Sytuacja absolwentów wyższych uczelni na rynku pracy nie jest taka prosta. Nie dość, że muszą mierzyć się z częstym niedopasowaniem kierunków względem potrzeb pracodawców, to jeszcze w wielu przypadkach wymaga się od nich na starcie doświadczenia zawodowego. Sprawdzamy, jak wygląda bezrobocie względem absolwentów i z czego wynikają ich trudności ze znalezieniem zatrudnienia.

Co który absolwent nie ma pracy

Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_36025546_m%C5%82ode-samice-absolwentem-studi%C3%B3w-z-laptopem-i-ksi%C4%85%C5%BCek.html

Idziesz na wymarzone studia, kończysz je, otrzymując upragniony dyplom i… nie możesz znaleźć pracy. Taki scenariusz to niestety nie jest odosobniony przypadek. Współcześnie samo uzyskanie wyższego wykształcenia nie wystarczy, aby zrobić oszałamiającą karierę zawodową.

Sytuacji nie ułatwiła również sama pandemia, która ograniczyła nie tyle możliwość zatrudnienia absolwentów, co oferowane studentom staże i praktyki, na których przyszli absolwenci mogli uzyskać tak cenne dziś doświadczenie zawodowe. Jak wygląda bezrobocie wśród absolwentów? Z czego wynikają problemy młodych ludzi przy poszukiwaniu zatrudnienia? Czy absolwenci mają szansę znaleźć pracę zaraz po skończeniu studiów?

Co który absolwent nie ma pracy? Wskaźnik zatrudnienia absolwentów

Choć stopa bezrobocia wśród młodych osób stale rośnie, sytuację absolwentów na rynku pracy w ostatnich latach odzwierciedla badanie przeprowadzone przez firmę doradczą Savoy Stewart z 2020 roku. Wzięła ona pod lupę karierę osób młodych z uwzględnieniem różnych państw. W badaniu tym absolwenci oznaczają osoby, które ukończyły szkołę średnią lub wyższą w okresie ostatnich trzech lat.

Jak opisuje „Rzeczpospolita” biorąc pod uwagę wyniki badania, wskaźnik zatrudnienia absolwentów w Polsce w 2020 roku wyniósł około 84%. Oznacza to, że 16%, czyli co szósty młody człowiek w Polsce w tym czasie miał problemy ze znalezieniem pracy. W badaniu Savoy Stewart absolwenci i kwestia ich zatrudnienia została sklasyfikowana według poszczególnych krajów. Zestawienie jasno wskazuje, że sytuacja w Polsce jest dość stabilna, ponieważ znaleźliśmy się w środku europejskiej stawki.

Choć naszym absolwentom nieco brakuje do najlepszej w całej liście Malty ze wskaźnikiem 93,4%, nieco słabszych Niemiec, gdzie wskaźnik zatrudnienia absolwentów wynosił 92,7%, czy równie mocnej na podium Norwegii z wynikiem 90,5%, nadal warunki są u nas lepsze niż w wielu innych regionach. Największe problemy z pracą w 2020 roku mieli absolwenci we Włoszech (wskaźnik zatrudnienia – 58,7%) i Grecji (wskaźnik zatrudnienia – 59,4%).

Do tych wyników odniósł się w „Rz” Andrzej Kubisiak, wicedyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego wskazując, że 84% to całkiem przyzwoity wynik. Ekspert dodaje, że rynek pracy w Polsce jest dość chłonny, ponieważ zdecydowana większość absolwentów znajduje zatrudnienie. Z drugiej strony określił, że inne badania wskazują na podobne wyniki związane z młodymi ludźmi – w wielu przypadkach decydują się oni na życie w zawodowej próżni – bez studiów, ani pracy.

Komentarza dla dziennika udzielił również Artur Skiba, prezes firmy doradczej Antal International. Stwierdził wtedy:

„Nie przewidujemy tragicznej sytuacji, ale na pewno będzie trudniej. Oczekujemy wzrostu stopy bezrobocia o 1–2 pkt proc., a grupą najbardziej narażoną na negatywne efekty kryzysu pandemicznego są właśnie ludzie młodzi”.

Szukasz pracy w Katowicach? Sprawdź nowe oferty pracy w serwisie GoWork już teraz!

