W ostatnim czasie głośno zrobiło się o zawodzie kontrolera ruchu lotniczego, a więc jednej z najrzadszych profesji wykonywanych w Polsce (i prawdopodobnie na świecie), a przy tym jednej z najstabilniejszych i najlepiej opłacanych. Praca jako kontroler ruchu lotniczego dla wielu stanowi spełnienie marzeń, jednak możliwość pracy w tym zawodzie przypadnie w udziale wyłącznie nielicznym. Wymagania wobec kandydatów są ogromne, a szkolenie jest niebywale trudne i czasochłonne.
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_54715135_cz%C5%82owiek-w-wie%C5%BCy.html
Kim właściwie jest kontroler ruchu lotniczego i jakie zadania pełni? Jak wygląda proces rekrutacji na to stanowisko i jak zostać kontrolerem ruchu lotniczego? Jakimi cechami powinien wyróżniać się idealny kontroler ruchu lotniczego i jakie są przeciwwskazania do pełnienia rzeczonego zawodu? Jak wygląda samo szkolenie przygotowujące do pełnienia tego zawodu? Ile zarabia kontroler ruchu lotniczego i czy warto pracować w tym zawodzie? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym materiale.
Kontroler ruchu lotniczego – co to za zawód?
Zawód kontrolera ruchu lotniczego na całym świecie uważany jest za jeden z bardziej prestiżowych. Jest to profesja wymagająca ogromnej odpowiedzialności i niezwykle silnej osobowości. Istotne są również umiejętności praktyczne osoby zatrudnionej, które ta nabywa w toku dość wymagającego szkolenia. Z uwagi na niewielką ilość kandydatów, w branży dominuje ogromna stabilność i niezwykle wysokie pensje.
Jak nietrudno się domyślić, do podstawowych zadań kontrolera ruchu lotniczego należy właśnie sprawowanie pieczy nad prawidłowością ruchu lotniczego – przylotem i odlotem samolotów. Miejscem jego pracy jest wieża kontroli lotów na płycie lotniska.
Swoje codzienne obowiązki wykonuje on za pośrednictwem radarów, systemów komputerowych, kontroli proceduralnej i własnej obserwacji. Od jego skrupulatności zależy bezpieczeństwo ruchu lotniczego.
Niezmiernie istotnym elementem tej pracy jest wzajemna komunikacja na linii kontroler – pilot. W wielu sytuacjach można by wręcz zaryzykować stwierdzenie, że rola kontrolera ruchu lotniczego w samym starcie, przelocie, czy wreszcie – lądowaniu samolotu, jest dużo bardziej odpowiedzialna, aniżeli w przypadku pilota.
To on wydaje prowadzącemu maszynę wszelkie polecenia i instrukcje dotyczące wysokości lotu, zmiany kierunku czy regulacji prędkości lotu, co do których pilot zobowiązany jest bezwzględnie się stosować. Dzięki takim obowiązkom można uzyskać sprawny przepływ ruchu lotniczego.
Warto przy tym podkreślić, że kontroler ruchu lotniczego nie tylko ma kluczowy wpływ na bezpieczeństwo samolotów w ruchu lotniczym, ale jego praca pozwala również na zachowanie odpowiedniej przepustowości lotnisk. To właśnie dzięki nim możemy uniknąć wielogodzinnych opóźnień na lotniskach oraz katastrof w przestworzach.
Jakie cechy powinien mieć kontroler ruchu lotniczego?
Niestety, nie każdy może zostać kontrolerem ruchu lotniczego – oprócz wieloletniego obozu przygotowawczego, niezbędne jest posiadanie wielu cech charakteru i predyspozycji do pełnienia takiej funkcji. Jedną z najbardziej oczywistych kwestii jest perfekcyjna znajomość języka angielskiego, który ze względu na swój międzynarodowy charakter, powszechnie używany jest w ruchu lotniczym.
Wymagana jest także perfekcyjna dykcja – idealny kandydat nie może mieć żadnej wady wymowy i nie może się jąkać. Jasna komunikacja pomiędzy wieżą kontroli lotów, a pilotem samolotu, jest wszakże kluczem do płynnego przepływu ruchu lotniczym.
Co więcej, kontroler ruchu lotniczego musi posiadać szereg określonych cech charakteru i kompetencji miękkich, które weryfikowane są już w trakcie wstępnego szkolenia na to stanowisko.
Pożądane cechy kontrolera ruchu lotniczego
Oprócz wyżej wzmiankowanej komunikatywności, do najistotniejszych kompetencji miękkich kandydatów należeć będą:
1) umiejętność pracy w grupie,
2) zdolność do logicznego myślenia,
3) odporność na stres,
4) umiejętność pracy pod presją czasu,
5) zdolność do zachowania zimnej krwi w sytuacjach krytycznych,
6) odpowiedzialność,
7) stałe skupienie i pełne zaangażowanie w wykonywane zadania.
