Książeczka sanepidowska kojarzy się głównie z dokumentem potwierdzającym wykonanie badania wśród osób zatrudnionych w gastronomi. Jak to wygląda w rzeczywistości? Sprawdzamy, czy książeczka sanepidowska nadal obowiązuje oraz jakie wymogi prawne stosuje się wobec przeprowadzania badań.
Wyrobienie dokumentu, jakim jest książeczka sanepidowska (książeczka zdrowia na potrzeby sanitarno-epidemiologiczne) było niezbędną formalnością w przypadku pracy związanej z gastronomią, czy produkcją i dystrybucją nieopakowanej żywności. Obecnie przepisy są nieco bardziej uproszczone, jednak nadal w powyższej sytuacji wymagane są odpowiednie badania sanitarno-epidemiologiczne potwierdzone stosownym orzeczeniem. Kiedy jest potrzebna książeczka sanepidowska? Kto musi ją mieć? Jakie badania należy wykonać? Jakie są obecne procedury z wyrobieniem książeczki sanepidowskiej?
Książeczka sanepidowska – kiedy jest potrzeba?
Od 2008 roku po wprowadzeniu ustawy, książeczka sanepidowska została zastąpiona przez orzeczenie lekarskie. Choć dokument uległ zmianie, procedury, a więc obowiązek przeprowadzenia badań pozostał ten sam. Ponadto w wielu przypadkach pracodawcy nadal kierują się pojęciem książeczki sanepidowskiej.
Książeczka sanepidowska, a obecnie orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych jest regulowane przez ustawę z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Uzyskanie tych dokumentów jest warunkiem wykonywania określonych prac, w których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby.
Kto musi wyrobić książeczkę sanepidowską?
Ustawa z 2008 roku wskazuje również, jakie osoby podlegają obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym. Według art. 6 ust. 1 są to:
„1) podejrzani o zakażenie lub chorobę zakaźną;
2) noworodki, niemowlęta i kobiety w ciąży, podejrzane o zakażenie lub chorobę zakaźną mogącą się szerzyć z matki na płód lub dziecko;
3) nosiciele, ozdrowieńcy oraz osoby, które były narażone na zakażenie przez styczność z osobami zakażonymi, chorymi lub materiałem zakaźnym;
4) uczniowie, studenci i doktoranci kształcący się do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby;
5) osoby podejmujące lub wykonujące prace, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, nieposiadające aktualnego orzeczenia lekarskiego o zdolności do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby”.
Najczęściej do wykonania książeczki sanepidowskiej, a obecnie uzyskania orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych są przykładowo zobowiązane osoby na stanowisku kucharza, kelnera, kelnerki, piekarza, cukiernika, pracownika sklepu spożywczego, lekarza, pielęgniarki, czy kosmetyczki.
Sprawdź też: Kucharz – jak nim zostać? Zarobki, staż pracy i umiejętności
Kto może zlecić wykonanie badań sanitarno-epidemiologicznych?
Na powyższe badania sanitarno-epidemiologiczne może kierować:
- właściwy dla miejsca pobytu osoby badanej państwowy powiatowy inspektor sanitarny;
- kierujący szkołą albo rektor uczelni lub osoba przez nich upoważniona;
- pracodawca albo zlecający wykonanie prac.
Osoba, która stara się o daną pracę i chce poddać się badaniom, również ma taką możliwość. Według art. 6 ust. 2a:
„W przypadku osób poszukujących zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, przy wykonywaniu której istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby, badanie sanitarno-epidemiologiczne jest wykonywane na wniosek tej osoby. Osoba poddająca się badaniu wskazuje, jakiego rodzaju prac ma dotyczyć badanie sanitarno-epidemiologiczne i wydawane na jego podstawie orzeczenie lekarskie dla celów sanitarno-epidemiologicznych”.
Wyniki badań są z kolei przechowywane w dokumentacji medycznej pacjenta. Dane z orzeczenia zostaną wpisane do karty badań do celów sanitarno-epidemiologicznych przez lekarza medycyny pracy.
Skierowanie na badania sanitarno-epidemiologiczne
W przypadku skierowania na badanie w celu uzyskania orzeczenia do celów sanitarno-epidemiologicznych jest ono wydawane najczęściej przez pracodawcę. Co powinno zawierać? Podstawowe dane takie jak:
- dane zakładu pracy,
- dane pracownika kierowanego na badania sanitarno-epidemiologiczne,
- cel skierowania,
- stanowisko pracownika lub stanowisko, na którym ma pracować dana osoba,
- data wystawienia skierowania,
- własnoręczny podpis i pieczątka pracodawcy.
Może Cię zainteresować: Ile zarabia się w McDonald’s? Czy warto tam pracować?
Badania sanitarno-epidemiologiczne
Badania, które mają wykazać bądź nie kwestię nosicielstwa odnoszą się przede wszystkim do zakażenia bakteriami takimi tak:
- Salmonella,
- Shigella,
- pałeczki duru brzusznego,
- pałeczki durów rzekomych,
- prątki gruźlicy.
Jak wyrobić książeczkę sanepidowską?
Choć wyrobienie książeczki sanepidowskiej nie jest już obowiązkowe, nadal trzeba przejść przez procedury, czyli badanie lekarskie umożliwiające uzyskanie orzeczenia.
