Czy można zwolnić za romans w pracy? Ekspert prawny odpowiada!

Jakie są konsekwencje prawne romansu w pracy? Czy za osobistą relację  nawiązaną w zakładzie pracy można kogoś zwolnić i na jakiej podstawie mogłoby się to odbyć? Na to i inne pytania związane z romansem w miejscu pracy odpowiada nasz ekspert prawny w kolejnym odcinku cyklu „Pracodawca to (nie) Twój wróg”.

Romans w pracy – jakie może mieć konsekwencje?

Środowisko zawodowe może być takim samym źródłem nowych znajomości, jak każde inne! O ile jednak nawiązywanie nowych przyjaźni w firmie nie budzi większych kontrowersji, o tyle już romans w pracy może mieć swoje konsekwencje.

Plotki o romansie w pracy potrafią rozchodzić się bardzo szybko, co może negatywnie odbić się na Waszej reputacji zawodowej, jak i atmosferze w biurze. Wizja ukradkowych czułości okazywanych sobie w przerwach od obowiązków od razu staje się mniej atrakcyjna, kiedy pomyślimy o tym, jak to może wpłynąć na naszą karierę…

ZOBACZ TEŻ: Molestowanie seksualne w pracy – jak je zgłosić?

Romans w pracy – skutki może odczuć cały zespół

Ktoś z pracy wpadł Wam w oko i do tego wydaje Wam się, że ze wzajemnością? Ostrożnie! Zanim spróbujecie zacieśnić łączącą Was więź, i przerodzić ją w romans w miejscu pracy, lepiej dobrze przemyślcie, czy taki ruch nie narobi Wam poważnych kłopotów w pracy!

Skutki romansu w pracy potrafią być dotkliwe nie tylko dla głównych zainteresowanych, ale i całego zespołu! Kiedy sporą część swojej uwagi poświęcimy na wymianę zalotnych spojrzeń i „niewinne” komplementy, nieuchronny jest także spadek naszej koncentracji. A to może już negatywnie wpłynąć na efektywność i wyniki!

SPRAWDŹ TEŻ: Seksizm w pracy – jak z nim walczyć?

Do tego warto rozważyć, co wydarzy się, jeśli Wasza znajomość może i okaże się płomienna, ale także krótka. Potencjalne konflikty w pracy, jak i okazywanie silnych emocji raczej nie znajdą uznania ani współpracowników, ani… szefa.

Zwolnienie za romans w pracy – jak pracodawca reaguje na romans w pracy?

Konsekwencje romansu w pracy mogą być przykre nie tylko dla flirtujących pracowników, ale i ich przełożonych. To ich zadaniem jest czuwać nad efektami pracy zespołu, a także zachowaniem jego członków. Jeśli więc na horyzoncie pojawiają się potencjalne kłopoty, nie liczcie na wyrozumiałość szefa!

A może to Wy jesteście kierownikami w firmie, w której Wasi pracownicy nawiązali związek i nie wiecie do końca, jak na to reagować? Zwolnienie za romans w pracy nie musi być wcale najlepszym rozwiązaniem. Zawsze warto najpierw zaprosić pracowników, których sprawa dotyczy, na rozmowę w cztery oczy, podczas której wyjaśnicie niejasności. Trudno bowiem zakazać dorosłym osobom kontaktu ze sobą – dobrze jednak podkreślić, że prywatne relacje powinni zostawiać za drzwiami pracy.

Romans w pracy a Kodeks pracy

Jakie mogą być prawne konsekwencje romansu w pracy? Czy romans w pracy jest karany i co na to Kodeks pracy? Czy powinniście obawiać się zwolnienia za romans w pracy? Na te i inne pytania odpowiada ekspertka prawna GoWork.pl, Angelika Kowalczyk!

1. Czy można zwolnić za romans w pracy?

Aby odpowiedzieć na pytanie, czy możliwe jest zwolnienie za romans w pracy, należy określić, jakie możliwe powody rozwiązania stosunku pracy wskazuje prawo pracy. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: Kodeks pracy), umowa o pracę może zostać rozwiązana (art. 30 § 1):

• na mocy porozumienia stron;
• za wypowiedzeniem;
• bez wypowiedzenia (tzw. zwolnienie dyscyplinarne);
• z upływem okresu, na który została zawarta.

