Mobbing w pracy to poważny problem, który powinien być karany i potępiany z całkowitą surowością. Zdarzają się jednak przypadki nadużywania tego słowa i niekiedy kiepskie relacje z przełożonymi lub współpracownikami zostają niesłusznie nazywane mobbingiem. Czym dokładnie jest mobbing i gdzie zgłosić mobbing w pracy? Poznaj odpowiedzi, czytając poniższy tekst!
Czym jest mobbing w pracy i jak go rozpoznać?
Mobbing w pracy ma swoją prawną definicję. Według niej są to działania skierowane przeciwko pracownikowi lub zachowania bezpośrednio go dotykające. Za mobbing uznaje się długotrwałe uporczywe nękanie, a nawet zastraszanie. Również poniżanie, ośmieszanie oraz izolowanie od reszty zespołu mieści się w tej kategorii. W efekcie mobiingu u pracownika następuje obniżenie oceny własnej przydatności zawodowej.
Według powyższej definicji, żeby można było mówić o występowaniu mobbingu w pracy, muszą mieć miejsce następujące przesłanki:
Występuje działanie lub zachowanie skierowane przeciwko pracownikowi lub jego dotyczące.
Ma miejsce długotrwałe i konsekwentne nękanie i zastraszanie pracownika.
Występuje działanie wywołujące u pracownika zaniżenie samooceny – poprzez ośmieszanie, poniżanie oraz izolowanie go od reszty zespołu.
Ponadto za przejawy mobbingu uznaje się:
szantaż,
utrudnianie wykonywania obowiązków służbowych,
upokarzanie i brak tolerancji,
nękanie po godzinach pracy,
działania szkodliwe dla zdrowia.
Kiedy mobbing jest mobbingiem?
O ile punkt pierwszy powyższej listy jest jasny, o tyle można się zastanowić, co to znaczy „długotrwały” mobbing i kiedy u pracownika występuje obniżenie oceny przydatności zawodowej. Każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie, dlatego nie sposób wskazać konkretnego przedziału czasu, w jakim nękanie pracownika musi się odbywać, by sąd pracy rozpatrzył to zachowanie jako mobbing. Istotny jest natomiast stopień nasilenia karygodnych zachowań oraz uporczywość, z jaką były one podejmowane.
Negatywne zjawisko, o którym mowa w dzisiejszym artykule, wywołuje określone skutki u pracownika, związane z jego samooceną i pozycją w firmie. Przede wszystkim nękająca go osoba działa świadomie. Celowość to jeden z podstawowych warunków uznawanych przez sąd pracy podczas rozpatrywania spraw, czy dana sytuacja jest mobbingiem, czy nie.
Przeciwdziałanie mobbingowi – obowiązek pracodawcy
Obowiązkiem każdego pracodawcy jest przeciwdziałanie mobbingowi w miejscu pracy. Dotyczy to zarówno działań, które on sam podejmuje względem swoich pracowników, jak również tych, które podejmują zatrudnione przez niego osoby. Dlatego też pracodawca odpowiada zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio za występowanie zjawiska mobbingu w swojej firmie lub zakładzie pracy. Każdy pracodawca powinien poważnie traktować wszelkie przesłanki na temat mobbingu w pracy i mieć przygotowane konkretne zasady i reguły postępowania w przypadku podejrzenia takiego zjawiska.
Gdzie zgłosić mobbing?
Osoby, które doświadczyły krzywdy w pracy, mogą i powinny zgłosić tę sprawę do odpowiednich organów. Jeśli doświadczasz mobbingu ze strony przełożonego lub współpracowników, możesz zwrócić się z tym problemem do pracodawcy, który będzie musiał zareagować. Najlepiej zrobić to pisemnie, bowiem taki dokument będzie później stanowić dowód np. w sprawie o odszkodowanie. Warto powiadomić też dział HR bądź zarząd, żeby firma dostała sygnał, że dzieje się coś niewłaściwego, i miała podstawy zbadać sprawę.
W przypadku, gdy oficjalna skarga przedstawiona pracodawcy nie przyniesie efektu, sprawa może zostać zgłoszona do Państwowej Inspekcji Pracy lub bezpośrednio do sądu pracy. W pierwszym przypadku – dane osobowe zgłaszającego nie zostaną ujawnione, a firma może borykać się z poważnymi konsekwencjami wizerunkowymi i finansowymi w przypadku, gdy zarzuty o mobbing zostaną potwierdzone. W drugim przypadku – trzeba dysponować dowodami, takimi jak zaświadczenie lekarskie, zeznania świadków, nagrania, maile czy sprawozdanie Państwowej Inspekcji Pracy. W tej sytuacji należy pamiętać, że pracownik pozywa swojego pracodawcę (nawet jeśli osobą prześladującą był kierownik lub ktoś z zespołu).
Jak rozpoznać mobbing?
Mobbing nie jest jednorazowym konfliktem czy krytyką, którą może spotkać każdy pracownik. To długotrwałe, powtarzające się działania, które wpływają na poczucie własnej wartości ofiary. Przejawy mobbingu obejmują zarówno działania psychiczne, jak i fizyczne, które sprawiają, że ofiara czuje się bezwartościowa i osamotniona.
Najczęstsze formy mobbingu to:
- Ośmieszanie lub publiczne krytykowanie pracy lub osobistych cech pracownika,
- Izolowanie pracownika od reszty zespołu,
- Podważanie kompetencji i ciągłe krytykowanie działań,
- Zastraszanie poprzez groźby, subtelne insynuacje czy szantaż.