Młodzi ludzie a liczba bezrobotnych w Polsce

Omawiając kwestię znalezienia pracy wśród absolwentów, warto przytoczyć tu statystyki bezrobocia podawane przez Główny Urząd Statystyczny. Obecna sytuacja przedstawia się następująco:

  • w pierwszym kwartale 2023 roku w urzędach pracy zarejestrowano 350,6 tys. nowych bezrobotnych;
  • młodzi ludzie do 25 roku życia stanowili 20,7% ogólnej liczby nowo zarejestrowanych w pierwszym kwartale;
  • osoby w wieku do 24 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych stanowiły 12,3%, a w przypadku osób w wieku 25-34 lata wyniósł on 24,6%;
  • dyplomem ukończenia szkół wyższych legitymowało się 14,1% ogółu bezrobotnych.

Dla porównania w czwartym kwartale 2022 roku w urzędach pracy zarejestrowano 346,1 tys. nowych bezrobotnych, a więc nieco mniej niż w późniejszym okresie roku 2023. Osoby do 25 roku życia stanowiły 23,3% ogólnej liczby nowo zarejestrowanych w tym czasie. Tutaj z kolei widać spadek – mniej osób młodych na początku tego roku rejestrowało się jako osoby bezrobotne.

Następnie pod koniec 2022 roku osoby w wieku do 24 lat w ogólnej liczbie bezrobotnych stanowiły 12,3%, a w wieku 25-34 lata około 24,4%. Tutaj sytuacja osób młodych utrzymała się na prawie takim samym poziomie. Podobnie było w przypadku osób z dyplomem ukończenia szkół wyższych, które w tym czasie stanowiły 14,4% ogółu bezrobotnych.

Sprawdź też: Studenci negatywnie oceniają rynek pracy

Monitoring Ekonomicznych Losów Absolwentów

Cenne dane dla studentów i absolwentów dostarcza również Ogólnopolski system monitorowania Ekonomicznych Losów Absolwentów szkół wyższych, który jest nowatorskim rozwiązaniem w skali Europy. Źródłem informacji, które stanowią podstawę działania systemu, są dane administracyjne z rzetelnych źródeł – z systemu systemu ZUS i POL-on (informacje o szkolnictwie wyższym).

Jeśli chodzi o bezrobocie i studia I stopnia, system wskazuje, że w 2021 roku po uzyskaniu dyplomu w pierwszym roku, bezrobocia doświadczyło ogółem 7,6% – w tym 7.4% w przypadku osób, które miały doświadczenie pracy etatowej lub były samozatrudnione przed uzyskaniem dyplomu oraz 7,8%, gdy takich cech nie posiadały.

W przypadku absolwentów studiów II stopnia, bezrobocie w pierwszym roku po uzyskaniu dyplomu utrzymało się na poziomie 11,4%. Dokładnie 7% dotyczył osób z doświadczeniem lub samozatrudnieniem, a aż 18.4% absolwentów, którzy nie mieli jakiegokolwiek doświadczenia zawodowego.

System podaje informacje także o jednolitych studiach magisterskich. W pierwszym roku po uzyskaniu dyplomu było ogółem 12.9% bezrobotnych absolwentów. Szczegółowe dane odnoszą się do osób z doświadczeniem, które stanowiły 9.7% oraz 14.8%, gdy nie dysponowały taką cechą.

Jak widać, zjawisko bezrobocia wśród absolwentów w rok po uzyskaniu dyplomu rozkłada się na różne wskaźniki – najbardziej optymistyczne u osób kończących studia I stopnia, podczas gdy najsłabsze perspektywy zawodowe dotykają ukończenia studiów II stopnia w przypadku braku doświadczenia uzyskanego w trakcie studiów. Różnice w procentach bezrobotnych dokładnie wskazują, że problem ten dotyczy zdecydowanie większej liczby osób, które wcześniej nie miały do czynienia z żadną praktyką zawodową.

Czy Polski rynek pracy daje szanse absolwentom?

Same młode osoby w badaniu “Młodzi Polacy na rynku pracy” przygotowanym przez PwC, Well.hr i Absolvent Consulting z maja 2022 roku wskazały, że pozytywnie oceniają swoje szanse na rynku pracy. Pierwszy raz od 3 lat zdecydowana większość takich osób (64,2%) jest zdania, że ich szanse zatrudnienia pracy poprawiły się w porównaniu z rokiem ubiegłym.

