Polskie prawo umożliwia przedsiębiorcom wybór formy opodatkowania w zależności od wielu czynników – na przykład rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, czy też po prostu wysokości dochodu osiągniętego w danym roku podatkowym. Podatek liniowy w wielu przypadkach może być najbardziej opłacalną formą opodatkowania ze wszystkich, szczególnie wówczas, gdy planujemy rozpoczęcie jednoosobowej działalności gospodarczej.
Czym dokładnie jest podatek liniowy i ile wynosi jego stawka? Kiedy opodatkowanie podatkiem liniowym jest najbardziej opłacalne? Jak podatek liniowy wypada na tle innych form opodatkowania? Czy można zdecydować się na opodatkowanie podatkiem liniowym bez prowadzenia działalności gospodarczej? Jaka jest stawka podatku liniowego? Jak rozliczyć podatek liniowy i z jakich ulg można skorzystać? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym materiale.
Podatek liniowy w pigułce – co to jest?
Podatek liniowy to jedna z trzech form opodatkowania na jakie podatnik może się zdecydować rozliczając podatek dochodowy. W teorii jest to najprostsza z form opodatkowania i jednocześnie może być najbardziej opłacalna. Zgodnie z obowiązującą literą prawa, wybierając podatek liniowy będziemy odprowadzać do Urzędu Skarbowego 19% dochodu osiągniętego w danym roku podatkowym, bez względu na jego wysokość, jak to ma miejsce na przykład w przypadku skali podatkowej.
Podatek liniowy umożliwia także korzystanie z rozmaitych ulg podatkowych (przewidzianych wyłącznie dla tej formy rozliczenia), jak również pozwala na odliczenie kosztów uzyskania przychodu. Niestety, istnieją pewne ograniczenia w jego dostępności dla obywateli.
Podatek liniowy 2024 – czy są jakieś zmiany?
Wiele osób obawia się, że niestałość polskiego prawa podatkowego sprawi, że w przypadku opodatkowania podatkiem liniowym coś, co wydawało im się korzystne, szybko utraci swoje pozytywne walory i w wyniku całej operacji będą stratni. Nic jednak bardziej mylnego. Podatek liniowy cechuje się dość dużą stabilnością i w roku 2024 nie będzie dotknięty żadnymi zmianami natury prawnej – nie było tak też w latach uprzednich.
Wyżej opisywana sytuacja dotyczy jednak wyłącznie samej struktury podatku, przeznaczonego w swych fundamentach dla osób prowadzących działalność gospodarczą w sensie rynkowym, a nie w celu ominięcia drugiego progu podatkowego i współpracy z pracodawcą na podstawie kontraktu B2B. W przypadku jednoosobowych działalności gospodarczych utworzonych w tym właśnie celu zmienić się może wiele – wprowadzony może zostać tzw. „test przedsiębiorcy„, który dla osób samozatrudnionych może być poważnym ciosem. Więcej na ten temat przeczytasz niżej.
Podatek dochodowy a podatek liniowy
Wybór formy opodatkowania co do zasady zarezerwowany jest wyłącznie dla osób prowadzących działalność gospodarczą, o czym mówi Ustawa o podatku dochodowym. Osoby fizyczne rozliczają się według skali podatkowej (rozliczenie na zasadach ogólnych). Przedsiębiorcy również mogą korzystać z tej formy opodatkowania, jednak jest ona zarezerwowana raczej dla małych firm. Ostatnią z alternatyw jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Przy wyborze formy opodatkowania powinniśmy kierować się przede wszystkim rodzajem wykonywanej działalności gospodarczej, a także – wynikającą z tego pośrednio – potencjalną wysokością osiąganych w przyszłości dochodów. Jeżeli osiągamy duże dochody z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej, to z całą pewnością powinniśmy zdecydować się na podatek liniowy. Stawka podatku liniowego wynosi zawsze 19%, bez względu na wysokość osiąganych przez nas dochodów.
