Amortyzacja środków trwałych to pojęcie, które powinno być znajome wszystkim osobom, które marzą o podjęciu działalności gospodarczej lub już ją prowadzą. Jest to proces, który pozwala na zaewidencjonowanie realnej wartości określonego środka trwałego, czego rezultatem jest znaczne obniżenie należności podatkowych.
Źródło zdjęcia: unsplash.com
Czym dokładnie jest amortyzacja środków trwałych i jak ją przeprowadzić? Jakie korzyści wynikają z amortyzacji środków trwałych? Jakie środki trwałe podlegają amortyzacji? W jaki sposób należy księgować amortyzację środków trwałych? Jakie metody amortyzacji środków trwałych wyróżniamy? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym materiale.
Amortyzacja środków trwałych – co to jest?
Amortyzacja środków trwałych to termin, który tylko z pozoru brzmi obco i nieprzystępnie – w rzeczywistości jest to bardzo poręczny i przydatny mechanizm księgowy, dzięki któremu jako przedsiębiorca możemy znacznie obniżyć wysokość podatku dochodowego. Dzieje się tak, ponieważ odpisy amortyzacyjne zalicza się do kosztów uzyskania przychodów, zarówno przy podatku dochodowym opłacanym liniowo, jak i wedle skali podatkowej.
W sensie szczegółowym, amortyzacja to pojęcie z zakresu prawa podatkowego i bilansowego. Jest ona wyrazem kosztów jakie ponosi przedsiębiorca w związku ze stopniowym zużywaniem się określonych dóbr. Za taki stan rzeczy odpowiada naturalne zmniejszenie wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, wynikające z eksploatacji danego środka trwałego, lub istotnych (choć zwykle przewidywalnych) zmian w otoczeniu gospodarczym zainteresowanego.
Każdy przedsiębiorca może dokonać amortyzacji określonych składników majątku w miesiącu następującym po ich otrzymaniu. Wyjątek w tej materii stanowi amortyzacja jednorazowa, będąca jedną z kilku metod amortyzacji środków trwałych. Amortyzacja środka trwałego trwa do chwili zrównania się odpisów amortyzacyjnych z początkową wartością składników majątku, lub do chwili likwidacji bądź sprzedaży rzeczonego składnika. Odpisów amortyzacyjnych dokonuje się zgodnie ze stawkami przewidzianymi dla określonych składników majątku.
Źródło zdjęcia: unsplash.com
Amortyzacja środków trwałych – stawki amortyzacyjne
Odpisy amortyzacyjne dokonywane są na podstawie procentowych stawek, ujętych w załączniku do Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wysokość stawek amortyzacyjnych jest uzależniona od rodzajów składników majątku, które podlegać mają amortyzacji – wynoszą one od 1,5% do 30%. Kategorie dla poszczególnych środków trwałych, określone odpowiednimi symbolami numerycznymi grupy lub podgrupy, wyznacza Klasyfikacja Środków Trwałych.
Amortyzacji dokonujemy w ujęciu miesięcznym, od wartości składnika majątku odliczając właściwy dla jego kategorii procent podzielony przez 12 – wynika to z faktu, że stawki amortyzacyjne uwidocznione w załączniku uwzględnione są dla całego roku. Należy przy tym pamiętać, że amortyzacji środków trwałych podlegają wyłącznie te składniki majątku, których przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż rok. W dalszej części artykułu będziesz mógł zaznajomić się z przykładem prezentującym cały proces amortyzacji.
Rodzaje środków trwałych – jakie dobra podlegają amortyzacji?
Składniki majątku które mogą podlegać amortyzacji to zarówno środki trwałe (materialne), jak i szereg wartości niematerialnych i prawnych, które podlegają w sensie faktycznym pod możliwość utraty pierwotnej wartości wraz z upływem lat, a przewidywany okres ich użytkowania jest dłuższy niż rok.
