Okres próbny a wypowiedzenie to temat, który budzi wiele pytań zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. Umowa na okres próbny jest popularnym sposobem na ocenę umiejętności kandydata oraz jego dopasowania do zespołu. Zdarza się jednak, że z różnych przyczyn dochodzi do wypowiedzenia tej umowy. W tym artykule wyjaśnimy, jakie są prawa i obowiązki obu stron, jakie są przyczyny wypowiedzenia oraz jak prawidłowo przeprowadzić ten proces.
Czym jest umowa na okres próbny?
Umowa na okres próbny to jedna z form zatrudnienia, która pozwala pracodawcy sprawdzić, czy kandydat spełnia wymagania stanowiska. Maksymalny czas trwania takiej umowy wynosi trzy miesiące, a jej celem jest ocena wykonywania pracy przez pracownika w praktyce.
Warto pamiętać, że umowa na okres próbny podlega przepisom Kodeksu pracy, co oznacza, że zarówno pracownik, jak i pracodawca mają określone prawa i obowiązki w czasie jej trwania. W przypadku tej umowy możliwe jest wcześniejsze wypowiedzenie, co jednak wymaga spełnienia określonych warunków.
Przyczyny wypowiedzenia umowy na okres próbny
Przyczyny wypowiedzenia mogą być różnorodne, zarówno po stronie pracodawcy, jak i pracownika. W przypadku wypowiedzenia umowy przez pracodawcę przyczyny mogą obejmować:
- Brak spełnienia podstawowych obowiązków pracowniczych, takich jak punktualność czy jakość wykonywanej pracy.
- Utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy, na przykład prawo jazdy w przypadku kierowcy.
- Zachowanie, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie, jak rażące naruszenie zasad współżycia społecznego.
Z kolei pracownik może wypowiedzieć umowę, jeśli:
- Praca nie spełnia jego oczekiwań co do warunków zatrudnienia.
- Dochodzi do sytuacji, które utrudniają wykonywanie pracy, na przykład mobbingu.
Jak wygląda procedura wypowiedzenia? Okresy wypowiedzenia umowy
Wypowiedzenie umowy o pracę na okres próbny wymaga zachowania określonego okresu wypowiedzenia. Jest on liczony od dnia złożenia wypowiedzenia i wynosi:
- 3 dni robocze – przy umowie trwającej do 2 tygodni,
- 1 tydzień – przy umowie trwającej od 2 tygodni do 3 miesięcy,
- 2 tygodnie – przy umowie trwającej 3 miesiące.
W przypadku wypowiedzenia z winy pracownika pracodawca ma prawo zakończyć współpracę bez okresu wypowiedzenia, jeśli zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądu (np. w wyniku zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do pracy). W sytuacji, gdy wypowiedzenie następuje z winy pracodawcy, pracownikowi przysługuje wyłącznie odszkodowanie.
Jak napisać wypowiedzenie umowy?
Przygotowanie wypowiedzenia umowy o pracę na okres próbny wymaga zachowania określonych formalności. Dokument powinien zawierać:
- Dane pracownika i pracodawcy,
- Datę sporządzenia,
- Informację o rodzaju umowy,
- Termin zakończenia współpracy,
- Powód wypowiedzenia (jeśli wymagany).
Dobrze jest także zachować kopię dokumentu na wypadek ewentualnych niejasności.
Co warto wiedzieć o obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia?
Pracownik jest zobowiązany do świadczenia pracy przez cały okres wypowiedzenia, chyba że pracodawca zwolni go z tego obowiązku. W praktyce oznacza to, że w czasie trwania umowy nadal należy wykonywać wszystkie obowiązki wynikające z umowy o pracę.