Jak zostać kontrolerem ruchu lotniczego?
Kontrolerami ruchu lotniczego mogą zostać wszystkie osoby, które posiadają wykształcenie średnie, biegle znają język angielski w mowie i w piśmie (co najlepiej mogłoby zostać potwierdzone przez odpowiednie certyfikaty), biegle znają język polski, a także są komunikatywne i posiadają nienaganną dykcję. Oczywiście, są to tylko fundamenty, które będą decydowały o przyjęciu nas na kurs przygotowawczy.
Aby zostać kontrolerem ruchu lotniczego, należy zdać egzamin państwowy, poprzedzony kursem, który organizuje Polska Agencja Żeglugi Powietrznej. Rzeczony kurs może trwać nawet dwa lata, a w jego trakcie, spośród tysięcy chętnych, jedynie kilkanaście osób otrzyma możliwość wzięcia udziału w egzaminie, którego najpomyślniejszym rezultatem będzie otrzymanie licencji kontrolera ruchu lotniczego.
Kto nie może zostać kontrolerem ruchu lotniczego?
Niektóre osoby są już na wstępie niezdolne do pełnienia zawodu kontrolera ruchu lotniczego. Przede wszystkim kandydaci na kontrolerów ruchu lotniczego muszą wykazywać się również nienaganną kondycją fizyczną, która zminimalizuje niemalże do zera ryzyko wystąpienia jakichkolwiek wypadków przy pracy.
Oprócz jakiejkolwiek formy niepełnosprawności, chorobami, które dyskwalifikują do pracy w charakterze kontrolera lotów, są na przykład: cukrzyca, choroby serca, padaczka czy choroby psychiczne. Ponadto, warunkiem przystąpienia do egzaminu Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej jest także wiek kandydatów – nie mogą oni bowiem mieć więcej niż 29 lat.
Jak wygląda kurs na kontrolera ruchu lotniczego?
Jedyną w kraju instytucją szkolącą kontrolerów ruchu lotniczego jest Polska Agencja Żeglugi Powietrznej. Po pozytywnym rozpatrzeniu CV nadesłanego przez kandydata, zostanie on zaproszony na egzamin wstępny, składający się z czterech części.
Pierwszy z etapów w Ośrodku Szkolenia Personelu ATS sprawdza poziom podstawowych umiejętności, wymaganych w omawianym zawodzie: znajomość języka angielskiego, wyobraźnię przestrzenną, umiejętności szybkiej kalkulacji oraz inteligencję ogólną.
W dalszej części egzaminu, kandydat przejdzie przez odpowiednie testy psychologiczne i odbędzie rozmowę z lektorem języka angielskiego. Dopiero na samym końcu czeka go rozmowa kwalifikacyjna. Jeżeli kandydat przez wszystkie etapy przejdzie pomyślnie, to zakwalifikuje się on do szkolenia w Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, że na czas przeprowadzanego szkolenia zostanie z nim podpisana umowa o pracę – przez cały okres odbywania kursu będzie on otrzymywał godne wynagrodzenie i będzie chroniony tymiż samymi przywilejami, co każdy pracownik w Polsce.
Samo szkolenie trwa aż 400 godzin i może ono zostać rozłożone nawet na dwa lata nauki. W międzyczasie kursant przechodzić będzie przez szereg egzaminów cząstkowych, a także uzyska oceny umiejętności praktycznych na symulatorze. Jeżeli i te etapy przejdzie pomyślnie, to czeka go już jedynie egzamin końcowy i zdobycie licencji praktykanta.
Samo wyszkolenie jednego kontrolera to dla Agencji koszt nawet do miliona złotych. Wszystko to jednak po to, aby zadbać o bezpieczny ruch lotniczy w polskiej przestrzeni powietrznej oraz na poszczególnych lotniskach.
Uprawnienia kontrolera ruchu lotniczego
W ramach odbywanego szkolenia, kontroler ruchu lotniczego uzyska szereg uprawnień, które będą widniały na jego licencji. W skład rzeczonych wchodzą:
1) uprawnienie kontroli lotniska,
2) uprawnienie kontroli zbliżania proceduralnej,
3) uprawnienie kontroli zbliżania dozorowanej,
4) uprawnienie kontroli zbliżania za pomocą radaru podejścia precyzyjnego,
5) uprawnienie kontroli obszaru proceduralnej,
6) uprawnienie kontroli obszaru dozorowanej.
Posiadając uprawnienia tego rodzaju, kontroler ruchu lotniczego będzie mógł pracować na każdym lotnisku w Polsce, otrzymując za swój trud niemałe wynagrodzenie. Najdłużej trwa ostatni etap szkolenia dotyczący kursu w zakresie uprawnienia uzupełniającego w jednostce, na co trzeba poświęcić około rok czasu.
