Powrót do pracy po urlopie rodzicielskim to temat rzeka. Kobiety zmagają się w tym przypadku z problemami, które pojawiają się również po urlopie macierzyńskim. A sytuacji niekomfortowych dla mam jest naprawdę sporo. Wyzwaniem jest ponowna adaptacja w środowisku pracy przy jednocześnie sprawowanej opiece nad dzieckiem. Sprawdzamy, jak wygląda sytuacja młodych mam i jak firmy wspierają powrót rodziców do pracy.
Mama wraca do pracy
Dla osoby, która przez dłuższy czas pozostawała w domu po urodzeniu dziecka, powrót do pracy jest momentem przełomowym. Nie chodzi tu tylko o kwestie formalne. Dotyczą one głównie sytuacji, w których zazwyczaj na wcześniej zajmowanym stanowisku jest już nowa osoba zatrudniona przez pracodawcę. To oczywiście też wiąże się z dozą niepewności odczuwaną przez młodą mamę. Do tego dochodzi cała lista spraw związanych z opieką nad dzieckiem i zwiększonymi potrzebami względem dni wolnych (niezbędnych np. w czasie choroby dziecka).
Mama wracająca do pracy po urlopie rodzicielskim ma całą masę obaw związanych z pracą: czy jej kompetencje są wystarczające, czy da sobie radę z nadrabianiem zaległości i czy w ogóle znajdzie się dla niej miejsce w firmie. A ten ostatni czynnik jest niestety największą niepewnością. Pracodawcy w wielu przypadkach tylko czekają, aż młoda mama wróci po urlopie, by wręczyć jej wypowiedzenie. Oczywiście nie jest to zgodne z prawem, choć wiąże się z największym lękiem i stresem wśród zatrudnionych kobiet.
Urlop rodzicielski w 2023 roku
Aktualny zakres urlopu rodzicielskiego reguluje art. 182¹ᵃ Kodeksu pracy, który wskazuje, że pracownikom będącym rodzicami dziecka przysługuje prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem w wymiarze do:
- 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
- 43 tygodni w przypadku urodzenia dwojga lub więcej dzieci przy jednym porodzie.
Dodatkowo zapisy wskazują, że oboje rodziców ma wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Nie ma możliwości przeniesienia tego prawa na drugiego pracownika, czyli drugiego rodzica dziecka. Jednocześnie z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje pracownicy (rodzice dziecka).
Sam urlop rodzicielski nie jest obowiązkowy, można go również wykorzystać w całości lub podzielić na części (maksymalnie 5 części). Pracownicy mają na to czas do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia.
Wielu rodziców korzysta jednak z prawa do dodatkowego wolnego, ponieważ najczęściej ma problem organizacją opieki nad dzieckiem – jest to nieopłacalne (koszty opiekunki są podobnej wysokości co pensja pracownika) lub pracodawca nie zapewnia żadnych udogodnień dla rodziców).
Zobacz też: Mama na rynku pracy – zobacz wyniki badania Polskiego Instytutu Ekonomicznego
Powrót po urlopie rodzicielskim – prawa pracownika
Młode mamy nie powinny bać się powrotu do pracy po urlopie rodzicielskim, ponieważ są one objęte ochroną przez 12 miesięcy. Regulacje dotyczące zwolnienia pracownika w kwestii urlopu rodzicielskiego podlegają przepisom względem urlopu wychowawczego. I tak art. 186⁸ Kodeksu pracy wskazuje, że pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia wniosku przez pracownika o urlop wychowawczy do dnia jego zakończenia.
Samo rozwiązanie umowy przez pracodawcę jest możliwe wyłącznie w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy oraz kiedy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika.
Po powrocie do pracy z urlopu rodzicielskiego młoda mama powinna również odebrać zaległy urlop wypoczynkowy, w czasie którego według prawa, również nie może być zwolniona.
Ponadto ważny jest również art. 186⁴ Kodeksu pracy dotyczący zatrudnienia pracownika po powrocie z urlopu:
“Pracodawca dopuszcza pracownika po zakończeniu urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopu rodzicielskiego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe – na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik nie korzystał z urlopu”.
Według przepisów w sytuacji, gdy na miejscu młodej mamy jest już nowy pracownik, pracodawca powinien zapewnić jej inne stanowisko na równie korzystnych warunkach co wcześniej. Niestety w rzeczywistości wiele firm nie przestrzega tych regulacji – zatrudnia nowe osoby, sztucznie kreując przerost zatrudnienia i powołując się na redukcję etatów.