Sytuacja pozytywnie wygląda też w kwestii czasu poszukiwania pracy według badania Monitor rynku pracy od Randstad z II kwartału 2023 roku. Uwzględniono w nim zarówno wiek, jak i poziom wykształcenia. W wynikach wskazano, że średni czas poszukiwania pracy w grupie osób w wieku 18-29 lat wynosi 2,6 miesiąca – to lepszy wynik niż u osób w wieku 30-39 lat (4,1 miesiąca) oraz 50-64 lata (3,0 miesiąca).

Nieco gorzej wygląda sytuacja z wykształceniem, choć rozbieżności nie są duże. Dla osób z wyższym wykształceniem średni czas poszukiwania zatrudnienia to 3,2 miesiąca – tyle samo, jak w przypadku osób ze średnim wykształceniem i nieco dłużej niż u osób z poziomem podstawowym (2,4 miesiąca).

Wejdź i sprawdź artykuł: Czy warto studiować? “Mogłabym przestać klepać w klawiaturę i nikt by tego nie zauważył”

Które kierunki dają obecnie najlepsze perspektywy zawodowe?

Perspektywy zawodowe związane z uczelniami wyższymi i uzyskaniem wyższego wykształcenia można wykorzystać jednak głównie wtedy, gdy sam kierunek będzie odpowiadał aktualnym potrzebom pracodawców. Nie jest to proste, choć da się to oszacować. Przykładowo osoby na kierunkach humanistycznych mają do wyboru zdecydowanie mniej ofert pracy niż na kierunkach technicznych.

Kierunkowskazem w wyborze odpowiednej ścieżki zawodowej mogą być prognozy Barometru zawodów, który co roku przygotowuje listę zawodów deficytowych. Mieszkańcy obszarów wymienionych w zestawieniu mogą sprawić, na jakich stanowiskach obserwuje się w danym regionie braki w kandydatach, a tym samym utrzymuje się niska konkurencja względem potencjalnych pracowników.

Dodatkowo warto wziąć pod uwagę zawody przyszłości. Według ekspertów Antal będą to przykładowo:

  • specjaliści od cyberbezpieczeństwa;
  • programiści Java i .NET oraz DevOps;
  • specjaliści e- commerce, digital marketeterzy i social media managerowie;
  • kontrolerzy finansowi;
  • inżynierowie odnawialnych źródeł energii, biotechnolodzy i nanotechnolodzy;
  • inżynierowie w mechatronice, automatyce i robotyce.

Tak naprawdę lista takich zawodów może ulec zmianie. Wygląd rynku pracy zależy bowiem o ogólnej sytuacji gospodarczej, a nawet politycznej zarówno na arenie krajowej, jak międzynarodowej. Czynników, które mogą zmienić obraz perspektyw zawodowych dla absolwentów, jest wiec bardzo dużo.

Przeczytaj również: Jakie zawody będą potrzebne za 10 lat?

Doświadczenie kluczowe dla absolwentów

Nie brakuje przykładów, w których podkreślany jest fakt istotności doświadczenia zawodowego dla praktycznie każdego pracodawcy. Wystarczy sięgnąć po raport „Oferty pracy w Polsce” od Grant Thornton z czerwca 2023, w którym dokładnie opisano zawartość ogłoszeń. Dotyczyło to również wymagań pracodawców.

Czynnikiem dominującym było właśnie doświadczenie, które najważniejsze było aż dla 86% badanych (w maju 2023 roku było to 81%). Wykształcenie plasowało się dopiero na drugim miejscu ze znacznie niższym wynikiem – tylko 47% pracodawców oczekuje ukończenia odpowiednich szkół czy uczelni (w maju 2023 roku było to 44%). Co ciekawe, podobne wartości do wykształcenia uzyskała znajomość języka obcego z wynikiem 45%. Innym czynnikiem ważnym dla pracodawcy była też dyspozycyjność (35%).

Jak się okazuje, absolwenci bez doświadczenia mogą być na straconej pozycji. Gdy dokumenty aplikacyjne nie zawierają informacji o wcześniejszym zatrudnieniu lub zdobyciu odpowiednich umiejętności, kandydat będzie dla rekrutera mało interesujący i zniknie w tłumie konkurencji. Ciężko wyróżnić się samym wykształceniem, ponieważ zawsze może znaleźć się ktoś lepszy, kto nie tylko ukończył właściwą szkołę czy uczelnię, ale też nabył w tym czasie nauki pewne doświadczenie zawodowe.

Może Cię zainteresować: Na jaką pracę liczą studenci?