Składniki majątku podlegające amortyzacji co do zasady muszą stanowić formalną własność lub współwłasność podatnika, choć nie zawsze – amortyzacji środków trwałych mogą podlegać również ulepszenia w obcych środkach trwałych, o ile wynikają z potrzeb właściwych dla prowadzenia przez nas działalności gospodarczej. Może tu chodzić chociażby o remonty lokalu, który używamy na podstawie umowy najmu, dzierżawy czy leasingu operacyjnego, czy naprawy środków transportu które użytkujemy na podstawie leasingu lub najmu.
Rodzaje środków trwałych wymienia Klasyfikacja Środków Trwałych, z prawnego punktu widzenia stanowiąca rozporządzenie Rady Ministrów. Dzieli ona rozmaite środki trwałe podlegające amortyzacji na określone grupy przedmiotowe, których łącznie jest dziesięć. Są one następujące:
Grupa 0 – Grunty
Grupa 1 – Budynki i lokale oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego
Grupa 2 – Obiekty inżynierii lądowej i wodnej
Grupa 3 – Kotły i maszyny energetyczne
Grupa 4 – Maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania
Grupa 5 – Maszyny, urządzenia i aparaty specjalistyczne
Grupa 6 – Urządzenia techniczne
Grupa 7 – Środki transportu
Grupa 8 – Narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie, gdzie indziej nie sklasyfikowane
Grupa 9 – Inwentarz żywy
Podsumowując, amortyzacji środków trwałych podlegają wszelkiego rodzaju grunty, nieruchomości, maszyny i urządzenia, środki transportu czy nawet inwentarz żywy. Amortyzować możemy również prawa do wyżej wzmiankowanych dóbr, jak i partycypację finansową w obce składniki majątku, o ile jest to ingerencja właściwa dla potrzeb prowadzonej przez nas działalności gospodarczej.
Źródło zdjęcia: unsplash.com
Po co amortyzacja środków trwałych? Odpisy amortyzacyjne
Wykorzystanie odpisów amortyzacyjnych w rozliczeniu kosztów uzyskania przychodów przedsiębiorstwa to praktyka coraz bardziej powszechna w polskiej gospodarce. Odpowiednio rozplanowana amortyzacja pozwala na znaczne obniżenie podatku dochodowego, jaki przyjdzie nam zapłacić na rzecz Urzędu Skarbowego.
Co ważne, odpisy amortyzacyjne pozwalają na racjonalne i optymalne lokowanie kapitału zarówno tym przedsiębiorcom którzy rozliczają się według skali podatkowej (na zasadach ogólnych), jak i tym, którzy wybrali podatek liniowy. Należy jednak pamiętać o umieszczaniu wszystkich miesięcznych odpisów amortyzacyjnych w księdze przychodów i rozchodów.
Warto także pamiętać o tym, że istnieje kilka metod amortyzacji środków trwałych, spośród których każda może mieć swoje wady i zalety, w zależności od indywidualnych potrzeb przedsiębiorstwa czy rodzaju składników majątku podlegających amortyzacji. Nie wolno również zapominać o tym, że zgodnie z prawem obowiązują różne limity amortyzacji środków trwałych – nie możemy korzystać z odpisów amortyzacyjnych w nieskończoność.
Odpisy amortyzacyjne – limity w 2024 roku. Jakie zmiany?
Odpisy amortyzacyjne to wyjątkowo dobra okazja dla zmniejszenia podstawy opodatkowania przedsiębiorstwa. Niemniej, ustawodawca przewidział szereg limitów finansowych dla amortyzacji – chodzi tu zarówno o rodzaje środków trwałych podlegających amortyzacji, jak i limit wysokości odpisów amortyzacyjnych jakich podatnik może dokonać w ciągu roku podatkowego.
Wspominaliśmy już o fakcie, że amortyzacji podlegają wyłącznie dobra wskazane w Klasyfikacji Środków Trwałych, których użytkowanie przez podatnika przewidziane jest na okres dłuższy niż rok. Niemniej, trzeba pamiętać, że nie można dokonywać odpisów amortyzacyjnych od składników majątku, których wartość nie przekracza 10 000 złotych.
