Zmiana formy opodatkowania to istotny krok dla każdego przedsiębiorcy, który może znacząco wpłynąć na wysokość obciążeń podatkowych oraz sposób prowadzenia działalności gospodarczej. Decyzja ta wymaga jednak znajomości obowiązujących terminów, procedur oraz dostępnych form opodatkowania. W niniejszym artykule omówimy, kiedy możliwa jest zmiana formy opodatkowania, kto może z niej skorzystać oraz jakie kroki należy podjąć, aby proces przebiegł sprawnie i zgodnie z przepisami.
Dostępne formy opodatkowania działalności gospodarczej
Przedsiębiorcy w Polsce mają możliwość wyboru jednej z trzech podstawowych form opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej:
- Zasady ogólne (skala podatkowa): Podatek dochodowy obliczany jest według progresywnej skali podatkowej, gdzie stawki wynoszą 12% dla dochodów do 120 000 zł oraz 32% dla nadwyżki ponad tę kwotę.
- Podatek liniowy: Stała stawka podatku w wysokości 19%, niezależnie od wysokości osiągniętego dochodu.
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych: Podatek obliczany jest od przychodu, bez możliwości odliczania kosztów uzyskania przychodu, z zastosowaniem stawek zależnych od rodzaju prowadzonej działalności.
Wybór odpowiedniej formy opodatkowania powinien być podyktowany specyfiką działalności, wysokością przychodów, ponoszonymi kosztami oraz planami rozwoju firmy.
Terminy i procedury zmiany formy opodatkowania
Zmiana formy opodatkowania jest możliwa w ściśle określonych terminach:
- Do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym osiągnięto pierwszy przychód w roku podatkowym: Jeśli pierwszy przychód w danym roku został uzyskany w styczniu, termin na zmianę formy opodatkowania upływa 20 lutego.
- Do końca roku podatkowego: W przypadku, gdy pierwszy przychód został osiągnięty w grudniu, zmiana formy opodatkowania jest możliwa do 31 grudnia tego samego roku.
Aby dokonać zmiany, należy złożyć odpowiednie oświadczenie do naczelnika właściwego urzędu skarbowego. Przedsiębiorcy zarejestrowani w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) mogą to zrobić elektronicznie poprzez aktualizację formularza CEIDG-1. W formularzu, w sekcji dotyczącej formy opodatkowania, należy wskazać wybraną formę. Złożenie wniosku po terminie skutkuje koniecznością pozostania przy dotychczasowej formie opodatkowania przez cały rok podatkowy.
Kto może skorzystać ze zmiany formy opodatkowania?
Zmiana formy opodatkowania jest dostępna dla przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz wspólników spółek cywilnych. Należy jednak pamiętać, że niektóre formy opodatkowania mają swoje ograniczenia:
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych: Nie wszyscy przedsiębiorcy mogą skorzystać z tej formy opodatkowania. Wykluczone są m.in. osoby osiągające przychody z tytułu prowadzenia aptek, działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych czy handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych.
- Podatek liniowy: Ta forma opodatkowania jest korzystna dla osób osiągających wysokie dochody, jednak wiąże się z brakiem możliwości skorzystania z niektórych ulg podatkowych oraz preferencyjnych rozliczeń, takich jak wspólne rozliczenie z małżonkiem.
Przed podjęciem decyzji o zmianie formy opodatkowania warto dokładnie przeanalizować specyfikę prowadzonej działalności, prognozowane przychody i koszty oraz skonsultować się z doradcą podatkowym. Należy również pamiętać o obowiązku informowania urzędu skarbowego o zmianie formy opodatkowania w przewidzianych terminach, aby uniknąć ewentualnych nieporozumień czy sankcji.
Ryczałt ewidencjonowany – kto może go wybrać i kiedy warto?
Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych to jedna z trzech dostępnych form opodatkowania, która może być bardzo korzystna dla przedsiębiorców, szczególnie tych o niskich kosztach prowadzenia działalności. W przeciwieństwie do zasad ogólnych oraz podatku liniowego, tutaj podatek naliczany jest od przychodu, bez pomniejszania go o poniesione koszty. Stawka podatku zależy od rodzaju wykonywanej działalności i waha się od 2% do 17%. Na przykład:
- 3% dla handlu detalicznego,
- 8,5% dla usług gastronomicznych (bez sprzedaży alkoholu),
- 15% dla niektórych usług doradczych.
Z ryczałtu ewidencjonowanego mogą skorzystać osoby fizyczne prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą oraz wspólnicy spółek cywilnych, pod warunkiem że przychody osiągane w poprzednim roku podatkowym nie przekroczyły określonego limitu – w 2025 roku to 2 000 000 euro (w przeliczeniu na złote według kursu z 1 października poprzedniego roku).
Wybór tej formy może okazać się korzystny w przypadku prostych modeli biznesowych i braku dużych kosztów operacyjnych. Ważne jest jednak, aby przed podjęciem decyzji dokładnie przeanalizować strukturę swoich przychodów i przewidywane wydatki.
Składka zdrowotna a zmiana formy opodatkowania – co trzeba wiedzieć?
Zmiana formy opodatkowania wpływa nie tylko na sposób rozliczania podatku dochodowego, ale także na wysokość składki zdrowotnej, która od 2022 roku jest naliczana w sposób zróżnicowany w zależności od wybranej formy. Przedsiębiorca musi więc mieć świadomość, jak przełoży się jego decyzja na rzeczywiste koszty prowadzenia działalności gospodarczej.
Dla każdej z form obowiązują inne zasady:
- Skala podatkowa – składka zdrowotna wynosi 9% dochodu.
