Wypalenie zawodowe może dopaść pracownika każdej grupy zawodowej. To negatywne zjawisko pojawia się w wyniku doświadczania chronicznego stresu związanego z pracą. Przejawia się w szerokim spektrum objawów. Zobacz, na czym polega syndrom wypalenia zawodowego i jakie są jego przyczyny i konsekwencje tego zjawiska.

Wypalenie zawodowe: statystyki

Według raportu STADA „The Future of Your Health„, do 2019 roku 62% Polaków przynajmniej raz doświadczyło symptomów wypalenia zawodowego. Liczba ta wzbudza niepokój – tym bardziej że wypadamy znacznie gorzej niż większość Europejczyków.

Symptomy wypalenia zawodowego

Objawy wypalenia zawodowego mogą być różne. Jednak najczęściej osoby, które borykały się z tą dolegliwością, wymieniały następujące symptomy:

  • niechęć do pracy,
  • znaczny spadek energii,
  • drażliwość,
  • problemy z koncentracją,
  • bezsenność,
  • bóle głowy.

Wypalenie zawodowe: kogo dotyczy?

Wypalenie zawodowe dotknąć może pracowników każdego szczebla, w każdym wieku i niezależnie od płci. Największe ryzyko wystąpienia syndromu wypalenia zawodowego dotyczy tych, którzy pracują z ludźmi i muszą dbać o stały kontakt z klientem. Na dolegliwości z tym związane najbardziej narażeni są:

  • ratownicy medyczni,
  • lekarze,
  • nauczyciele,
  • psychologowie,
  • policjanci,
  • ptrażnicy więzienni,
  • prawnicy.

A choć problem ten kojarzy się głównie z korporacjami i dużymi miastami, równie dobrze może przytrafić się osobom pracującym w niewielkich firmach czy w mniejszych miejscowościach.

Jak pokonać wypalenie zawodowe? Możemy próbować się bronić, choćby przez staranny wybór przyszłej profesji. Jednak to może nie wystarczyć. Co zatem zrobić, by nie dotknął nas ten problem?

Wypalenie zawodowe – co to jest?

Co to jest wypalenie zawodowe? Według WHO jest to jednostka chorobowa. Uwzględnienie tego syndromu w klasyfikacji wynika z faktu, że ludzie często zgłaszają się do lekarza po zwolnienie na wypalenie zawodowe. Dodatkowo może to być czynnik potencjalnie wpływający na inne problemy zdrowotne.

Wypalenie zawodowe: definicja

W ICD-11 wypalenie zawodowe opisane jest jako:

Syndrom, który wynika z chronicznego stresu doświadczanego w miejscu pracy, który nie był efektywnie regulowany. Charakteryzują go 3 wymiary:

1) Poczucie braku energii lub wyczerpania;

2) Nasilone dystansowanie się od pracy, lub negatywizm lub cynizm powiązane z pracą;

3) Obniżona wydajność w pracy.

Wypalenie zawodowe odnosi się wyłącznie do kontekstu zawodowego i nie nadaje się do opisywania doświadczeń z innych dziedzin życia.

Syndromem wypalenia zawodowego nazywamy zatem stan zdrowia pracownika, w którym wyczerpanie emocjonalne oraz wyczerpanie fizyczne, związane aktualnie wykonywanymi obowiązkami w środowisku pracy, w sposób widoczny wpływają na obniżenie oceny własnych dokonań i efektywność pracy par excellence.

Jeżeli analizując swój bieżący nastrój zaczniesz podejrzewać, że symptomy które zauważasz mają miejsce również w syndromie wypalenia zawodowego, możesz sprawdzić, czy nie chorujesz na tę przypadłość. Możesz udać się bezpośrednio do właściwego lekarza, lub wypełnić kwestionariusz wypalenia zawodowego, dostępny w Internecie.

Wypalenie zawodowe: przyczyny

Jakie są przyczyny wypalenia zawodowego? Są one bardzo różnorodne i zależą od różnego kontekstu. Mogą być uwarunkowane indywidualnie, wynikać z typu osobowości, czy złego zarządzania w miejscu pracy. Do ogólnych przyczyn wypalenia zawodowego można zaliczyć:

  • trudności w opanowaniu własnych emocji,
  • zachwiane poczucie własnej wartości – niska samoocena,
  • przepracowanie – nadmiar obowiązków,
  • nadmierna rywalizacja,
  • brak sukcesów,
  • brak satysfakcji z pracy i wynagrodzenia.