Istnieją także inne limity dla poszczególnych odpisów amortyzacyjnych, przy czym w roku 2024 mogą one ulec istotnym zmianom. Zgodnie z proponowanym projektem ustawy, podwyższeniu ulegnie limit wartości środków trwałych lub wartości niematerialnych i prawnych, umożliwiający jednorazowe zaliczenie wydatków na nabycie tych środków lub wartości do kosztów uzyskania przychodów – z 10 000 złotych do 20 000 złotych.
Limit odpisów amortyzacyjnych zaliczanych jednorazowo do kosztów uzyskania przychodów od wartości początkowej fabrycznie nowych środków trwałych z grupy 3 – 6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych zostanie podwyższony ze 100 000 złotych do 200 000 złotych, natomiast limit dokonywanych jednorazowo odpisów amortyzacyjnych dla małych podatników dla środków trwałych zaliczanych do grup 3 – 8 Klasyfikacji Środków Trwałych (z wyłączeniem środków transportu) zostanie podniesiony z 50 000 euro do 100 000 euro.
Źródło zdjęcia: unsplash.com
Metody amortyzacji środków trwałych – jakie wyróżniamy?
Przedsiębiorcy którzy chcieliby dokonać amortyzacji środków trwałych powinni mieć na względzie, że prawo umożliwia im skorzystanie z kilku różnych metod w tym zakresie. Metoda liniowa jest zdecydowanie najpopularniejsza i to do niej odnosi się najwięcej przykładów dotyczących amortyzacji, przy czym i ona sama ma jeszcze dwa dodatkowe warianty.
Trzeba wiedzieć, że to od indywidualnych okoliczności w których operuje przedsiębiorca zależy to, która z metod będzie dla niego właściwa i przy tym najbardziej opłacalna. Poniżej wykazujemy wszystkie metody amortyzacji środków trwałych – warto się z nimi zapoznać przed rozpoczęciem całego procesu.
Metoda liniowa amortyzacji środków trwałych
Metoda liniowa jest zdecydowanie najprostsza i najpopularniejsza. Polega ona po prostu na zastosowaniu rocznej stawki amortyzacyjnej z KŚT do określonej przez ten sam dokument kategorii przedmiotu amortyzacji. Otrzymany roczny limit amortyzacji dla danego środka trwałego wystarczy wówczas podzielić przez 12, w rezultacie czego otrzymamy miesięczną wysokość odpisu amortyzacyjnego dla danego składnika majątku.
Metoda liniowa indywidualna
Indywidualny wariant liniowej metody amortyzacji znajduje zastosowanie w dwóch sytuacjach. Pierwsza z nich to taka, w którym środek trwały był użytkowany przez inny podmiot przez okres dłuższy niż 6 miesięcy – z wyłączeniem środków transportu w leasingu, które bez względu na okres użytkowania nie są definiowane jako „używane”. Drugą z sytuacji stanowi wcześniejsze ulepszenie środka trwałego.
Sama metoda polega oczywiście na zastosowaniu indywidualnych stawek amortyzacyjnych, przy czym równocześnie podatnik będzie zobowiązany do ustalenia minimalnego okresu amortyzacji. Zgodnie z obowiązującym prawem, środki trwałe zaliczone do grupy 3 – 6 i 9 Klasyfikacji Środków Trwałych muszą być w tym przypadku amortyzowane przez okres minimum:
24 miesiące – jeśli wartość początkowa składnika majątku jest mniejsza lub równa 25 000 złotych,
36 miesięcy – jeśli wartość początkowa składnika majątku jest wyższa niż 25 000 złotych, ale mniejsza lub równa 50 000 złotych,
60 miesięcy – jeśli wartość początkowa składnika majątku jest wyższa niż 50 000 złotych,
30 miesięcy – jeśli składnikiem majątku jest środek transportu (bez względu na jego wartość).