Urlop rodzicielski z perspektywy współpracowników
Choć urlop rodzicielski jest dużym ułatwieniem dla rodziców, obawa przez jego wykorzystaniem jest niekiedy uzasadniona. Raport Well-Working „Odpowiedzialność Rodzinna Biznesu 2022” wskazuje, że reakcja na urlop rodzicielski ze strony zespołu w przypadku 60% kobiet i 48% mężczyzn wiąże się z niezadowoleniem współpracowników. Co więcej, według 70% kobiet i 66% mężczyzn pracownicy korzystający z udogodnień o charakterze prorodzinnych (np. praca w niepełnym wymiarze godzin) są postrzegani jako mniej zaangażowani od pozostałych i mają mniejsze szanse na awans zawodowy. Niepokojący jest też kolejny wniosek z badania wskazujący na to, że 93% kobiet oraz 94% mężczyzn odczuwa presję, aby przedkładać pracę nad życie prywatne – przykładowo realizowanie zadań pracowniczych wieczorami i/lub w weekendy.
Nie dziwi więc fakt, że rodzice mimo potrzeby skorzystania z urlopu rodzicielskiego, które korzystnie wpływa również na relację z dzieckiem, mają wiele obaw z tym związanych. Problem ten po części mogą rozwiązać praktyki, które mają na celu wsparcie rodziców w powrocie do pracy i w trakcie jej wykonywania.
Jakie udogodnienia są odpowiednie dla mam po urlopie rodzicielskim?
Standardy warunków zatrudnienia podlegają ciągłym zmianom. Współcześnie aby zatrzymać największe talenty, trzeba o nie dbać. A wiele takich osób prędzej czy później staje się rodzicami, czyli grupą o specjalnych potrzebach. Wychowanie dzieci wiąże się bowiem z wieloma wyzwaniami, w realizacji których pracodawca może być wsparciem dla pracownika.
Przeanalizujmy więc raport “Opieka rodzinna i praca” z 2022 roku, którego organizatorem i wydawcą jest Forum Odpowiedzialnego Biznesu. Możemy w nim znaleźć informację o udogodnieniach, które według pracowników są ważne i potrzebne. Są to czynniki takie jak:
- elastyczne godziny pracy (49%);
- wyjście w czasie godzin pracy w celu umówienia/odbycia wizyty u lekarza i możliwość odrobienia nieobecności bez straty dni urlopu (40%);
- możliwość pracy zdalnej (36%);
- dodatkowy pakiet ubezpieczenia medycznego dla członków rodziny (29%);
- dopłaty do żłobka, przedszkola (25%);
- dodatkowo płatne (poza wynikającymi z KP) dni wolne/urlop dla osób opiekujących się dziećmi (24%);
- możliwość rozmowy ze swoim przełożonym o swoich potrzebach i obowiązkach domowych (23%).
Z drugiej strony tylko 41% badanych wskazało, że w firmie stosuje się udogodnienia wspierające osoby sprawujące opiekę. Najczęściej spotykane czynniki w miejscach pracy to:
- elastyczne godziny pracy (30%);
- wyjście do lekarza bez utraty urlopu (29%);
- możliwość pracy zdalnej (22%);
- rozmowa z przełożonym o potrzebach (21%);
- możliwość pracy w niepełnym wymiarze czasu lub na część etatu (17%);
- ubezpieczenie dla rodziny (17%);
- dodatkowy urlop dla opiekujących się dziećmi (10%).
Jak widać, potrzeby pracowników w dużej mierze pokrywają się z udogodnieniami pracodawców. Główną różnicą jest jednak to, że mimo potrzeby dopłat do żłobka i przedszkola w przypadku 25% pracowników, firmy nie są skłonne zaoferować takich benefitów.
Przeczytaj również: Dobre praktyki pracodawców – jak dziś zatrzymać utalentowanego pracownika?
Dobre praktyki wobec rodziców po urlopie – przykłady
Choć firm, które biorąc pod uwagę w swojej polityce działania prorodzinne, jest stosunkowo niedużo, ze względu na deficyty wykwalifikowanych pracowników i konieczność dbania o ich potrzeby, coraz większa liczba pracodawców jest skłonna takie rozwiązania wprowadzić. Tutaj za przykład i inspirację podajemy wybrane marki oraz rodzaje stosowanych przez nich udogodnień, które mają ułatwić młodym mamom m.in. powrót po urlopie rodzicielskim do pracy. Nieoceniona jest także ich rola w pogodzeniu opieki z wykonywaniem pracowniczych obowiązków.
