Pracownicze Plany Kapitałowe są jednym z filarów, który odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu systemu emerytalnego. Program działa od kilku lat, jednak w perspektywie długoterminowej ma zapewnić odpowiedni kapitał dla oszczędzających po osiągnięciu 60 lat. Jednak PPK to coś więcej niż odkładnie pieniędzy na przyszłość. Sprawdzamy, na jakich zasadach działają Pracownicze Plany Kapitałowe.

PPK-co-to-jest

Pojęcie PPK pojawiło się w ramach planów oszczędzania na emeryturę. Ma być to zabezpieczenie finansowe, z którego uczestnik PPK może skorzystać po osiągnięciu 60 roku życia. Jest ono o tyle ważne, że system emerytalny staje się coraz bardziej obciążony przez proces starzenia się społeczeństwa. PPK – co to jest? Na jakich zasadach działają Pracownicze Plany Kapitałowe? Kogo dotyczy PPK? Jakie są obowiązki pracodawcy względem PPK?

PPK – co to jest?

Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK) jest to system oszczędzania dla osób zatrudnionych realizowany przy współpracy z pomiotami zatrudniającymi oraz przy wsparciu państwa.

Źródłem informacji o PPK jest ustawa z dnia 4 października 2018 r. o Pracowniczych Planach Kapitałowych. Według jej zapisów program PPK jest stworzony w celu systematycznego i długoterminowego oszczędzania przez uczestnika PPK. Środki te są przeznaczone na wypłatę po osiągnięciu 60 lat oraz na inne cele określone w ustawie. Co więcej, oszczędności budowane przez lata na rachunku stanowią prywatną własność uczestnika PPK.

Wprowadzanie PPK

Choć program PPK działa od 2019 roku, jego wdrożenie przez pracodawców rozłożono na etapy. Terminy uzależnione były od liczby osób zatrudnionych w danej firmie. Cały proces odbywał się następująco:

  • I etap od 1 lipca 2019 roku – firmy zatrudniające przynajmniej 250 osób,

  • II etap od 1 stycznia 2020 roku – firmy zatrudniające przynajmniej 50 osób,

  • III etap od 1 lipca 2020 roku – firmy zatrudniające przynajmniej 20 osób,

  • IV etap od 1 stycznia 2021 roku – pozostałe podmioty zatrudniające i działające w sektorze finansów publicznych (niezależnie od liczy osób zatrudnionych).

Firmy i pozostałe podmioty, które zostały założone po 1 stycznia 2021 roku, założenia PPK stosują od początku prowadzenia działalności.

Kogo dotyczą Pracownicze Plany Kapitałowe?

Uczestnictwo w programie PPK dotyczy pełnoletnich pracowników zatrudnionych na umowy, od których odprowadzane są obowiązkowe składki emerytalno-rentowe. PPK obejmuje więc:

  • osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę;

  • osoby fizyczne wykonujące pracę nakładczą;

  • członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych lub spółdzielni kółek rolniczych;

  • osoby fizyczne zatrudnione na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług;

  • członków rad nadzorczych z wynagrodzeniem z tytułu pełnienia funkcji;

  • osoby, które przebywają na urlopach wychowawczych, lub pobierają zasiłek macierzyński lub zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego.

Warto zapoznać się z artykułem: PPK – czy dalej warto? Na czym polega udział w Pracowniczych Planach Kapitałowych?

Uczestnictwo w PPK

Osoby, które mają mniej niż 55 lat, są zapisywane do PPK automatycznie. Istnieje możliwość zrezygnowania z uczestnictwa poprzez złożenie pracodawcy odpowiedniej deklaracji. Rezygnacja z odprowadzania składek na PPK nie musi być jednak definitywna, ponieważ w każdej chwili można wrócić do programu. Należy wtedy złożyć wniosek do pracodawcy.

Z kolei osoby w wieku między 55 a 70 lat umowę o prowadzenie PPK zawierają tylko na złożony przez nie wniosek. Pracodawca musi poinformować o tym fakcie osobę zatrudnioną.

Prowadzenie PPK

Do instytucji, które mogą otrzymać upoważnienie do prowadzenia PPK, należą:

  • towarzystwa funduszy inwestycyjnych (TFI),

  • zakłady ubezpieczeń,

  • powszechne towarzystwa emerytalne (PTE),

  • pracownicze towarzystwa emerytalne.