Typy wypalenia zawodowego

Barry Farber zaproponował 3 podtypy wypalenia zawodowego – każdy z nich wiąże się z odmienną charakterystyką źródeł wystąpienia tego syndromu:

  • klasyczne wypalenie,
  • wypalenie z powodu braku wyzwań,
  • wypalenie przez wyczerpanie – poddanie się.

Poniżej przedstawiamy fazy wypalenia zawodowego opisane dla każdego z powyższych typów wymienionych przez Farbera. Przyczyną wypalenia zawodowego może być bowiem wiele czynników.

Klasyczne wypalenie:

  • wysokie zaangażowanie w radzenie sobie z piętrzącymi się trudnościami w wykonywanej pracy;
  • zbyt wiele zadań naraz lub zbyt długie godziny pracy,
  • coraz większy wysiłek prowadzący ostatecznie do wyczerpania energii i spadku odporności, przez co jesteśmy zmuszeni pójść na zwolnienie lekarskie;
  • poczucie winy gdy cele nie mogą być zrealizowane, próba sprostania zbyt wysoko postawionym oczekiwaniom;
  • nadmierna ambicja, wyjątkowo silna potrzeba osiągnięć, niska świadomość własnych ograniczeń lub ignorowanie ich;
  • strategie radzenia sobie z problemami nastawione na ich rozwiązanie przy jednoczesnym braku strategii nakierowanych na rozładowanie napięcia emocjonalnego.

Wypalenie z powodu braku wyzwań:

  • typ wypalenia zawodowego, o którym mówi się znacznie rzadziej, a działa równie szkodliwie;
  • najczęściej dotyczy obowiązków powtarzalnych, wykonywanych w sposób rutynowy;
  • monotonia, brak pozytywnej stymulacji, patologiczna nuda – brak satysfakcji z pracy;
  • brak możliwości rozwoju w organizacji;
  • obojętność, wykonywanie zadań bez zaangażowania i przy możliwie najmniejszym wysiłku;
  • brak identyfikacji z firmą, wysoki cynizm, frustracja, ciągłe narzekanie;
  • ambiwalencja: z jednej strony potrzeba zmiany, z drugiej strony poczucie, że nie jest ona możliwa – w efekcie tkwienie w miejscu, poczucie bycia uwięzionym;
  • dominuje radzenie sobie poprzez dystrakcję – głównie unikanie myślenia o problemie.

Wypalenie przez wyczerpanie – poddanie się:

  • ten rodzaj wypalenia zawodowego najczęściej występuje w miejscach pracy, w których stosowane są nieadekwatne systemy motywacyjne oraz metody kontroli pracy pracowników;
  • wysiłki i stres nie wiążą się z żadną nagrodą (choćby w postaci docenienia) lub idą na marne; brak autonomii;
  • brak informacji zwrotnych na temat efektów pracy, obojętność wobec starań pracownika;
  • znaczny spadek sumienności, niedbalstwo, lekceważenie, zapominanie – szczególnie nasilone w zetknięciu z trudnościami;
  • u podstaw leży frustracja, poczucie bezradności, niekompetencji, niskie poczucie skuteczności, subiektywne poczucie braku wpływu;
  • pasywność w radzeniu sobie ze stresem – unikanie angażowania się w sytuację problemową.

Etapy wypalenia zawodowego

Ten niekorzystny syndrom pracowników zazwyczaj dzieli się na trzy etapy wypalenia zawodowego. Zniechęcenie do wykonywanych obowiązków to zaledwie pierwszy z nich. W jego trakcie pojawiają się też irytacja i obniżenie nastroju, a niekiedy nawet spadek odporności organizmu.