Grupa GPEC
Gdańskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej Sp. z o.o. to pracodawca nagrodzony tytułem HR Najwyższej Jakości i Friendly Workplace. Firma oferuje wiele udogodnień dla rodziców. Jest to dodatkowe 30 dni urlopu dla sprawujących opiekę nad maluchem, wyprawka finansowa po urodzeniu dziecka, a także prezent dla rodzica i nowego członka rodziny. Działania grupy GPEC obejmują także intymną przestrzeń w siedzibie oraz strefę zabawy przeznaczoną dla dzieci i ich opiekunów. Regularnie organizowane są również pikniki i imprezy m.in. Dzień Dziecka czy Mikołajki ze specjalnymi nagrodami.
Capgemini Polska
To pracodawca o bardzo rozbudowanej działalności względem wsparcia kobiet na różnych etapach życia zawodowego. W Capgemini stosuje się określone procedury ułatwiające młodym mamom powrót do pracy także po urlopie rodzicielskim. Wśród taki działań można wymienić indywidualne konto na portalu Business Parent, dofinansowanie opieki nad dzieckiem, czy szkolenia e-learningowe. Kolejnym udogodnieniem są pokoje dla mam w każdym z biur w Polsce, a także przystosowany formy zatrudnienia dla rodziców – zadaniowy czas pracy oraz system pracy hybrydowej. Capgemini współpracuje również z fundacjami i organizacjami (Fundacja Mamo Pracuj, organizacja Geek Girls Carrots), dzięki czemu może tworzyć jeszcze bardziej przyjazne miejsce pracy dla mam.
Blue Media
Jest to jedna z największych spółek technologiczno-finansowych w Polsce. Benefity oferowane w tej firmie tworzone są na podstawie analizy bieżących potrzeb. Co więcej, działania firmy wspierające aktywnych zawodowo rodziców i pracowników mających rodziny zostały docenione przez kapitułę XIII edycji konkursu Bizneswoman Roku, w której laureatką w kategorii Organizacja Przyjazna Rodzicom została Dominika Kotuła-Gibas – Head of HR Blue Media. Na jakie udogodnienia można liczyć w tym przypadku? To m.in.:
- elastyczne godziny pracy;
- wsparcie finansowe dla młodych rodziców;
- dofinansowanie żłobka i przedszkola;
- dofinansowanie wypoczynku dla dzieci starszych;
- pożyczki na cele mieszkaniowe;
- specjalne programy i szkolenia rozwojowe;
- spotkania z coachami parentingowymi;
- ogólnopolskie programy wspierające dobrostan pracowników np. kampania “2 godziny dla Rodziny” dodatkowe dwie godziny wolne dla pracowników, które mogą spędzić z rodziną;
- 4 godziny wolnego w Dzień Dziecka i dodatkowy dzień wolny w urodziny.
Oferta działań prorodzinnych jest więc bardzo różnorodna. Dzięki temu, że firma docenia swoich pracowników, rotacja w zatrudnieniu jest niewielka. Ludzie po prostu chcą tu pracować. Potwierdzeniem tej tezy jest wyróżnienie w rankingu AON Hewitt Associates, uzyskując tytuł „Najlepszego Pracodawcy Roku” kilkukrotnie – w 2008, 2009, 2015 i 2016 roku.
ERGO Hestia
W ERGO Hestii kwestia rodzicielstwa jest bardzo ważna. Firma dba o takich pracowników poprzez:
- elastyczny czas pracy;
- benefit “Miesiąc na start” – osoby, które wracają do pracy po urlopie macierzyńskim, rodzicielskim lub wychowawczym przez pierwszy miesiąc mogą pracować 4 godziny dziennie, otrzymując pełne wynagrodzenie;
- przedszkole dla dzieci pracowników.
W ofercie przeznaczonej dla rodziców i ich dzieci znajdziemy też półkolonie żeglarskie, warsztaty artystyczne, konkursy i rodzinne eventy. Wsparciem w rodzicielstwie są z kolei specjalne webinaria, artykuły eksperckie i strefa wiedzy.
