m nad poziomem podłogi lub ziemi niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym stoi lub pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości należy zapewnić:
- stabilność urządzeń, odpowiednią wytrzymałość na obciążenie i zabezpieczenie przed nieprzewidywaną zmianą położenia;
- właściwą powierzchnię pomostu do pomieszczenia pracowników, narzędzi i materiałów, która musi być pozioma i równa, trwale umocowana do elementów konstrukcyjnych pomostu, jak również opisana względem dopuszczalnego obciążenia.
Prace na rusztowaniach i podestach ruchomych
W sytuacji, gdy praca wykonywana jest na rusztowaniach powyżej 2 metrów nad podłożem i na podestach ruchomych wiszących, należy zapewnić stabilność rusztowań oraz odpowiednią ich wytrzymałość na przewidywane obciążenia, a także zadbać o bezpieczeństwo podczas komunikacji pionowej czy dojścia do stanowiska pracy.
Zanim pracownicy zaczną korzystać z rusztowania, powinno być ono sprawdzone pod względem określonych wymagań technicznych i zakończone dokonaniem odbioru technicznego w sposób określony w odrębnych przepisach.
Prace na słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach
Wyszczególniono również konkretne warunki dotyczące pracy na słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach, konstrukcjach budowlanych bez stropów oraz przy ustawianiu lub rozbiórce rusztowań czy przy pracach na drabinach i klamrach na wysokości powyżej 2 m nad podłożem.
Uwzględniając takie miejsca, przed rozpoczęciem prac należy sprawdzić stan techniczny konstrukcji lub urządzeń. Chodzi w szczególności o ich stabilność, wytrzymałość na przewidywane obciążenie, stosowane zabezpieczenia przed nieprzewidywaną zmianą położenia oraz o stan techniczny stałych elementów konstrukcji lub urządzeń mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa.
Pracodawca musi pilnować stosowania przez pracowników hełmów ochronnych. Jednocześnie powinien również zapewnić określony sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości dla pracowników, który jest odpowiedni do rodzaju wykonywania prac. Są to elementy takie jak szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, czy szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu – na słupach, masztach).
Praca na wysokości – wypadki
Praca na wysokości jest o tyle charakterystyczna, że nawet jeden niewielki błąd może zaważyć o poważnym wypadku. Najczęściej wynikają one z przyczyn zarówno leżących po stronie pracownika, jak i zaniedbań pracodawcy. Jest to najczęściej:
- brak odpowiedniego szkolenia BHP czy świadome łamanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
- brak właściwego zabezpieczenia prac na wysokości;
- brak lub niedokładny nadzór osoby kontrolującej prace na wysokości;
- problem z organizacją pracy i koordynowaniem robót wykonywanych na wysokości;
- nieodpowiedni stan techniczny środków ochrony indywidualnej lub urządzeń ochronnych.
Sprawdź również: Wypadek w pracy z winy pracodawcy – czy przysługuje odszkodowanie?
Ograniczenia związane z pracą na wysokości
Praca na wysokości dotyczy tej, która wykonywana jest powyżej 1 metra nad powierzchnią. Z drugiej strony istnieje również pewne ograniczenie względem wysokości. Gdy sytuacja dotyczy pracy na wysokości powyżej 3 metrów, wymagania stają się znacznie bardziej restrykcyjne.
W takiej sytuacji niezbędne są częstsze i bardziej szczegółowe badania. Mają one dotyczyć ogólnego stanu zdrowia, ale zleca się również badania otolaryngologiczne, okulistyczne i neurologiczne, które należy ponawiać co 2 lub 3 lata. Z kolei pracownicy, którzy ukończyli już 50 lat, muszą takie badania realizować co roku.
Jakie uprawnienia są wymagane do pracy na wysokości?
Praca na wysokości wymaga specjalnych uprawnień oraz szkoleń BHP. Podstawowym dokumentem potwierdzającym kwalifikacje pracownika jest zaświadczenie o ukończeniu kursu pracy na wysokości. Dodatkowo, pracownicy muszą przejść badania lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania tego typu pracy. W niektórych przypadkach konieczne jest również posiadanie certyfikatów z zakresu alpinistyki przemysłowej lub operatora podnośników koszowych.
Najczęstsze zagrożenia i jak im zapobiegać?
Prace na wysokości wiążą się z wysokim ryzykiem wypadków, dlatego stosowanie odpowiednich środków ochrony indywidualnej i zbiorowej jest kluczowe. Pracownicy powinni używać szelek bezpieczeństwa, kasków ochronnych oraz odpowiedniego obuwia antypoślizgowego. Ważne jest także przestrzeganie procedur bezpieczeństwa, takich jak regularne kontrole sprzętu oraz stosowanie asekuracji.
Źrodło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_91269385_zbli%C5%BCenie-koncepcji-pas%C3%B3w-bezpiecze%C5%84stwa-i-karabink%C3%B3w-do-czyszczenia-dach%C3%B3w-ze-%C5%9Bniegu-w-zimie.html