Indywidualną stawkę amortyzacji przedsiębiorca określa osobiście, przy czym musi zwrócić uwagę na ograniczające go w tej mierze przepisy. W przypadku problemów z właściwym określeniem stawki lub brakiem dostatecznej wiedzy, warto zgłosić się do odpowiedniego biura rachunkowego lub poprosić Urząd Skarbowy o dokładną interpretację bieżącego stanu rzeczy.
Metoda liniowa przyspieszona
Metoda liniowa przyspieszona również działa w praktyce w ten sam sposób, w jaki zwykła metoda liniowa. Tutaj również stosowane są te same stawki, które widnieją w wykazie KŚT, z tą jednak różnicą, że są one powiększone (pomnożone) o odpowiedni współczynnik:
dla budynków i budowli używanych w warunkach pogorszonych – współczynnik 1,2;
dla budynków i budowli używanych w warunkach złych – współczynnik 1,4;
dla maszyn, urządzeń i środków transportu – współczynnik 1,4;
dla maszyn i urządzeń poddanych szybkiemu postępowi technicznemu – współczynnik 2,0;
Jak możemy się domyślić na podstawie powyższego wykazu, metoda liniowa przyspieszona stanowi hybrydę zwykłej metody amortyzacji i indywidualnej, gdzie stosuje się ją w sytuacjach szczególnych – właściwych, gdy zachodzą okoliczności ujęte w ramach powyższego spisu współczynników.
Metoda degresywna
Metoda degresywna jest szczególną formą amortyzacji, polegającą na przyjęciu malejącej stawki amortyzacji środka trwałego. Zwykle stosuje się ją do takich składników majątku, które w początkowej fazie użytkowania ulegają znacznie większemu zużyciu aniżeli w późniejszej. Zgodnie z obowiązującą literą prawa, metodę degresywną można zastosować wyłącznie do grup 3 – 6 i 8 Klasyfikacji Środków Trwałych.
Sama metoda polega na tym, że w pierwszym roku amortyzacji dla danego środka trwałego stosuje się możliwie najwyższą stawkę amortyzacji, by w latach kolejnych sukcesywnie ją zmniejszać. W takiej sytuacji stawka amortyzacyjna na kolejny rok obliczana jest poprzez odjęcie wszystkich poprzednich odpisów amortyzacyjnych od kwoty netto amortyzowanego środka trwałego.
Metoda jednorazowa
Jednorazowa amortyzacja środków trwałych może przybierać dwa wymiary. Pierwsza z nich może mieć miejsce w sytuacji, w której wartość środka trwałego nie przekracza 10 000 złotych. Wówczas jest to niskocenny środek trwały i może podlegać jednorazowej amortyzacji.
Niemniej, jednorazowa amortyzacja może mieć miejsce także w przypadku pomocy de minimis, przeznaczonej przede wszystkim dla małych podatników i przedsiębiorców początkujących. W takiej sytuacji wartość amortyzacji nie może przekroczyć w ciągu roku 50 000 euro, co odpowiada unijnym wymogom w zakresie pomocy de minimis.
Źródło zdjęcia: unsplash.com
Amortyzacja środka trwałego – przykłady praktyczne
Choć sama amortyzacja jest dość mało skomplikowaną operacją księgową, to jednak warto rozważyć mechanikę jej działania na podstawie praktycznych przykładów. Dzięki nim nie będziemy mieli większych trudności z poprawnym zaewidencjonowaniem amortyzowanych składników majątku i w łatwy sposób uda nam się zabezpieczyć część środków, które w innym wypadku trafiłyby na konto fiskusa.