LOTTE Wedel
To kolejny, wielokrotnie nagradzany pracodawca, który prowadzi działania prorodzinne. Oprócz czynników, które wspierają początki rodzicielstwa (finansowanie wysokospecjalistycznych badań w czasie ciąży, poradnik i wskazówki związane z rodzajami nieobecności w kwestii macierzyństwa, miejsca parkingowe dla kobiet w ciąży), firma oferuje możliwość pracy zdalnej, dofinansowanie kart sportowych, paczki na Dzień Dziecka. Dla rodziców ułatwieniem ma być zamknięta grupa na Facebooku, w której rodzice pracujący w Wedlu mogą wymieniać się inspiracjami i doświadczeniami związanymi z rodzicielstwem.
Philip Morris Polska S.A.
Firma stworzyła specjalny program Happy Parents z myślą o rodzicach. W ramach projektu pracownikom oferuje się:
- wyprawkę i prezent dla malucha;
- w pierwszym miesiącu po powrocie do pracy otrzymanie 100% wynagrodzenia za 50% czasu pracy;
- dla przyszłych ojców korzystających z urlopu rodzicielskiego otrzymanie dopłaty do 100% wynagrodzenia przez 8 tygodni;
- warsztaty z dziedziny psychologii i wsparcia rodziny;
- prawo do podwyżki, jeżeli byłaby zasadna, ale nie została przyznana ze względu na urlop macierzyński/rodzicielski;
- możliwość posyłania dzieci do zakładowego przedszkola.
Firma wskazuje, że dokłada wszelkich starań, aby każdy pracownik – w tym także rodzic – zawsze miał równe szanse rozwoju, awansu oraz możliwości zawodowych.
Allegro
Marka Allegro stale aktualizuje listę swoich benefitów, by jak najlepiej wpasować się w potrzeby współczesnych pracowników. Wśród takich udogodnień nie brakuje również takich czynników, które ułatwiają mamom powrót do pracy po urlopie rodzicielskim, czyli:
- opieka medyczna również dla rodziny;
- dodatek do opieki nad dzieckiem na comiesięczne dofinansowanie przedszkola, żłobka lub opiekunki;
- ubezpieczenie na życie również dla dziecka;
- Żłobek i przedszkole „WOW” – firmowe przedszkole i żłobek na terenie biurowca PIXEL w Poznaniu, które ułatwiają stworzenie sprawnej logistyki rodzicielskiej;
- upominki edukacyjne na Dzień Dziecka i święta Bożego Narodzenia.
Firma organizuje co roku także Dzień Dziecka we wszystkich lokalizacjach, w których pracują rodzice. Wydarzenie wyróżnia wiele atrakcji np. warsztaty artystyczne, zabawy z animatorami, słodkie upominki.
Grupa Forte
Jedna z najpopularniejszych marek mebli na rynku również stara się wspierać rodziców w ich karierze zawodowej. Benefity firmy w tej kwestii obejmują przede wszystkim możliwość pracy zdalnej, czy dofinansowanie wypoczynku dzieci i przeznaczone dla nich karty podarunkowe. Istotną rolę w polityce prorodzinnej firmy stanowią przedszkola firmowe. Firma Forte ma dwie takie placówki, które dysponują oddziałami żłobkowymi w Ostrowi Mazowieckiej i Suwałkach.
Cały projekt związany z prowadzeniem przedszkoli realizowany jest we współpracy z profesjonalnym edu-operatorem Kids&Co. Centrum Rozwoju Dziecka Sp. z o.o. to doświadczona placówka świadcząca usługi związane z prowadzeniem przedszkoli i żłobków.
Zajęcia, które są prowadzone w przedszkolach, odbywają się w systemie dwujęzycznym polsko-angielskim na podstawie autorskiego programu nauczania. W takim miejscu zajęcia sportowe i taneczne, tematyczne warsztaty czy wycieczki umożliwiają swobodny rozwój dzieci w zakresie ich pasji oraz umiejętności.Przedszkola te są ogromnym wsparciem dla rodziców – zapewniają warunki, w których zdecydowanie łatwiej jest pogodzić życie zawodowe z rodzinnym.
Wsparcie dla rodziców powracających z urlopu do pracy
Nie ulega wątpliwości, że pracujący rodzic należy do grupy o wyjątkowych potrzebach. Sprawna organizacja różnych płaszczyzn – zawodowej i rodzicielskiej nie jest prosta. Choć coraz więcej firm zdaje sobie z tego sprawę, przygotowując konkretne programy wsparcia, w tej kwestii jest jeszcze wiele do zrobienia. Mnóstwo wykwalifikowanych i zdolnych kobiet będzie w przyszłości dla pracodawców na wagę złota, dlatego ich powrót do pracy po urlopie rodzicielskim powinien przebiegać w atmosferze szacunku i wzajemnego zrozumienia.