Inaczej jest w przypadku skali podatkowej, gdzie, co prawda, dochody do poziomu 120 000 złotych rocznie opodatkowane są wyłącznie 12% stawką podatku, jednak „nadwyżka” dochodu opodatkowana jest już stawką 32%. Jest to tak zwany drugi próg podatkowy. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych nie przysługuje z kolei wszystkim rodzajom prowadzonej działalności i obarczony jest także kryterium dochodowym.
Podatek dochodowy można także skutecznie umniejszyć, szczególnie w sytuacji, w której zdecydujemy się na podatek liniowy. Możemy liczyć zarówno na atrakcyjne ulgi podatkowe, jak i możliwość odliczenia kosztów uzyskania przychodu. Należy jednak przy tym pamiętać, że w przypadku podatku liniowego nie obowiązuje kwota wolna od podatku.
Dla kogo jest przeznaczony podatek liniowy?
Podatkiem liniowym może rozliczać się każda osoba prowadząca w Polsce działalność gospodarczą. Dotyczy to działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie, działów specjalnych produkcji rolnej, pozarolniczej działalności gospodarczej i innych form prowadzenia biznesu. Nie zawsze jest to jednak najbardziej opłacalna forma opodatkowania.
Podatek liniowy najbardziej opłaca się w sytuacji, w której jako przedsiębiorca chcemy uniknąć drugiego progu podatkowego. Drugi próg podatkowy według skali podatkowej to aż 32% podatku dochodowego od „nadwyżki” dochodów powyżej 120 000 złotych rocznie. Jak nietrudno obliczyć, jeżeli Twoja działalność gospodarcza przynosi Ci miesięczny dochód wyższy aniżeli 10 000 złotych, to uroki podatku liniowego powinny być dla Ciebie bardziej przekonujące niż opodatkowanie na zasadach ogólnych.
Podatek liniowy a umowa B2B
Umowa B2B (czyli business to business) to specyficzny rodzaj umowy cywilnoprawnej, polegający na współpracy dwóch przedsiębiorców. Umowy tego rodzaju nie podlegają pod przepisy Kodeksu Pracy, wobec czego niektóre środki ochrony pracowników mogą nie znajdować w nich zastosowania, choć wszystko zależy od tego, w jaki sposób strony umowy dojdą ze sobą do porozumienia.
Tak czy inaczej, praca na podstawie umowy B2B pozwala zainteresowanemu na opodatkowanie dochodów podatkiem liniowym, ponieważ wymaga to od niego założenia jednoosobowej działalności gospodarczej. W ten sposób wielu wysokiej klasy specjalistów omija konieczność rozliczania się na zasadach ogólnych.
Trzeba jednak pamiętać, że możliwość przejścia na umowę B2B u obecnego pracodawcy obarczona jest licznymi obostrzeniami, wobec czego skuteczna zmiana formy opodatkowania może być wręcz niemożliwa. Wiele zastrzeżeń budzi także legalność takiego przedsięwzięcia. Nie ulega wątpliwości, że Skarb Państwa traci na kreatywności Polaków (do której, paradoksalnie, samo ich zmusza gargantuiczną skalą obciążeń podatkowych). Wobec tego trwają intensywne prace nad całkowitą „delegalizacją” umów B2B, w czym dopomóc ma tzw. „test przedsiębiorcy”.
Podatek liniowy bez działalności gospodarczej
Podatek dochodowy nie jest odprowadzany wyłącznie od działalności gospodarczej – płacić go muszą wszystkie osoby wykonujące pracę na terenie naszego kraju. Mogą to być dochody osiągane w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy, w ramach umowy o dzieło czy umowy zlecenia, a także w ramach innych aktywności gospodarczych (na przykład wynajmu czy dzierżawy).