Należy w tym miejscu wskazać, że Kodeks pracy w sposób dokładny reguluje kwestie rozwiązania umowy za wypowiedzeniem oraz bez wypowiedzenia, zaś możliwe powody rozwiązania umowy o pracę wskazuje jedynie w przypadku zwolnienia dyscyplinarnego. Jednakże zarówno w sytuacji rozwiązania umowy za wypowiedzeniem (ale tylko tej zawartej na czas nieokreślony), jak i bez wypowiedzenia, w oświadczeniu pracodawcy powinna zostać określona przyczyna uzasadniająca rozwiązanie umowy (art. 30 § 2).

Powyższe oznacza, że w przypadkach poza zwolnieniem dyscyplinarnym (oprócz oczywiście upływu okresu, na który umowa została zawarta), przyczyny rozwiązania umowy o pracę będą indywidualne, zależne każdorazowo od zaistniałej sytuacji.

TO TEŻ MOŻE CIĘ ZAINTERESOWAĆ: Mobbing w pracy – gdzie szukać pomocy?

Bez wypowiedzenia zatem, w świetle regulacji zawartych w Kodeksie pracy, można rozwiązać umowę z powodu (art. 52 § 1 oraz 53 § 1):

1. Ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
2. Popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
3. Zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku;
4. Jeżeli niezdolność pracownika do pracy wskutek choroby trwa:

• dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy,
• dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy lub jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem przy pracy albo chorobą zawodową;

5. W razie usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy z innych przyczyn niż wymienione w pkt 4, trwającej dłużej niż 1 miesiąc.

Jedyną przyczynę, którą w analizowanej sytuacji można byłoby ewentualnie brać pod uwagę, to ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Jednakże, aby można było mówić o rozwiązaniu umowy z tej przyczyny w przypadku romansu, to do katalogu podstawowych obowiązków pracowniczych powinien należeć np. zakaz nawiązywania intymnych relacji ze współpracownikami, a wówczas romans w pracy mógłby stanowić ciężkie naruszenie tego obowiązku.

Oczywiście w prawie pracy nie wskazano takiego obowiązku, ale ewentualne podłoże dla „zakazu romansu w pracy” mógłby stanowić określony w art. 100 § 2 pkt 6 obowiązek przestrzegania w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego. Pojęcie to jest nieostre, nieposiadające definicji legalnej, ale w doktrynie zwykło się tak określać ogólnie uznawane wartości, reguły czy ogólnie przyjęte obyczaje.

Jak zatem w świetle społecznie przyjętych wartości i zasad oceniany jest romans w pracy? Zależy, jaką przyjmiemy definicję romansu i pomiędzy kim on zachodzi. Zdecydowanie niekorzystnie społecznie oceniany jest romans (definiowany jako bliski, intymny związek) pomiędzy szefem a podwładnym, natomiast pomiędzy współpracownikami oceniany jest źle jedynie o tyle, o ile osoby te posiadają partnerów.

Jednakże abstrahując od społecznych ocen takiej sytuacji, wciąż intymne związki stanowią część prywatnej sfery życia każdego człowieka (również pracownika) i to z kolei również wpisuje się w część społecznie przyjętych norm, a zatem zasad współżycia społecznego. Nadmienić w tym miejscu należy, że pracodawca, zgodnie z art. 11[1] Kodeksu pracy, jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika, do których, zgodnie z orzecznictwem i doktryną, należy prawo do prywatności.

Należy jednak zastanowić się, czy jawne okazywanie uczuć, a idąc dalej: bezpruderyjne zachowanie towarzyszące romansowi w pracy, jest jeszcze sferą prywatną pracownika, bowiem „narzucanie” owych zachowań innym w postaci konieczności choćby ich oglądania jest w pewien sposób naruszeniem sfery prywatności innych współpracowników.

Jeżeli w świetle powyższych rozważań uznamy, że romans w pracy stanowi naruszenie podstawowych obowiązków pracownika jako element nieprzestrzegania zasad współżycia społecznego, to aby można było taką sytuacją uzasadnić zwolnienie dyscyplinarne, owo naruszenie powinno być ciężkie. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych stanowi czyn pracownika przez niego zawiniony, który stanowi istotne zagrożenie interesów pracodawcy. Zdaje się, że w takiej sytuacji nie można uznać, że romans w pracy stanowi ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych.