Przyczyny wypowiedzenia a prawomocny wyrok
Jedną z kluczowych kwestii przy wypowiedzeniu umowy na okres próbny jest sytuacja, w której pracodawca decyduje się na zakończenie współpracy z powodu winy pracownika. Jeśli zostało to stwierdzone prawomocnym wyrokiem, pracodawca ma prawo do natychmiastowego rozwiązania umowy bez okresu wypowiedzenia. Taka sytuacja może mieć miejsce w przypadku poważnych naruszeń, takich jak działanie na szkodę firmy, kradzież mienia czy nieprzestrzeganie zasad bezpieczeństwa w pracy.
Warto zaznaczyć, że w takich przypadkach pracownik traci prawo do jakiegokolwiek odszkodowania czy świadczenia. Decyzja o natychmiastowym wypowiedzeniu musi jednak być precyzyjnie uargumentowana i zgodna z przepisami Kodeksu pracy. Okres próbny nie oznacza bowiem, że pracownik jest całkowicie pozbawiony ochrony prawnej. Pracodawca ma obowiązek udowodnić, że podjęte działania są uzasadnione i zgodne z obowiązującymi przepisami.
Obowiązek świadczenia pracy podczas okresu wypowiedzenia
Czas trwania umowy na okres próbny może wiązać się z obowiązkiem świadczenia pracy także na okres wypowiedzenia umowy. Pracodawca ma prawo wymagać, aby pracownik wykonywał swoje obowiązki aż do ostatniego dnia trwania umowy (konieczność wykonywania przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych) . Dotyczy to szczególnie sytuacji, w których nie doszło do rozwiązania umowy z winy jednej ze stron.
Okres wypowiedzenia liczony jest od dnia złożenia wypowiedzenia i uzależniony od długości trwania umowy:
- 3 dni robocze w przypadku umów krótszych niż dwa tygodnie,
- 1 tydzień dla umów od dwóch tygodni do trzech miesięcy,
- 2 tygodnie przy maksymalnym okresie próbnym trwającym trzy miesiące.
W przypadku, gdy pracodawca zwalnia pracownika z obowiązku świadczenia pracy, nie oznacza to, że pracownik traci prawo do wynagrodzenia. Wynagrodzenie należy się za cały czas trwania umowy, nawet jeśli faktycznie pracownik nie świadczy już pracy na rzecz pracodawcy.
Wypowiedzenie w przypadku utraty uprawnień
Jedną z okoliczności pozwalających na wypowiedzenie umowy jest utrata uprawnień koniecznych do wykonywania pracy przez pracownika. Może to dotyczyć zawodów wymagających specjalnych certyfikatów, licencji czy zezwoleń, takich jak kierowcy, lekarze czy prawnicy. W takich przypadkach pracodawca ma prawo zakończyć współpracę, gdyż dalsze zatrudnianie pracownika staje się niemożliwe.
Jeśli pracownik utraci uprawnienia w wyniku własnego zaniedbania, na przykład z powodu niedopełnienia obowiązku odnawiania licencji, wypowiedzenie może być uzasadnione jego winą. W przypadku pracownika zatrudnionego na okres próbny nie ma konieczności podawania szczegółowych powodów wypowiedzenia, ale utrata uprawnień może być jednym z nich.
Pracodawca powinien jednak pamiętać, że w takich sytuacjach należy działać zgodnie z przepisami. Wszelkie decyzje o wypowiedzeniu muszą być oparte na realnych podstawach i, w miarę możliwości, potwierdzone odpowiednią dokumentacją. Przyczyny wypowiedzenia muszą być jasne i dobrze uzasadnione, aby uniknąć ewentualnych roszczeń ze strony pracownika.
Podsumowanie przepisów dotyczących wypowiedzenia
Wypowiedzenie umowy na okres próbny może być prostsze niż w przypadku umowy na czas określony lub nieokreślony, ale nadal wymaga zachowania określonych formalności. Zarówno pracownik, jak i pracodawca powinni przestrzegać przepisów, aby uniknąć nieporozumień i potencjalnych konsekwencji prawnych.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_101743930_m%C4%99%C5%BCczyzna-i-kobieta-u%C5%9Bcisk-d%C5%82oni-po-podpisaniu-umowy-pomys%C5%82-na-biznes.html