Z przepisów prawa jasno jednak wynika, że możliwość opłacania podatku liniowego jest zarezerwowana wyłącznie dla osób czerpiących dochody z działalności gospodarczej. To właśnie z tego powodu tak popularne są w Polsce wyżej opisywane umowy B2B – szczególnie w sektorach wyspecjalizowanych, gdzie pracownikom oferuje się bardzo wysokie wynagrodzenia.
Utrata prawa do opodatkowania podatkiem liniowym
Nabycie prawa do rozliczania się z fiskusem w ramach podatku liniowego nie oznacza wcale, że takiego prawa nie możemy stracić. Głównym ku temu powodem jest właśnie praca na podstawie umowy B2B, którą już aktualne przepisy starają się ograniczać.
Zgodnie z obowiązującą literą prawa, możemy utracić prawo do rozliczania się w ramach podatku liniowego w sytuacji, w której prowadząc jednoosobową działalność gospodarczą będziemy świadczyć usługi na rzecz byłego pracodawcy lub obecnego. Taki zakaz trwa przez cały rok od rozpoczęcia działalności gospodarczej. Umowa B2B nakłada także na przedsiębiorcę inne obostrzenia – dla przykładu, wykonując usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy nie możemy korzystać z ulg jakie zapewnia „mały ZUS”.
Warto jednak pamiętać, że utrata prawa do opodatkowania podatkiem liniowym w takiej sytuacji jest zasadna wyłącznie wówczas, gdy na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy świadczymy takie same usługi, jakie świadczyliśmy w ramach umowy o pracę. Warto w tym miejscu także podkreślić fakt, że jeżeli kontrakt B2B będzie zanadto przypominał swoją formą umowę o pracę, to Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) będzie mogła dokonać zamiany umowy, obarczając nas koniecznością opłacenia należnego podatku zgodnie ze skalą podatkową, jednocześnie wyciągając inne konsekwencje wobec naszego pracodawcy.
Kiedy przejść na podatek liniowy? Jak to zrobić?
Jak już wykazaliśmy wyżej, przejście na podatek liniowy jest najbardziej opłacalne w sytuacji, w której dochody osiągane przez nas w ramach prowadzonej działalności gospodarczej są wyższe, aniżeli 120 000 złotych w skali roku. Trzeba jednak pamiętać o tym, że podatek dochodowy opłaca się bazowo wedle skali podatkowej, wobec czego chęć przejścia na podatek liniowy należy zgłosić do Naczelnika właściwego Urzędu Skarbowego. Z formalnego punktu widzenia możemy to zrobić na dwa sposoby, zależnie od naszej sytuacji:
określić podatek liniowy jako właściwą dla nas formę opodatkowania w CEiDG-1 już na początku zakładania działalności gospodarczej,
zgłosić zmiany w CEiDG-1 w terminie do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskasz pierwszy przychód z działalności gospodarczej w danym roku.
Objęcie podatnika podatkiem dochodowym w formie liniowej jest ważne przez cały rok podatkowy, a w kolejnych latach nie musisz dokonywać ponownych zgłoszeń – Twoja deklaracja będzie pozostawać w mocy. Jeżeli uznasz za stosowny powrót do skali podatkowej lub opodatkowania ryczałtowego, będziesz mógł złożyć odpowiednią deklarację w każdym kolejnym roku podatkowym.
Jaka jest stawka podatku liniowego?
Stawka podatku liniowego w 2024 roku pozostaje niezmienna, wynosząc 19% dochodu podatnika – bez względu na wymiar dochodu. Dla przykładu, skala podatkowa uzależniona jest od wysokości dochodu uzyskanego w roku podatkowym, dzieląc się na trzy progi podatkowe.
Pierwszy z nich to stawka 12% dla dochodów niższych niż 120 000 złotych w ciągu roku. Wszystkie dochody uzyskane ponad tę wartość opodatkowane są stawką 32%, natomiast osoby, które zarabiają w ciągu roku więcej niż 1 000 000 złotych, będą musiały „dorzucić” jeszcze 4% od tej „nadwyżki” w ramach daniny solidarnościowej.
Jak rozliczyć podatek liniowy?