Sprawdź też: Pracownik lotniska — zakres obowiązków
Kontroler ruchu lotniczego – jak wygląda jego praca?
Z pozoru mogłoby się wydawać, że praca kontrolera ruchu lotniczego jest monotonna i nudna – nic jednak bardziej mylnego. Choć w teorii loty powinny odbywać się zgodnie z harmonogramem ustalanym tygodnie wcześniej, to sytuacja może diametralnie zmienić się w ciągu kilku minut.
Co ciekawe, niesprzyjające warunki atmosferyczne to tylko jeden z możliwych problemów, jakie w swojej codziennej pracy spotkają osoby pracujące w tym zawodzie.
Ciekawostką w tej materii może być fakt, że w pewnym sensie, kontrolerzy ruchu lotniczego na całym świecie działają jak jeden organizm.
Błąd jednego kontrolera co do momentu odlotu samolotu, może wywołać „efekt motyla”, który przełoży się na przykład na opóźnienia lotów na całym świecie – jeśli samolot wystartuje za szybko, inny będzie musiał opóźnić swój wylot, by nie wejść z poprzednim na kurs kolizyjny w trakcie lotu.
Z tego powodu trzeba powiedzieć, że kontrolerzy ruchu lotniczego każdego dnia stają przed nową porcją wyzwań, z którymi nie zawsze mieli do czynienia w ramach scenariuszy.
Kontroler ruchu lotniczego, zasiadając przy swoim stanowisku operacyjnym, już od pierwszych sekund rozpoczęcia zmiany musi zachowywać stałą czujność i skupienie. Decyduje on o tym, który samolot i kiedy może wylądować lub wystartować, a także na jakim pasie lotniska cały manewr może się odbyć. Od jego codziennej pracy zależy nie tylko przepustowość lotnisk i terminowość wylotów i przylotów, ale także życie i zdrowie wielu tysięcy pasażerów.
W trakcie pracy, kontroler ruchu lotniczego pozostaje w stałym kontakcie z pilotami zbliżających się do lotniska samolotów. Musi on im wydawać instrukcje dotyczące wymaganej przez bezpieczeństwo wysokości lotu, prędkości, a także kierunku lotu. Analizując bieżącą sytuację, wydaje on zezwolenie na lądowanie lub odmawia takiej możliwości, przekierowując lot na inne lotnisko.
Kontroler ruchu lotniczego musi także wykazywać się ponadludzką wręcz zdolnością do zapamiętywania – jednocześnie musi mieć w pamięci od kilkunastu, do kilkudziesięciu lotów, oznaczonych odpowiednimi kodami.
A jak już o kodach mowa, to warto wspomnieć, że komunikacja z pilotami statków powietrznych, odbywać się musi w sposób zgodny z międzynarodowym żargonem, który usprawnia kontakt, ograniczając rozmowy do niezbędnego minimum.
Kontrolerzy ruchu lotniczego na rynku pracy
Wraz z dynamicznym rozwojem lotnictwa, deficyty w tym zawodzie są w praktycznie stałe – kontrolerów ruchu lotniczego cały czas brakuje, choć de facto jest to jedna z najstabilniejszych ścieżek kariery, jakie możemy sobie wyobrazić. Osób chętnych do pełnienia tego zawodu wcale nie brakuje, jednak wymagania stawiane kandydatom często są dość zaporowe.
Warunki zatrudnienia w zawodzie są więcej niż dobre. Dobowy czas pracy kontrolera ruchu lotniczego nie tylko nie może przekraczać 8 godzin na dobę, ale nie może też być większy niż 30 godzin tygodniowo.
Co więcej, na każde dwie godziny pracy kontrolera przypada obowiązkowa przerwa, wobec czego w trakcie jednego dyżuru – trwającego 7,5 godziny – de facto pracuje on tylko 5,5 godziny.
Ile zarabia kontroler ruchu lotniczego?
Kontrolerzy ruchu lotniczego należą do jednej z najlepiej zarabiających grup zawodowych na całym świecie – w Polsce nie jest inaczej. Już początkujący kontroler ruchu lotniczego może liczyć na pensję sięgającą aż 10 000 złotych netto miesięcznie. Przyjmuje się jednak, że widełki wynagrodzeń na tym stanowisku wynoszą od 12 000 złotych netto, do 20 000 złotych netto w skali miesiąca.
Tak jednak było dotychczas – wkrótce zarobki kontrolerów ruchu lotniczego będą mogły znacznie się zwiększyć, co ma związek ze strajkiem warszawskich kontrolerów, który miał miejsce w połowie 2022 roku.