Przeczytaj również: Feedback w pracy – co to jest, jak go udzielać? Przykłady

Finansowanie Pracowniczych Planów Kapitałowych

Oszczędności w PPK trafiające na rachunek pracownika są budowane przez wpłatę pracownika, wpłatę pracodawcy oraz wpłatę państwa. Pierwsze dwa źródła oszczędności tworzą kwoty podstawowe, ale możliwe jest również stosowanie dodatkowych wpłat.

Wpłaty pracownika

Wpłata podstawowa przekazywana przez uczestnika PPK wynosi 2% wynagrodzenia brutto w danym miesiącu. Na jego wniosek może to być mniejsza część, jednak nie mniej niż 0,5% wynagrodzenia, w przypadku, jeżeli wynagrodzenie uzyskiwane z różnych źródeł w konkretnym miesiącu nie jest większe od kwoty 1,2-krotności minimalnego wynagrodzenia. Pracownik ma prawo również do dobrowolnego zwiększenia wpłaty o kolejne 2%, przekazując środki w wysokości do 4%.

Wpłaty pracodawcy

Rachunek PPK budowany jest również na podstawie wpłat pracodawcy. W tym przypadku jest to 1,5% wynagrodzenia brutto, jednak może on zwiększyć ją dobrowolnie do 2,5%. Przedsiębiorca wpłaty od pracownika na Pracownicze Plany Kapitałowe potrąca z wynagrodzenia po naliczeniu odpowiednich podatków i składek. Co więcej, kwoty pracodawcy nie są oskładkowane, jednak dla pracownika stanowią przychód. W związku z tym potrąca się o nich podatek z wynagrodzenia zatrudnionego.

Wpłata państwa

W celu zachęcenia do oszczędzania w ramach PPK państwo przekazuje swoje wpłaty do programu. Rocznie taka dopłata wynosi 240 zł. Z kolei w pierwszym roku uczestnik PPK otrzymuje wpłatę powitalną w kwocie 250 zł.

Limity wpłat i dopłat

Co ciekawe, istnieje limit wpłat i dopłat. Według art. 25a ustawy z dnia 4 października 2018 r. o pracowniczych planach kapitałowych:

„1.Maksymalny limit wpłat i dopłat możliwych do dokonania na wszystkie rachunki PPK uczestnika PPK wynosi w danym roku kalendarzowym równowartość w złotych kwoty 50 000 dolarów amerykańskich, według średniego kursu dolara amerykańskiego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień 31 grudnia roku poprzedzającego dany rok kalendarzowy. Po przekroczeniu tego limitu dalsze wpłaty i dopłaty na rachunek PPK uczestnika PPK nie są dokonywane”.

Szukasz pracy w Zamościu? Koniecznie wejdź na GoWork.pl i znajdź wymarzone zajęcie już dziś!

Środki gromadzone w PPK

Oszczędności w PPK są odkładane na kontach uczestników, czyli na indywidualnym rachunku PPK w instytucji finansowej.

Nadzór nad PPK w kwestii regulacji prawych oraz ochrony interesów uczestników sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. Wybierając instytucję finansową, która uzyska prawo do zarządzania środkami w PPK, wymaga się spełnienia odpowiednich warunków m.in. wymogu doświadczenia.

Pieniądze w PPK są inwestowane w fundusze zdefiniowanej daty, których polityka inwestycyjna podlega zmianom w zależności od wieku uczestnika PPK.

Wypłata środków z PPK

W związku z tym, że środki gromadzone na PPK są prywatnymi pieniędzmi uczestników, pozostają do ich dyspozycji. W zależności od ich wieku, zmieniają się jednak zasady wypłaty środków.

Największą korzyść z dostępu do środków uzyskują osoby po ukończeniu 60. roku życia. Najlepiej wtedy wypłacić 25% oszczędności z rachunku PPK w formie jednorazowej, a pozostałe 75% środków w przynajmniej 120 miesięcznych ratach. W takiej sytuacji uczestnik PPK otrzyma pieniądze bez potrąceń, jak również nie będzie miał obowiązku zapłaty podatku dochodowego.

Drugą możliwością jest wypłata środków przed osiągnięciem 60. roku życia bez podawania przyczyny. Uczestnik PPK może bowiem otrzymać swoje oszczędności w dowolnym momencie, dokonując zwrotu, a więc wycofania wszystkich środków z rachunku PPK. W przypadku większej liczby rachunków, wycofania można dokonać z jednego z nich lub z kilku wybranych, pozostawiając część oszczędności na konkretnym rachunku.