Rozliczenie podatku dochodowego nie jest trudne, choć jeżeli nie chcesz zajmować się tym osobiście, możesz skorzystać z usług doświadczonego biura księgowego. Z punktu widzenia formalnego, wystarczy w sposób właściwy wypełnić formularz PIT-36L. Sprawę można załatwić w siedzibie właściwego dla siebie Urzędu Skarbowego, za pośrednictwem poczty, lub – co jest rozwiązaniem najskuteczniejszym z punktu widzenia poświęconego nań czasu – przez internet, za pośrednictwem dedykowanej temu celowi strony rządowej.
Aby w sposób właściwy obliczyć wysokość należności wynikających z konieczności opłacenia podatku dochodowego, powinniśmy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na nasz przychód. Pamiętajmy, że kwota wolna od podatku co prawda nie obowiązuje, ale podatnik może skorzystać z wielu innych ulg i odliczeń. Ulgi podatkowe dla podatku liniowego znajdziesz w dalszej części artykułu.
Innym z istotnych dla pomniejszenia wysokości podatku czynników są oczywiście koszty uzyskania przychodu. We wszystkich przypadkach należy zadbać o należyte udokumentowanie podstawy dla stosowanych odliczeń. Należy również pamiętać o fakcie, że jako przedsiębiorca jesteśmy zobowiązani do opłacania w ciągu roku zaliczek na podatek.
Ulgi podatkowe przy podatku liniowym
Osoby rozliczające podatek dochodowy w formie podatku liniowego mogą skorzystać z licznych ulg. Jak ujmuje obowiązująca litera prawa, podatnik ma prawo do uwzględnienia przy rozliczeniu następujących ulg:
ulgi badawczo-rozwojowej,
ulgi IP BOX,
ulgi termomodernizacyjnej,
ulgi na zatrudnienie innowacyjnych pracowników,
ulgi na prototyp,
ulgi na robotyzację,
ulgi na ekspansję/rozwój,
ulgi na konsolidację,
ulgi na nabycie terminala płatniczego.
Istnieje również możliwość zastosowania określonych odliczeń od podatku z następujących tytułów:
odliczenia na rzecz działalności sportowej, kulturalnej, wspierającej szkolnictwo wyższe i naukę,
odliczenia od dochodu składek na ubezpieczenie społeczne,
odliczenia wpłat na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego,
odliczenia darowizn przekazanych na cele kształcenia zawodowego publicznym szkołom prowadzącym kształcenie zawodowe, z tym że odliczenie wynosi wyłącznie 6% dochodu.
Rzecz jasna nie są to wszystkie czynniki, które umniejszają należności, jakie przyjdzie nam zapłacić na poczet Urzędu Skarbowego. Zarówno ulgi wyżej wskazane, jak i czynniki opisywane niżej, mogą w bardzo wyraźnym stopniu przyczynić się do zaoszczędzenia przez nas sporej ilości gotówki.
Podatek liniowy a koszty uzyskania przychodu
Osoby prowadzące działalność gospodarczą powinny pamiętać o możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodu – bez względu ma wybraną formę opodatkowania. Do kosztów uzyskania przychodu zaliczyć możemy wszystkie koszty, które zostały poniesione w celu wygenerowania lub zabezpieczenia zysku firmy.
Należy jednak pamiętać o tym, by każdy z poniesionych kosztów skrupulatnie dokumentować – dzięki temu nie damy się zaskoczyć ewentualnej kontroli Urzędu Skarbowego. Zaznaczyć trzeba również fakt, że koszty uwzględniane jako koszty uzyskania przychodu nie mogą budzić wątpliwości co do ich przeznaczenia, a w szczególności nie mogą budzić podejrzeń co do ich ewentualnego wykorzystania w celach osobistych przez właściciela firmy.