W ramach nowego regulaminu wynagradzania Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej, który stanowi porozumienie między stroną rządową a strajkującymi, już w 2024 roku pensja początkującego kontrolera wyniesie nawet 27 500 złotych netto, dochodząc nawet do 50 000 złotych netto w przypadku kontrolerów z dwudziestopięcioletnim stażem zawodowym.
Wady i zalety w pracy jako kontroler ruchu lotniczego
Praca kontrolera ruchu lotniczego jest jednym z najbardziej odpowiedzialnych zawodów, ponieważ wiąże się bezpośrednio z bezpieczeństwem pasażerów i płynnością ruchu lotniczego. Choć zawód ten oferuje wiele korzyści, nie jest wolny od wyzwań i stresów. Oto szczegółowe zalety i wady pracy kontrolera ruchu.
Zalety pracy kontrolera ruchu lotniczego
1) Atrakcyjne wynagrodzenie: Kontrolerzy ruchu lotniczego mogą liczyć na konkurencyjne pensje, które są jednym z głównych powodów, dla których ta profesja cieszy się dużym zainteresowaniem.
2) Stabilne zatrudnienie: W związku z wysokim zapotrzebowaniem na kontrolerów ruchu lotniczego, osoby pracujące w tej branży mogą liczyć na długoterminową stabilność zawodową.
3) Bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo: Kontrolerzy ruchu lotniczego mają kluczową rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa lotów, co daje im dużą satysfakcję z wykonywanej pracy.
4) Prestiż zawodu: Zawód ten jest wysoko ceniony, a kontrolerzy ruchu lotniczego są postrzegani jako osoby wykonujące trudną i odpowiedzialną pracę, co przekłada się na prestiż zawodowy.
5) Praca z nowoczesnymi technologiami: Kontrolerzy ruchu lotniczego korzystają z zaawansowanych technologii i systemów, które wspierają ich w codziennej pracy, co daje możliwość rozwoju i nauki.
Wady pracy kontrolera ruchu lotniczego
1) Nieregularny czas pracy: Zawód ten wiąże się z dyżurami, które obejmują zarówno pracę w nocy, jak i w ciągu dnia. Kontrolerzy muszą być gotowi na pracę w nietypowych godzinach, co może wpływać na ich życie prywatne.
2) Wysoki poziom stresu: Praca kontrolera ruchu lotniczego to nieustanna odpowiedzialność za bezpieczeństwo i płynność ruchu powietrznego, co wiąże się z ogromnym stresem.
3) Ogromna odpowiedzialność: W tej pracy błędy mogą mieć poważne konsekwencje, co oznacza, że kontrolerzy muszą podejmować decyzje pod presją czasu i z pełną świadomością ich wpływu na życie innych ludzi.
4) Wysokie wymagania psychofizyczne: Zawód ten wymaga nie tylko doskonałej koncentracji, ale także dobrego stanu zdrowia i odporności na stres. Częste zmiany w harmonogramie i presja, jaką odczuwają kontrolerzy, sprawiają, że jest to profesja wymagająca zarówno fizycznie, jak i psychicznie.
Kontroler ruchu lotniczego – czy warto pracować w tym zawodzie?
Biorąc pod uwagę wysokość bieżących i przyszłych zarobków z którymi związane jest stanowisko kontrolera ruchu lotniczego, trudno jest powiedzieć, by ta praca miała się nie opłacać. Nie wolno jednak pozwolić na to, by niebotyczne sumy leżące na stole przysłoniły nam szereg niedogodności, z jakimi kontrolerzy na co dzień muszą się borykać.
Nie bez powodu praca kontrolera ruchu lotniczego uznawana jest przez wielu za jedną z najtrudniejszych i najbardziej stresujących profesji na świecie. Jest to zawód niezwykle stresujący i obciążający psychicznie – wysokie zarobki nie wzięły się w jego przypadku znikąd. Ponadto, droga jaką trzeba przejść, by finalnie uzyskać zatrudnienie na tym stanowisku, sama w sobie jest nieprawdopodobnie wyczerpująca.
Niemniej, jeżeli czujesz się na siłach i wiesz, że masz predyspozycje do pełnienia tego zawodu, to jak najbardziej powinieneś spróbować swoich sił. Otrzymasz wynagrodzenie już za sam udział w szkoleniu, więc nie musisz się martwić, że stawiasz wszystko na jedną kartę.
Jeżeli Ci się nie powiedzie – to trudno, spróbujesz swoich sił gdzieś indziej. Jeśli jednak osiągniesz sukces, to zapewnisz sobie stabilną, niezwykle dobre płatną posadę w elitarnym, „wysokich lotów” zawodzie. Do odważnych świat należy!
Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_119802182_lekkie-%C5%9Blady-samochod%C3%B3w-na-drodze-na-lotnisko-na-tle-wie%C5%BCy-kontroli-lot%C3%B3w.html