Zwroty realizuje się za pomocą dyspozycji składanych do instytucji finansowych, w których prowadzony jest rachunek PPK. Wypłata środków przed ukończeniem 60 lat wiąże się jednak z różnymi ograniczeniami i potrąceniami. Instytucja finansowa pomniejsza oszczędności o:

  • 30% środków z wpłat pracodawcy (informacja o tej kwocie zostaje wskazana na koncie ubezpieczonego w formie składki przeznaczonej na ubezpieczenie emerytalne);

  • kwotę ze środków pochodzących z wpłaty powitalnej i dopłat rocznych;

  • 19% podatek od zysków kapitałowych, który dotyczy zwrotu pieniędzy uczestnikowi PPK.

Warto wziąć pod uwagę, że dyspozycja do zwrotu środków zgromadzonych w PPK nie jest tym samym, co rezygnacja z programu. Po otrzymaniu pieniędzy z rachunku nadal oszczędności są na nim odkładane poprzez wpłaty pracownika i pracodawcy. W razie chęci wypisania się z programu po wypłacie środków należy złożyć deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK.

Jak wspomnieliśmy wyżej, nawet po przekazaniu swojemu pracodawcy takiego oświadczenia nadal można wrócić do PPK w dowolnej chwili. Wystarczy wtedy złożyć wniosek o dokonywanie wpłat do PPK.

Wypłata środków w szczególnych sytuacjach życiowych

Jeszcze inaczej rozumiana jest wypłata środków w szczególnych sytuacjach życiowych:

  • w przypadku poważnego zachorowania uczestnika, współmałżonka lub dziecka – możliwa jest wypłata do 25% środków (jednorazowo lub w ratach);

  • w przypadku pokrycia kosztów na cele mieszkaniowe – możliwa wypłata do 100% środków.

Wypłata ze względu na poważne zachorowanie

Zgromadzone środki na PPK można wypłacić ze względu na poważne zachorowanie na wniosek uczestnika PPK w sytuacji diagnozy jednej ze wskazanych ustawie jednostek chorobowych (u dorosłych np. amputacja kończyny, bakteryjne zapalenie mózgu lub opon mózgowo-rdzeniowych, wirusowe zapalenie mózgu, choroba Alzheimera, choroba Leśniowskiego-Crohna, stwardnienie zanikowe boczne, choroba Parkinsona lub u dzieci np. choroba Heinego-Medina, zapalenie opon mózgowych, zapalenie mózgu, anemia aplastyczna, przewlekłe aktywne zapalenie wątroby, padaczka, gorączka reumatyczna, nabyta przewlekła choroba serca, zabieg rekonstrukcyjny zastawek, zabieg rekonstrukcyjny aorty lub nowotwór złośliwy).

Dotyczy to również całkowitej niezdolności do pracy, umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności. Do wniosku należy wtedy dołączyć zaświadczenie potwierdzające diagnozę wskazanej w ustawie jednostki chorobowej lub orzeczenie o niezdolności do pracy czy uzyskanym stopniu niepełnosprawności.

Wypłata na cele mieszkaniowe

Innym sposobem na dostęp do oszczędności gromadzonych na rachunku PPK jest wypłata środków na cele mieszkaniowe. Jest ona rozumiana jako forma pożyczki na pokrycie wkładu własnego przy okazji zaciągnięcia przez uczestnika PPK kredytu hipotecznego na budowę lub przebudowę budynku mieszkalnego, a także na zakup domu, mieszkania czy gruntu. Istnieje tu jednak warunek wieku – z wypłaty środków na cele mieszkaniowe korzystają jedynie osoby, które w dniu złożenia wniosku nie ukończyły 45 lat.

Należy też pamiętać, że pieniądze pozyskane z wypłaty środków podlegają zwrotowi. Proces oddawania środków musi się rozpocząć przynajmniej na 5 lat od dnia wypłaty. Cała kwota powinna być zwrócona maksymalnie w ciągu 15 lat.

Może Cię zainteresować: Komunikacja wewnętrzna w firmie: Co robić, by była efektywna? Narzędzia komunikacji wewnętrznej

Autozapis w PPK

Ze względu na to, że podmiot zatrudniający w przypadku zapisu swojego pracownika do Pracowniczych Planów Kapitałowych nie musi otrzymać jego zgody, w programie obowiązuje proces autozapisu.