Amortyzacja nieruchomości
Aby zegzemplifikować amortyzację środków trwałych, najlepiej wziąć na tapet zwykłą metodę liniową. Przyjmijmy zatem, że udało nam się zakupić nieruchomość dla naszego przedsiębiorstwa na kwotę 200 000 złotych. Dla uproszczenia obliczeń przyjmijmy, że kupiliśmy nieruchomość na rynku pierwotnym i jest ona w dobrym stanie. Pierwszą kwestią jaką musimy zrobić jest określenie natury budynku, a więc przede wszystkim jego przeznaczenia – dzięki temu określimy stawkę amortyzacyjną. Warto pokusić się w tej mierze o skrupulatność, ponieważ inną stawką obłożone zostały budynki mieszkalne, inną niemieszkalne, a jeszcze inną magazyny. Ilość rodzajów nieruchomości w KŚT jest naprawdę duża.
Jeżeli mamy problemy z określeniem natury składnika majątku jaki chcemy poddać amortyzacji, powinniśmy już teraz posłużyć się Klasyfikacją Środków Trwałych, prostą drogą eliminacji określając, do której grupy kwalifikuje się zakupiona przez nas nieruchomość. Załóżmy zatem, że jest to budynek niemieszkalny, w którym będziemy świadczyć nasze usługi jako przedsiębiorca. Jak widzimy w rozporządzeniu, budynek niemieszkalny (grupa 10), okraszona jest stawką 2,5%.
Wynika stąd zatem, że skoro zakupiliśmy nieruchomość za 200 000 złotych, a stawka amortyzacyjna to 2,5% w skali roku, to w ciągu najbliższych 12 miesięcy będziemy mogli odliczyć od podatku łącznie 5 000 złotych. Odpisy amortyzacyjne ewidencjonowane są jednak w skali miesiąca, wobec czego uzyskany wynik należy jeszcze podzielić na 12. Wówczas stanie się jasne, że w ciągu jednego miesiąca możemy poddać amortyzacji 416,67 złotych dla tego środka trwałego.
Warto jednak pamiętać, że jeżeli mielibyśmy do czynienia z nieruchomością użytkowaną w złym stanie, to stawkę amortyzacji należałoby najpierw pomnożyć przez właściwy dla niej współczynnik, uwidoczniony w metodzie liniowej przyspieszonej – wynosi on 1,4. Wobec tego procentowa stawka amortyzacji wyniosłaby 3,5%, co dałoby nam sumę rocznych odpisów amortyzacyjnych równą 7 000 złotych i miesięczną wynoszącą 583,33 złotych.
Amortyzacja samochodów osobowych
Przykład wskazany wyżej, choć zdecydowanie poprawny, może się jednak wydawać niedostatecznie imponujący z uwagi na niską stawkę amortyzacyjną. W przypadku samochodów osobowych natomiast, ujętych w Klasyfikacji Środków Trwałych pod numerem 741, stawka amortyzacji wynosi aż 20%. Jeżeli więc kupilibyśmy samochód na firmę o wartości 80 000 złotych, to w ciągu jednego roku suma odpisów amortyzacyjnych mogłaby wynieść aż 16 000 złotych, co dałoby nam odpis miesięczny w wysokości 1 333,33 złotych.
Warto przy tym mieć na uwadze, że w sytuacji w której kupowalibyśmy samochód używany (czyli eksploatowany przez okres minimum 6 miesięcy z wyłączeniem leasingu), to musielibyśmy pomnożyć stawkę 20% przez współczynnik 2,0, wobec czego roczna stawka amortyzacji wyniosłaby aż 40%.
Źródło zdjęcia: unsplash.com
Czym jest ewidencja środków trwałych w amortyzacji?
Prowadzenie ewidencji środków trwałych jest obowiązkiem podatnika w przypadku każdej amortyzacji, za wyjątkiem wyżej wspominanych „niskocennych środków trwałych„, a więc takich, których wartość początkowa nie przekracza 10 000 złotych. W pozostałych przypadkach ewidencja środków trwałych będzie niezbędna – zarówno w przypadku klasycznej amortyzacji, jak i w przypadku ulepszenia środka trwałego czy odłączenia części składowej (na przykład sprzedaż i przepisanie części nieruchomości na inny podmiot).