Kolejne stadium nazywane jest etapem depersonalizacji. Zaczynamy się wtedy mentalnie odcinać od współpracowników i klientów, pojawia się dystans, ciągła irytacja, a nawet cynizm i nieprzyjemne odnoszenie się do innych. Ostatni, trzeci etap, często niesie ze sobą objawy psychosomatyczne. Pojawiają się problemy ze zdrowiem, zaburzenie relacji z ludźmi, również w życiu prywatnym, a nawet depresja.

Dlatego, gdy zaczynamy odczuwać wyraźną niechęć do pracy i obniżenie samopoczucia, musimy zacząć działać i wiedzieć jak wyjść z wypalenia zawodowego!

Wypalenie zawodowe a depresja

Zespół wypalenia zawodowego przypomina depresję – zasadnicza różnica polega na tym, że w tym przypadku problemy są ściśle związane z kontekstem, czyli miejscem wykonywania obowiązków pracowniczych. W innych sytuacjach lub po zmianie stanowiska osoba może nie przejawiać już symptomów wypalenia zawodowego. Zarówno depresja w pracy jak i wypalenie zawodowe niosą za sobą niekorzystne skutki zdrowotne:

  • spadek wydajności, zaangażowania i satysfakcji z pracy,
  • większa absencja, częstsze spóźnienia,
  • pogorszenie relacji ze współpracownikami i klientami.

Wypalenie zawodowe – leczenie

Czy można leczyć wypalenie zawodowe? Oczywiście, że można – a nawet powinno się. Sprawa jest jednak dużo bardziej skomplikowana niż mogłoby się wydawać, bowiem kiedy pojawiają się pierwsze objawy wypalenia zawodowego, liczyć trzeba się także z możliwością wystąpienia dodatkowych schorzeń.

Firmy, w których wiele pracowników zmaga się z wypaleniem zawodowym, muszą liczyć się z większymi rotacjami, które z kolei skutkują generowaniem dodatkowych kosztów – podobnie jak w przypadku wysokiej absencji. U wypalonych zawodowo pracowników dodatkowo istnieje zwiększone ryzyko wystąpienia:

  • zespołu chronicznego zmęczenia,
  • chorób układu krążenia,
  • zaburzeń psychicznych,
  • nasilonych problemów z koncentracją i pamięcią,
  • bezsenności.

Profilaktyka wypalenia zawodowego

Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu jest istotne w danej organizacji. Jak zapobiegać temu zjawisku? Zdrowe podejście do pracy i dobre samopoczucie w firmie pomaga zachować równowagę i dobrą kondycję psychiczną. Jakie działania wprowadzić w życie, aby zapobiec wypaleniu zawodowemu?

Dbajmy o higienę snu i życia prywatnego, otaczajmy się roślinami, które redukują poziom stresu. Poświęćmy czas na oglądanie komedii i spotkania ze znajomymi, w końcu śmiech odpręża. Wykorzystajmy urlop dla podratowania zdrowia i znajdźmy sobie  angażujące hobby. A jeśli nie lubimy swojej pracy? Zmieńmy ją jak najszybciej.

Wypalenie zawodowe: co robić?

Wypalenie zawodowe to nie tylko niechęć do wykonywania obowiązków zawodowych. Może ono prowadzić do poważnych problemów ze zdrowiem, zarówno psychicznym, jak i fizycznym! Dlatego obserwacja swojej kondycji psychicznej jest bardzo ważna na każdym stanowisku pracy. Dobre samopoczucie i przytomna reakcja na pierwsze syndromy pomoże zwalczyć wypalenie zawodowe i szybko wrócić do pełni sił.

Ważne jest to, aby nie bać się działać jak najwcześniej. Jeśli od dłuższego czasu czujemy niezadowolenie z pracy i a skala zmęczenia stale się zwiększa, dobrym rozwiązaniem jest przebranżowienie. Nauka nowych umiejętności na różnych kursach, czy szkoleniach pozwoli spojrzeć na własną karierę od całkiem innej strony.

Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_129140757_bezrobotni-bezrobotni-kryzys-kt%C3%B3rzy-wpadaj%C4%85-w-recesj%C4%99-stresuj%C4%85-si%C4%99-i-trac%C4%85-prac%C4%99-biuro-rozpaczy.html?vti=n5xvatjrlje4fmxov8-1-6

Oceń artykuł
5/5 (1)