Pracownicy w wieku 18-55 lat, którzy nie złożył odpowiedniej deklaracji o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK, są automatycznie zapisywani do programu przez pracodawcę. W przypadku osób, które przekazały takie oświadczenie, będą one objęte ponownym autozapisem.

Ponowienie autozapisu odbywa się co cztery lata. Pierwszy odbył się w 2023 roku. Kolejne ponowne autozapisy będą miały miejsce w 2027 roku, w 2031 roku i tak co cztery lata.

Ponowny autozapis nie dotyczy pracowników, którzy nie oszczędzają w Pracowniczych Planach Kapitałowych ze względu na to, że nie złożyły wniosku o zawarcie w ich imieniu i na ich rzecz umowy o prowadzenie PPK. Taka sytuacja dotyczy osób, które ukończyły 55 lat i powyżej, które przez swój wiek nie przekazywały deklaracji o dokonywaniu wpłat do PPK.

Obowiązki pracodawców w PPK

Program PPK stworzony jest z myślą o oszczędzaniu pracowników, jednak jednocześnie nakłada na pracodawcę określone obowiązki opisane w ustawie. Należy do nich:

  • wskazanie konkretnej instytucji finansowej, w której utworzone zostaną rachunki PPK pracowników;

  • podpisanie dwóch umów: ze wskazaną instytucją finansową umowy o zarządzanie PPK, a także umowy o prowadzanie PPK w imieniu i na rzecz osób zatrudnionych;

  • prowadzenie właściwych obliczeń związanych z wysokością wpłat i przekazywanie ich do współpracującej instytucji finansowej zgodnie z terminami;

  • kompletowanie i przechowywanie dokumentacji, która jest wymagana przez Pracownicze Plany Kapitałowe PPK;

  • informowanie pracowników i współpracującej z pracodawcą instytucji finansowej o sprawach związanych z utworzonym rachunkiem w Pracowniczych Planach Kapitałowych.

Wybór instytucji finansowej, która będzie mieć prawo do dysponowania środkami z PPK, musi być poprzedzony wcześniejszą analizą. Trzeba mieć na uwadze szczególnie oferowane warunki dotyczące zarządzania kapitałem na rachunkach PPK. Istotną rolę odgrywa również doświadczenie w zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi lub emerytalnymi.

Sprawdź też: Work-life balance – definicja i przykłady wykorzystania metody w życiu codziennym!

Prowadzenie PPK w firmie

W związku z szeregiem obowiązków pracodawcy w sprawach Pracowniczych Planów Kapitałowych, wdrożenie założeń programu wymaga określonych działań. Powinno ono obejmować poniższe kroki.

1. Wprowadzenie PPK

Na początku niezbędne jest przygotowanie formalne do wprowadzenia PPK. Tutaj ważne będzie aktualne oprogramowanie w kwestii spraw kadrowo-finansowych (jeśli jest potrzebne również szkolenie pracowników z działu kadr i płac) oraz opracowanie stosowanych w firmie procedur czy odpowiednich materiałów informacyjnych. Pracodawca musi pamiętać o informowaniu pracowników o kwestiach związanych z uczestnictwem PPK, wskazując na ich prawa i obowiązki. Muszą oni również poznać zasady funkcjonowania programu.

Aby dobrze przygotować się do wprowadzenia PPK, można zdecydować się na dodatkową pomoc. Tworzą ją bezpłatne webinaria, z których mogą skorzystać zarówno pracodawcy, jak i pracownicy odpowiedzialni za kadry i płace. Istnieje możliwość podjęcia innych form współpracy takich jak szkolenia dedykowane, konsultacje oraz konferencje. Informacje o nich można uzyskać na Portalu MojePPK.

2. Wybór instytucji finansowej

Pracodawca po skonsultowaniu się z zakładową organizacją związkową lub z reprezentacją pracowników powinien wybrać instytucję finansową, która pozwoli na gromadzenie i inwestowanie przekazywanych wpłat. Ostateczna decyzja powinna być jednak przemyślana, a czasami również skonsultowana z prawnikami, aby zadbać o interesy uczestników PPK.

Odpowiedni podmiot wybiera się spośród instytucji finansowych, które znajdują się w ewidencji PPK lub są wymienione na Portalu MojePPK. Przykładowo jest to:

  • Millennium Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.

  • Pekao Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.

  • Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych Allianz Polska S.A.

  • Skarbiec Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.

  • BNP Paribas Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.

  • Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych PZU SA

  • Pocztylion – Arka Powszechne Towarzystwo Emerytalne S.A.