- Podatek liniowy – składka to 4,9% dochodu, jednak nie mniej niż określona kwota minimalna.
- Ryczałt ewidencjonowany – składka jest ustalana w zależności od przychodu:
- do 60 tys. zł – najniższa składka,
- do 300 tys. zł – wyższa,
- powyżej 300 tys. zł – najwyższy próg.
Dlatego też wyborze formy opodatkowania powinno towarzyszyć przeliczenie obciążeń składkowych. Czasem może się okazać, że niższy podatek dochodowy nie zrekompensuje wyższej składki zdrowotnej. Każdy przypadek warto więc rozpatrywać indywidualnie. Organy podatkowe nie dokonują tej analizy za przedsiębiorcę – to jego odpowiedzialność, aby zgłosić zmianę formy opodatkowania i uwzględnić wszystkie konsekwencje, także te związane z ZUS.
Jak i kiedy zgłosić zmianę formy opodatkowania w urzędzie skarbowym?
Zmiana formy opodatkowania możliwa jest tylko w określonych terminach i wymaga złożenia stosownego oświadczenia w właściwym urzędzie skarbowym. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, podatnik prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą, który chce zmienić formę opodatkowania, musi dokonać tego do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskał pierwszy przychód w danym roku podatkowym. Przykładowo: jeśli pierwszy przychód został osiągnięty w styczniu, czas na złożenie deklaracji mija 20 lutego.
Oświadczenie należy złożyć do naczelnika urzędu skarbowego, który jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania podatnika. Można to zrobić elektronicznie (przez CEIDG lub e-Urząd Skarbowy), listownie lub osobiście w siedzibie urzędu. Należy pamiętać, że jeśli podatnik nie złoży oświadczenia w terminie, automatycznie pozostaje przy dotychczasowej formie opodatkowania.
Zmiana dotyczy nie tylko przejścia z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na zasady ogólne czy podatek liniowy, ale także odwrotnie. Ważne, by przemyśleć decyzję, analizując strukturę kosztów i przychodów osiąganych. W przypadku niedopełnienia formalności, organy podatkowe nie przyjmą późniejszych zmian, a podatnik będzie musiał stosować obowiązującą formę przez cały rok podatkowy.
Czy można zmienić formę opodatkowania w trakcie roku?
Co do zasady, zmiana formy opodatkowania jest możliwa tylko raz w roku – na początku roku podatkowego, w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym został osiągnięty pierwszy przychód. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy działalność gospodarcza została rozpoczęta w trakcie roku – wówczas podatnik może złożyć stosowne oświadczenie najpóźniej w dniu rozpoczęcia działalności.
Nie ma natomiast możliwości zmiany formy opodatkowania w trakcie trwania roku przez osoby kontynuujące działalność, niezależnie od zmian w przychodach czy sytuacji finansowej. To oznacza, że jeśli przedsiębiorca wybrał np. ryczałt ewidencjonowany, a w połowie roku uzna, że bardziej opłacałby się podatek liniowy – nie może dokonać zmiany aż do kolejnego roku.
W praktyce oznacza to konieczność dokładnego przemyślenia decyzji w kontekście prognozowanych przychodów ewidencjonowanych, poziomu kosztów, obowiązku opłacania składki zdrowotnej oraz innych obciążeń. Dodatkowo, warto wziąć pod uwagę, czy planowane są inwestycje, które mogą obniżyć dochód – wtedy zasady ogólne mogą być korzystniejsze niż ryczałt.
W każdej sytuacji warto skonsultować się z doradcą podatkowym lub księgowym. Dobrze przemyślana decyzja minimalizuje ryzyko nadpłaty podatku i pozwala w pełni wykorzystać możliwości oferowane przez wyborze formy opodatkowania.
Zmiana formy opodatkowania przy rozliczeniu rocznym – czy to możliwe?
Choć zmiana formy opodatkowania zasadniczo następuje na początku roku, istnieje szczególna sytuacja, kiedy możliwe jest dokonanie jej po zakończeniu roku podatkowego – przy składaniu zeznania rocznego. Dotyczy to jednak wyłącznie przedsiębiorców opodatkowanych ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, którzy chcą przejść na zasady ogólne. Taka zmiana może być dokonana jednorazowo, przez złożenie rocznego PIT-u według skali podatkowej, co stanowi wyraźne zgłoszenie zmiany formy opodatkowania.
Warunkiem jest jednak to, aby podatnik przez cały rok nie korzystał z żadnych preferencji właściwych dla ryczałtu (np. nie odliczał składek zdrowotnych czy ulg podatkowych przewidzianych dla tej formy). Co ważne, nie można tej zmiany cofnąć ani złożyć korekty na innym formularzu.
To rozwiązanie pozwala podatnikowi, który w ciągu roku uzyskał niektórych przychodów osiąganych, które np. kwalifikują się do preferencyjnego opodatkowania według skali podatkowej, na bardziej elastyczne podejście. Trzeba jednak pamiętać, że jest to opcja dostępna tylko raz – kolejne lata wymagają już standardowej procedury i zgłoszenia w urzędzie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu pierwszego przychodu.
W związku z tym, choć formalnie jest to możliwe, warto dokładnie przeanalizować sytuację i upewnić się, że wybór nowej formy opodatkowania będzie faktycznie korzystny. Niewłaściwa decyzja może prowadzić do wyższych obciążeń fiskalnych i braku możliwości ich optymalizacji.
Źródło zdjęcia: https://pixabay.com/pl/photos/podatek-dochodowy-kalkulator-4097292/