W zależności od tego, kto zleca wykonanie badań, sam proces może się nieco różnić. Jeśli wychodzi ono z inicjatywy pracodawcy, wtedy należy:
1. Odebrać od pracodawcy skierowanie na badania sanitarno-epidemiologiczne.
2. Udać się do najbliższej stacji sanitarno-epidemiologicznej. Tam badany otrzyma odpowiednie pojemniczki (wymazówki), które są niezbędne do przeprowadzenia badania.
3. Przeprowadzić badania, oddając materiał od odpowiedniej placówki.
4. Odbycie wizyty u lekarza medycyny pracy.
Istnieje możliwość wykonania badań na własny wniosek, bez skierowania. Koszty pokrywa wtedy osoba wnioskującą o ich przeprowadzenie i wydanie orzeczenia.
Co więcej, trzeba wziąć pod uwagę, że lekarz medycyny pracy może zlecić wykonanie dodatkowych badań. Wtedy należy ponownie udać się do laboratorium i przeprowadzić zleconą diagnostykę. Znając orientacyjny czas ich realizacji, warto pomyśleć nad rezerwacją kolejnego terminu u lekarza, by szybciej uzyskać orzeczenie sanitarno-epidemiologiczne.
Szukasz pracy w Poznaniu? Wejdź już teraz na GoWork.pl i sprawdź najnowsze oferty!
Jak przeprowadzić badanie?
Otrzymane pojemniczki do pobierania próbek, które umożliwiają badanie kału, należy użyć we właściwy sposób.
Przez 3 następujące po sobie dni należy pobierać próbki kału i umieszczać je we wskazanych wymazówkach uzupełnionych podłożem transportowym. Pojemniczki powinny być dokładnie zamknięte i opatrzone naklejką z datą i godziną pobrania materiału. Należy je przechowywać w lodówce (temperatura 2-8 stopni) do 72 godzin od pobrania.
Pobrany materiał w próbkach należy dostarczyć albo codziennie po jednej wymazówce, albo po trzech dniach wszystkie trzy próbki kału w zależności od wymogów danej placówki. Analiza próbek zajmuje zazwyczaj czas od 7 do 14 dni.
Przeprowadzenie badania sanitarno-epidemiologicznego a wykrycie chorób zakaźnych
Co w przypadku, gdy badania sanitarno-epidemiologiczne wykażą obecność pałeczek Salmonella i Shigella, nosicielstwo prątków gruźlicy lub innych czynników chorobotwórczych, specjalista medycyny pracy wyda orzeczenie negatywne wykluczające czasowo lub na stałe podejmowanie pracy wymienionej w skierowaniu.
W ustawie wskazano, że osoby, u których orzeczono czasowe lub trwałe przeciwwskazania do wykonywania prac, nie mogą ich wykonywać. W takiej sytuacji obowiązkiem pracodawcy lub zlecającego wykonanie pracy jest niezwłoczne odsunięcie pracownika, lub osoby realizującej dane zadania od wykonywania tych prac z jednoczesnym zachowaniem poufności.
Ile kosztuje orzeczenie lekarskie?
Osoby, które potrzebowały niezbędnych badań do pracy w gastronomii, zazwyczaj zastanawiały się przede wszystkim, ile kosztuje książeczka sanepidowska. Stawki od czasów wprowadzenia ustawy mogły ulec zmianie.
Obecny koszt wyrobienia książeczki sanepidowskiej, a dokładnie przeprowadzenia badań i uzyskania orzeczenia wiąże się z kwotą około 150-200 zł. Opłaca je pracodawca wydający skierowanie lub osoba, która sama zleca ich wykonanie.
Jak długo ważne są badania sanitarno-epidemiologiczne?
W przepisach nie wskazano, jakim terminem ważności obejmuje się badania i książeczkę sanepidowską. Nie są stosowane ogólne ramy na nosicielstwo bakterii i wybrane choroby, dlatego przyjmuje się, że obowiązują one dożywotnio.
Jednocześnie trzeba mieć na uwadze, że w orzeczeniu jest miejsce na podanie daty. Lekarz medycyny pracy może wskazać kolejny termin wizyty, który dotyczy uaktualnienia orzeczenia na podstawie wykonanych badań, albo wykonania ich ponownie. Zdarza się również, że może on również wskazać, że orzeczenie jest ważne bezterminowo – wiele zależy od stanowiska, na którym pracuje lub ma pracować badany.
Zgubienie książeczki sanepidowskiej
W przypadku zgubienia książeczki sanepidowskiej, czyli obecnie orzeczenia lekarskiego nie ma większego problemu z wyrobieniem nowego dokumentu.
Wystarczy wziąć ze sobą wyniki badań i udać się ponownie do lekarza medycyny pracy. Wiąże się to z dodatkowym kosztem wizyty. Lekarz na podstawie dostarczonych badań wystawia duplikat orzeczenia. Jeśli upłynął dłuższy czas od uzyskania wyników, może się okazać, że lekarz będzie wymagań uaktualnienia badań na nosicielstwo.
Nieco gorzej wygląda sytuacja w przypadku zagubienia samych wyników badań. Ich brak nie daje bowiem podstaw do wystawienia duplikatu orzeczenia. Wtedy niezbędne będzie ponowne udanie się ze skierowaniem od pracodawcy (lub bez) do laboratorium.