Jak zdobyć doświadczenie będąc absolwentem?

Wiemy już, że dla pracodawcy ważne jest doświadczenie. Jednak jak go uzyskać w czasie nauki? Teoretycznie zatrudnienie nie zawsze jest wtedy możliwe, szczególnie na studiach dziennych. Poszukiwanie pierwszej pracy zdecydowanie ułatwi doszkalanie się za pomocą różnych sposobów. Są to przede wszystkim bezpłatne praktyki studenckie. Staż z urzędu pracy dla studentów nie jest możliwy, ponieważ według prawa nie są osobami bezrobotnymi, a okres nauki włącza się do stażu pracy.

Oczywiście istnieją jeszcze inne możliwości. W trakcie studiów warto również podjąć:

  • staż w konkretnym zakładzie pracy;
  • współpracę z wybraną firmą na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenie, ale w elastycznych godzinach;
  • pracę wolontariusza w różnych fundacjach i organizacjach lub przy organizacji wydarzeń;
  • kursy lub szkolenia płatne, które zapewniają naukę praktycznych umiejętności.

Każda z tych metod pozyskania doświadczenia i wymaganych umiejętności jest w oczach pracodawcy niezwykle cenna. Absolwent, który może się pochwalić w CV jedynie okresem nauki będzie znacznie mniej atrakcyjny dla firmy niż osoba, która podejmowała różne metody doszkalania.

Co więcej, zdobyte na kursach, stażach czy praktykach doświadczenie oraz kwalifikacje świadczą również o tym, że kandydat wykazuje chęć rozwoju, jest ambitny i łatwo przychodzi mu nauka nowych rzeczy. Firma zyska więc większą pewność, że absolwent będzie dobrym kandydatem na ich wolne miejsce pracy.

Jak absolwent powinien szukać pracy?

Poszukiwanie pierwszej pracy po studiach może być wyzwaniem, ale z odpowiednim podejściem i przygotowaniem absolwenci mogą zwiększyć swoje szanse na sukces. Kluczowe jest elastyczne podejście – otwartość na różne możliwości, dostosowanie oczekiwań płacowych oraz ustalenie krótko- i średnioterminowych celów zawodowych, takich jak osiągnięcie konkretnej pozycji w ciągu 2–3 lat. Warto już podczas studiów śledzić dostępne oferty pracy i rekrutacyjne programy absolwenckie, aby wyprzedzić konkurencję i lepiej zrozumieć wymagania rynku oraz potencjalne wynagrodzenia.

Staranność w przygotowaniu to podstawa – absolwent powinien zidentyfikować interesujące go firmy, stworzyć listę docelowych stanowisk i przygotować atrakcyjne CV. Ważne jest także przećwiczenie odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania podczas rozmów kwalifikacyjnych, aby wypaść pewnie i kompetentnie. Dobrze jest również korzystać z pomocy agencji rekrutacyjnych specjalizujących się w danej branży.

Pracodawcy poszukują nie tylko dobrych ocen na dyplomie, ale także doświadczenia zawodowego, zaangażowania w dodatkowe aktywności, takich jak wolontariat czy działalność w organizacjach studenckich, oraz rozwiniętych umiejętności miękkich, takich jak komunikatywność, zdolność rozwiązywania problemów czy optymizm. Podkreślenie tych cech w dokumentach aplikacyjnych i podczas rozmów może znacząco zwiększyć szanse na zatrudnienie.

Rozwijanie sieci kontaktów jest równie istotne – absolwenci powinni informować rodzinę, znajomych, kolegów ze studiów i wykładowców o swoich planach zawodowych. Udział w targach pracy, spotkaniach branżowych oraz kontakt z agencjami pośrednictwa pracy mogą pomóc w znalezieniu ofert oraz zbudowaniu pierwszych relacji zawodowych.

Znajomości te mogą stać się fundamentem przyszłej kariery i otworzyć drzwi do nowych możliwości. Ostatecznie, skuteczne poszukiwanie pracy to połączenie przygotowania, determinacji i aktywnego poszukiwania okazji, które pomogą absolwentowi płynnie przejść ze świata akademickiego do zawodowego.

Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_109633470_czapka-szaty-uko%C5%84czy%C4%87-azjatycka-dziewczyna-szcz%C4%99%C5%9Bliwy-na-stoj%C4%85co-korytarz-uniwersytet-dobry.html

Oceń artykuł
3/5 (2)