  • PKO Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych SA

  • PFR Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A.

3. Podpisanie niezbędnych umów

Kolejnym krokiem jest podpisanie umowy o zarządzanie i prowadzenie PPK z wybraną instytucją finansową w imieniu i na rzecz pracowników. Przed jej akceptacją należy dokładnie przeczytać i sprawdzić cały dokument, aby uniknąć sytuacji wyrażenia zgody na niekorzystne lub niejasne punkty zawarte w umowie.

Należy pamiętać, że umowa o zarządzanie PPK z konkretną instytucją finansową jest sporządzona w formie elektronicznej i powinna być zawarta do 10 dni roboczych przed podpisaniem umowy o prowadzenie PPK.

4. Obowiązki względem prowadzenia PPK w firmie

Przez cały okres prowadzenia działalności pracodawca musi uwzględniać program PPK. Chodzi o odpowiednie prowadzenie i archiwizację niezbędnej dokumentacji. Poza tym należy na bieżąco przekazywać ważne informacje zarówno pracownikom, jak i wybranej instytucji finansowej. Pracodawca wpłaty do PPK realizuje od miesiąca następującego po miesiącu, w którym podpisał umowę o prowadzenie PPK.

Obowiązkiem podmiotu zatrudniającego jest obliczenie, jak również późniejsze przekazanie wpłat od pracownika i wpłat finansowanych przez firmę w terminie wypłaty wynagrodzenia. Środki powinny trafić do instytucji finansowej w okresie do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym były obliczone i pobrane.

5. Przekazywanie wpłat

Pracodawca powinien też naliczać wpłaty do PPK i przekazywać jej współpracującej z nim instytucji finansowej. Z kolei dopłaty państwa (miesięczna i powitalna) są przekazywane przez Polski Fundusz Rozwoju S.A. (PFR).

Uczestnicy PPK mają prawo do obniżenia wpłaty podstawowej i wyrażenia chęci podejmowania wpłat dodatkowych. Pracodawca powinien wziąć pod uwagę, że w każdej chwili pracownik może zrezygnować z PPK lub złożyć wniosek o wznowienie wpłat. Wtedy musi on na bieżąco podjąć odpowiednie kroki w zależności od rodzaju deklaracji.

Przedsiębiorcy zwolnieni z obowiązku PPK

Z obowiązku zawierania umowy o zarządzanie PPK z wybraną instytucją finansową są zwolnieni:

  • osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą, jeśli nie zatrudniają pracowników w rozumieniu ustawy o PPK;

  • osoby fizyczne zatrudniające w kwestiach niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą tego podmiotu, inną osobę fizyczną, do prac niezwiązanych z działalnością gospodarczą tej osoby (np. zatrudnienie opiekunki do dzieci, czy tymczasowej pomocy domowej);

  • przedsiębiorcy ze statusem mikroprzedsiębiorcy (w rozumieniu ustawy Prawo przedsiębiorców), w przypadku, gdy wszyscy pracownicy złożą deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do PPK;

  • przedsiębiorcy, którzy prowadzą Pracownicze Programy Emerytalne, do których zapisano przynajmniej 25% osób zatrudnionych, jeśli naliczają i odprowadzają składki podstawowe do PPE w wysokości minimum 3,5% wynagrodzenia (w przypadku zawieszenia naliczania i odprowadzania składek do PPE powyżej 90 dni, pracodawca ma obowiązek zawrzeć umowę o zarządzanie PPK).

Kary dla pracodawców

Pracodawca w razie niedopełnienia swoich obowiązków, a więc w przypadku braku zawarcia umów o PPK w określonym terminie lub w sytuacji nakłaniania pracowników do wypisania się z PPK może zapłacić grzywnę w kwocie do 1,5% całego funduszu wynagrodzeń.

Kosztowne okazują się również kary grzywny od 1 000 zł do 1 mln zł, które pracodawca zapłaci w przypadku, kiedy:

  • nie podpisze umowy o prowadzenie PPK,

  • nie będzie realizować stosownych wpłat na rachunki PPK,

  • nie będzie prowadził wymaganej dokumentacji,

  • poda nieprawdziwe dane w kwestiach związanych z PPK.

Jednostką, która zajmuje się kontrolą pracodawców i spełnianiem obowiązków względem programu PPK oraz analizą wykroczeń jest Państwowa Inspekcja Pracy.

Oceń artykuł
0/5 (0)