Inaczej jest już w przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron lub za wypowiedzeniem. Tutaj bowiem, jak już zostało wspomniane, przyczyny nie zostały precyzyjnie wskazane w Kodeksie pracy, a zatem zależą od indywidualnych okoliczności. Można sobie więc wyobrazić sytuację, w której pracodawca decyduje się na zakończenie współpracy z pracownikiem, gdy np. konsekwencje romansu w pracy wpływają negatywnie na kontakty między współpracownikami, utrudniają pracę itd.

Szukasz pracy w Poznaniu? Sprawdź najlepsze oferty na GoWork.pl!

2. Czy romans w pracy może mieć legalne konsekwencje?

Na początku należy rozważyć, jakie w ogóle konsekwencje mogą spotkać pracownika za ewentualne, ogólnie ujmując, niewłaściwe zachowanie w pracy. Poza rozwiązaniem stosunku pracy, o którym szerzej powyżej, wobec pracownika pracodawca może zastosować:

• karę upomnienia;
• karę nagany;
• karę pieniężną.

Karę upomnienia i nagany stosuje się w przypadku nieprzestrzegania przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, zaś karę pieniężną dodatkowo za opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.

Do sytuacji romansu w pracy można więc brać pod uwagę jedynie karę upomnienia lub nagany jako konsekwencja ewentualnego nieprzestrzegania przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy. Należy jednak mieć na względzie, że taka kara powinna być związana nie z samym faktem romansu w pracy, ale z takimi jego zachowaniami towarzyszącymi, które stanowią naruszenie ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy.

Można sobie wyobrazić sytuację, w której pracodawca stosuje karę upomnienia wobec pracowników, którzy w sposób wyzywający okazują sobie uczucia, zaniedbują swoje obowiązki czy faworyzują drugą stronę przy ocenie sposobu wykonywania przez nich obowiązków (w sytuacji romansu np. kierownika zmiany z podwładnym).

Chcesz porozmawiać z innymi o romansie w pracy? Forum GoWork.pl to najlepsze miejsce do wymiany opinii!

3. Czy pracodawca może zakazać romansów w pracy w regulaminie zakładu pracy?

Na wstępie należy określić, co powinien określać regulamin pracy. Zgodnie z art. 104 § 1 Kodeksu pracy, regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Taki regulamin powinien ustalać w szczególności (art. 104[1]):

1. Organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej;
2. Systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy;
3. Porę nocną;
4. Termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia;
5. Wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom;
6. Rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego;
7. Wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe;
8. Obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą;
9. Przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy;
10. Informację o stosowaniu kar porządkowych.

Powyższy katalog jest otwarty, co oznacza, że pracodawca może w nim wskazać dodatkowe zasady. Czy zakaz romansów w pracy mógłby wobec tego zostać wprowadzony w regulaminie pracy?

W związku z tym, że, jak wskazano powyżej, romans to sfera prywatna pracownika, która pozostaje pod ochroną prawa, pracodawca nie ma podstaw, by wprowadzić taką zasadę. Idąc dalej, można byłoby się zastanowić, czy nie stanowiłoby to wręcz ograniczenia szeroko pojętej wolności, w tym przypadku wolności do życia zgodnie z własnymi przekonaniami, zasadami, sumieniem itd. Pracodawca nie powinien zatem ograniczać w tym zakresie pracowników, wręcz odwrotnie – ma wspomniany już wyżej obowiązek ochrony dóbr osobistych pracownika.

Jedyne, czego pracodawca ma prawo wymagać od pracownika w związku z romansem w pracy, to niezaniedbywanie podstawowych obowiązków stanowiących jego pośredni skutek, tj. np. niespóźniania się czy zachowania w tajemnicy poufnych danych. Nie może jednak zakazać nawiązywania intymnych kontaktów między pracownikami, a więc romansu w pracy. Przy czym należy pamiętać, że niestosownym zachowaniem jest nadmierne okazywanie sobie uczuć przy współpracownikach i przełożonym. Jeśli chcemy, aby nas szanowano i traktowano poważnie, rónież i my tak się zachowujmy.

Źródło zdjęcia: https://pl.123rf.com/photo_80996112_handsome-young-man-and-attractive-woman-working-on-laptop.html