W przypadku jakiejkolwiek pomyłki można dokonać korekty ewidencji środków trwałych, niemniej należy zrobić to w taki sposób, by wcześniej wprowadzone dane nie uległy całkowitemu zatarciu (na wypadek kontroli Urzędu Skarbowego).
Co musi zawierać ewidencja środków trwałych?
Warto wiedzieć o tym, że przepisy nie regulują w żaden sposób niezbędnych klauzul czy informacji, jakie ewidencja środków trwałych powinna zawierać. Istotne jest jedynie to, by rzeczony dokument zawierał wszelkie elementy niezbędne dla identyfikacji środka trwałego oraz obliczenia jego wartości i wartości odpisów amortyzacyjnych. Ewidencja środków trwałych powinna być zaksięgowana w księdze przychodów i rozchodów.
Wobec tego podatnik może uznać, że w ewidencji środków trwałych powinny znajdować się takie informacje jak:
liczba porządkowa amortyzowanego składnika majątku,
określenie środka trwałego lub wartości prawnej czy niematerialnej,
data nabycia środka,
data przyjęcia środka do używania,
rodzaj dokumentu potwierdzającego nabycie,
symbol pod którym przedmiot amortyzacji figuruje w Klasyfikacji Środków Trwałych,
wartość początkowa środka trwałego,
stawka amortyzacyjna,
kwota odpisu amortyzacyjnego w danym roku podatkowym.
W toku amortyzacji ewidencja środków trwałych dla danych składników majątku powinna być aktualizowana o następujące elementy:
wartość odpisu amortyzacyjnego w danym miesiącu (i systematycznie wszystkie następne),
zaktualizowana wartość początkowa środka,
wartość ulepszenia zwiększająca wartość początkową środka,
data likwidacji (wraz z przyczyną) lub data zbycia środka.
Obliczenie wartości początkowej środka nie jest trudne, ponieważ jest to suma wszystkich kosztów poniesionych dla jego nabycia – włącznie z transportem, ubezpieczeniem, montażem i wszelkimi opłatami, z wyłączeniem podatku VAT (chyba, że w danym przypadku nie podlega on odliczeniu). Na podobnej zasadzie oblicza się wartość początkową środków wytworzonych przez podatnika, z wyłączeniem wartości jego pracy. W przypadku otrzymania środka trwałego w spadku, wyceny można dokonać na podstawie porównania składnika majątku do podobnych przedmiotów na rynku, lub zwrócić się o pomoc do rzeczoznawcy.
Amortyzacja środków trwałych – podsumowanie
Słowem podsumowania należy stwierdzić, że dokonywanie odpisów amortyzacyjnych powinno stanowić podstawę księgowości w każdym przedsiębiorstwie, które stawia na rozwój i pomnażanie zysków. Amortyzacja pozwala bowiem na znaczne zmniejszenie należności podatkowych, jakie przyjdzie nam uiszczać na rzecz Urzędu Skarbowego w ciągu roku, bez względu na to czy rozliczamy się przy pomocy skali podatkowej, czy na podstawie podatku liniowego.
Należy przy tym mieć na uwadze, że składniki majątku można amortyzować na kilka różnych sposobów, zależnie zarówno od okoliczności, jak i od przedmiotu amortyzacji. Istotne jest również prowadzenie rzetelnej i skrupulatnej ewidencji w tym zakresie. Amortyzacji podlegają wyłącznie składniki majątku ujęte w Klasyfikacji Środków Trwałych, których czas użytkowania przedsiębiorca może ocenić na dłuższy niż rok.
Biorąc pod uwagę potencjalne zyski wynikające z amortyzacji środków trwałych, w sytuacji w której nie jesteśmy pewni co do tego w jaki sposób podejść do tego zagadnienia, powinniśmy skorzystać z rad doświadczonego biura księgowego.
Więcej przeczytasz na https://partner-gospodarczy.pl/zmiany-w-amortyzacji-2024/