Obliczenie kosztów uzyskania przychodu jest korzystne (i niezbędne) także w sytuacji, w której nasza firma ponosi w danym roku podatkowym stratę. Zgodnie z obowiązującą definicją prawną, strata występuje wówczas, gdy nasze koszty uzyskania przychodu są wyższe od osiągniętego dochodu. Rozliczenie straty podatkowej jest korzystne dla podatnika, ale dość skomplikowane – warto zaopatrzyć się w pomoc doświadczonego księgowego.
Co jeszcze można odliczyć od podatku liniowego?
Od podatku dochodowego (w tym przypadku, dokładniej, od podatku liniowego) możemy odliczyć jeszcze szereg kosztów, których ponoszenie jest obligatoryjne dla wszystkich przedsiębiorców w Polsce. Mowa tu oczywiście o obowiązkowych daniach, czyli składkach ZUS.
Warto jednak wiedzieć, że ustawa rozgranicza składki ZUS które przedsiębiorca opłaca za siebie od tych, jakie opłaca za zatrudnionych pracowników. Możesz odliczyć od podatku koszty poniesione w ramach swojego ubezpieczenia na:
ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe),
Fundusz Pracy,
Fundusz Solidarnościowy.
W przypadku ubezpieczeń społecznych, poniesione koszty możesz zaliczyć w poczet kosztów uzyskania przychodu lub odliczyć od uzyskanego w danym roku dochodu. W przypadku Funduszu Pracy i Funduszu Solidarnościowego możesz skorzystać wyłącznie z pierwszej z opcji.
Przedsiębiorcy mają także możliwość odliczania od dochodów składki zdrowotnej – można ją również zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. Niemniej, w każdym roku ustalony jest maksymalny limit odliczeń. W 2023 roku limit ten wynosił 10 200 złotych rocznie, zaś w 2024 ustalony został na 11 600 złotych.
Jeżeli jako przedsiębiorca zatrudniamy pracowników, to całe wynagrodzenie brutto pracownika możemy zaliczyć do kosztów uzyskania przychodu. W tej sytuacji będą to nie tylko wydatki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, Fundusz Pracy czy Fundusz Solidarnościowy, ale również Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Naturalnie, w poczet tychże wydatków zaliczymy również pozostałe składniki wynagrodzenia pracowników.
Podatek liniowy – wady i zalety
Wybór podatku liniowego dla osób prowadzących działalność gospodarczą powinien być przemyślany, a jego podstawę powinna stanowić chłodna kalkulacja. Zwykle za przejściem na podatek liniowy przemawia chęć uniknięcia drugiego progu podatkowego, jednak niekoniecznie oznacza to, że natychmiast po osiągnięciu dochodów rocznych rzędu 120 000 złotych powinniśmy składać wniosek o zmianę zapisu w CEiDG-1. Co do zasady, im wyższe osiągamy dochody, tym bardziej będzie się nam opłacać przejście na podatek liniowy. Mówią o tym wprost wady i zalety podatku liniowego.
Niewątpliwą zaletą podatku liniowego jest fakt, że obowiązuje wyłącznie jedna stawka podatku – 19%, niezależnie od poziomu uzyskiwanych dochodów. Mamy przy tym możliwość skorzystania z rozlicznych ulg podatkowych, możemy odliczyć koszty uzyskania przychodu, a także możemy odliczyć składki ZUS i składkę zdrowotną.
Wśród wad wymienić można brak możliwości odliczenia kwoty wolnej od podatku i kwoty zmniejszającej podatek, a także wyższą stawkę podatku dla osób, które osiągają dochody wyraźnie niższe niż minimum 120 000 złotych rocznie. Przy podatku liniowym nie istnieje również możliwość wspólnego rozliczania się z małżonkiem.
Z tych właśnie powodów podatek liniowy nie będzie optymalnym rozwiązaniem dla wszystkich przedsiębiorców, jednak w wielu przypadkach będzie jedynym rozsądnym z matematycznego punktu widzenia rozwiązaniem – wszystko zależy od tego, jakie dochody w ciągu roku osiągasz.
