Prowadzenie firmy nie wszystkim przedsiębiorcom przychodzi z łatwością. Mnóstwo formalności, zarządzanie zespołem, ogrom obowiązków, no i sprawy finansowe – nie każdy jest w stanie temu sprostać, co niestety może doprowadzić do upadłości firmy. W takiej sytuacji stratny jest nie tylko przedsiębiorca, ale również jego pracownicy. Co zatem dzieje się w sytuacji, kiedy firma bankrutuje i nie ma środków na pokrycie zobowiązań finansowych, a pracownikom należy się wynagrodzenie?
Upadłość firmy
Sytuacje związane z niewypłacalnością przedsiębiorców regulują przepisy ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (dalej: ustawa upadłościowa). Zgodnie z art. 5, upadłość może ogłosić każdy przedsiębiorca w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, a zatem zarówno osoba fizyczna, jak i osoba prawna, a także jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Podmioty te muszą prowadzić we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową (art. 43 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny). Oprócz tego, przepisy ustawy upadłościowej stosuje się również do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, prostych spółek akcyjnych i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej, wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem oraz wspólników spółki partnerskiej.
Ogłoszenie upadłości firmy może nastąpić, gdy dłużnik (tj. przedsiębiorca lub potocznie firma) utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, tj. wówczas, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. W związku z tym, że niewypłacalność musi dotyczyć zobowiązań wymagalnych, tj. takich, których termin płatności minął oraz nie zostały umorzone lub przedawnione, to w sytuacji ogłoszenia upadłości nie bierze się pod uwagę zobowiązań przyszłych, np. przyszłych wynagrodzeń zatrudnionych pracowników.
Firma „na skraju upadłości” a faktyczna upadłość
Nie sposób nie zauważyć, że inaczej kształtuje się sytuacja firmy, która ma problemy finansowe, bankrutuje i potocznie można powiedzieć, że „jest na skraju upadłości”, a inaczej wygląda sprawa, gdy wobec firmy toczy się już postępowanie upadłościowe, tj. został już zgłoszony wniosek o ogłoszenie upadłości, a jeszcze inaczej należy traktować firmę, wobec której wydano już postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Nie do wszystkich tych sytuacji możemy zastosować te same rozwiązania prawne.
Firma upada i nie płaci mi pieniędzy – co robić? Pytanie do Eksperta GoWork
Na naszym Forum w wątku z pytaniami do Eksperta GoWork jedna z użytkowniczek opisała następującą sytuację:
Witam, do kogo się zwrócić o pomoc, jeśli po odbytym urlopie macierzyńskim skorzystałam z urlopu wypoczynkowego (w sumie 1,5 miesiąca), i dostałam wypłatę tylko za połowę miesiąca… W tym momencie firma jest na skraju upadłości, nie ma żadnego pracownika w kadrach czy księgowości, a prezes przebywa w areszcie…
Na początek – wniosek o ogłoszenie upadłości
Jak zostało wskazane powyżej, inaczej będziemy rozpatrywać sytuację firmy, która ma problemy finansowe, jest na skraju bankructwa, a inaczej takiej, wobec której wszczęto już postępowanie upadłościowe. Niemniej jednak nie tylko w sytuacji firmy z zadłużeniami następuje naturalne wstrzymanie wypłaty wynagrodzeń pracownikom, ale również wtedy, gdy toczy się już postępowanie upadłościowe.
Aby jednak możliwe było zastosowanie jakichkolwiek rozwiązań prawnych, potrzebne jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Co istotne, również wierzyciel dłużnika (a zatem w tej sytuacji pracownik) może złożyć taki wniosek. Zgodnie bowiem z art. 9 ustawy upadłościowej, wierzyciel może złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas, gdy nie dopełniła ona obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok.
Firma upada – co z moim wynagrodzeniem?
W razie niewypłacalności pracodawcy tj. w razie wydania postanowienia sądowego o ogłoszeniu jego upadłości (art. 3 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, dalej: uorpnp), wszelkie roszczenia pracowników, w tym m.in. te związane z wypłatą wynagrodzenia za urlop wypoczynkowy, zaspokajane są z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (art. 11 i 12 uorpnp).
W okresie miesiąca od daty niewypłacalności pracodawcy (tj. daty wydania postanowienia o upadłości), pracodawca, zarządca, syndyk, likwidator lub inna osoba sprawująca zarząd majątkiem pracodawcy sporządzi i złoży marszałkowi województwa zbiorczy wykaz niezaspokojonych roszczeń, określając osoby uprawnione do otrzymania świadczeń oraz ich tytuły i wysokość. Zbiorczy wykaz obejmuje roszczenia z okresów poprzedzających datę niewypłacalności pracodawcy (art. 15 uorpnp).
Czy możliwe jest, że Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych z jakiegoś powodu nie wypłaci mi pieniędzy? Nie. Pracodawca ma obowiązek, na podstawie art. 9 uorpnp, opłacać składki za pracowników na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.
Kiedy otrzymam wynagrodzenie od niewypłacalnego pracodawcy?
Należy zauważyć, że zaspokojenie roszczeń, tj. wypłata wynagrodzenia, możliwe jest dopiero po zakończeniu całego postępowania upadłościowego, a zatem po pierwsze po wydaniu postanowienia o upadłości przez sąd, a po drugie po sporządzeniu wykazu niezaspokojonych roszczeń.
Pracowniku – możesz otrzymać wynagrodzenie szybciej!
Zdarzyć się może, że z uwagi na osobiste zobowiązania pracownik nie jest w stanie czekać aż do zakończenia postępowania upadłościowego. W takiej sytuacji, na podstawie art. 16 uorpnp, może również samodzielnie złożyć wniosek do marszałka województwa o wypłatę świadczeń, nie wcześniej jednak niż po upływie dwóch tygodni od terminu na złożenie wykazu przez pracodawcę, czyli – nie wcześniej niż po upływie dwóch tygodni od miesiąca od daty wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości pracodawcy (średnio 1,5 miesiąca od daty wydania postanowienia).