Warto pamiętać, że każdy przypadek mobbingu jest inny, a jego rozpoznanie wymaga analizy sytuacji przez osoby odpowiedzialne za relacje pracownicze lub organy zewnętrzne.
Jak przeciwdziałać mobbingowi?
Pracodawca jest zobowiązany do stworzenia środowiska pracy, które wolne jest od mobbingu i wszelkich form nękania. Jest to ważny element budowania przyjaznej i produktywnej atmosfery, która sprzyja efektywności. Przeciwdziałanie mobbingowi to złożony proces, który wymaga od pracodawcy aktywnych działań.
W celu zapobiegania mobbingowi, warto:
- Wprowadzić jasną politykę antymobbingową – określenie zasad oraz procedur postępowania w przypadkach mobbingu pozwala zrozumieć, jakie działania są zabronione i jak zgłaszać nieprawidłowości.
- Organizować szkolenia – pracownicy powinni wiedzieć, jak rozpoznać mobbing i jakie kroki podjąć, jeśli są świadkami takich zachowań.
- Zachęcać do zgłaszania problemów – anonimowe kanały zgłaszania umożliwiają ofiarom mobbingu bezpieczne poinformowanie o problemie.
Tworzenie atmosfery zaufania i otwartości na uwagi pracowników jest kluczowe, aby zmniejszyć ryzyko mobbingu i poprawić relacje w zespole.
Co zrobić, gdy jesteś ofiarą mobbingu?
Jeśli doświadczasz mobbingu w pracy, masz prawo bronić się i dochodzić swoich praw. Pierwszym krokiem jest zgłoszenie problemu do odpowiedniej osoby w firmie, np. do działu HR lub bezpośredniego przełożonego. Ważne jest również, aby dokumentować wszystkie przypadki mobbingu, np. poprzez prowadzenie notatek, przechowywanie e-maili czy zbieranie zeznań świadków. Te materiały mogą być cennym dowodem w przypadku konieczności dochodzenia sprawiedliwości.
Jakie prawa ma osoba mobbingowana?
Pracownik, który doświadczył mobbingu w pracy, może:
dochodzić zadośćuczynienia za doznane krzywdy – po indywidualnym rozpatrzeniu sprawy sąd może wyznaczyć kwotę finansowego zadośćuczynienia na podstawie takich czynników jak rozmiar wywołanych cierpień fizycznych lub psychicznych, rozmiar krzywdy i czas jej trwania,
rozwiązać stosunek pracy – mobbing może zostać uznany za samoistną i zawinioną winę pracodawcy skutkującą wypowiedzeniem umowy o pracę, które może nastąpić za porozumieniem stron, z okresem wypowiedzenia określonym w umowie lub bez wypowiedzenia (w najcięższych przypadkach),
dochodzić odszkodowania – ten wariant jest możliwy w przypadku, gdy pracownik wcześniej złoży wypowiedzenie, a jako powód podał mobbing w miejscu pracy. Minimalna kwota odszkodowania z tego tytułu to 1750 zł.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o mobbingu, poszukaj fachowych porad z zakresu HR na specjalistycznych blogach, takich jak Zawodowo.OLX.
Podsumowanie, czyli jak radzić sobie z mobbingiem w pracy
Zjawisko mobbingu to uporczywe i długotrwałe działanie przeciw pracownikowi, które wywołuje u niego niską samoocenę oraz prowadzi do powstania krzywdy. Należy pamiętać, że jednorazowe działanie mające charakter dyskryminujący danego pracownika nie jest uznawane za mobbing w świetle prawa. Mamy do czynienia z mobbingiem, gdy zachowanie sprawcy jest konsekwentne i powtarzalne.
Gdzie zgłosić mobbing? Najlepiej zacząć od pisemnego powiadomienia pracodawcy (o ile to nie on bezpośrednio jest przyczyną krzywdy). Kolejnymi krokami mogą być powiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy oraz zgłoszenie sprawy do sądu pracy. Osoba pokrzywdzona może dochodzić w sądzie zapłaty stosownego zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, wypłaty odszkodowania i rozwiązania umowy bez wypowiedzenia.
Rola świadków i dokumentacji w sprawach o mobbing
Jednym z kluczowych elementów skutecznego postępowania przeciwko mobbingowi jest zgromadzenie solidnych dowodów oraz wskazanie świadków. Osoby doświadczające mobbingu często mają trudność w jego udowodnieniu, dlatego istotne jest notowanie wszystkich incydentów – z datą, godziną, miejscem i opisem sytuacji. Taka dokumentacja może mieć formę dziennika lub korespondencji e-mailowej. Dodatkowo, jeśli ktoś z otoczenia był świadkiem niewłaściwego zachowania, jego zeznania mogą okazać się kluczowe. Świadkowie mogą pomóc potwierdzić ciągłość działań oraz ich wpływ na ofiarę. Warto też zbierać wszelkie dokumenty związane z nieuzasadnionym obniżaniem premii, delegowaniem zadań ponad normę czy karami porządkowymi. Im więcej faktów uda się zebrać, tym większa szansa na pozytywne rozstrzygnięcie sprawy – zarówno wewnątrz firmy, jak i przed sądem pracy.
Czy psycholog może pomóc w sprawie mobbingu?
Mobbing to nie tylko problem prawny, ale również ciężkie obciążenie psychiczne, które może prowadzić do depresji, stanów lękowych czy wypalenia zawodowego. Warto jak najwcześniej skorzystać z pomocy psychologa lub terapeuty, który nie tylko pomoże zrozumieć sytuację, ale również wskaże narzędzia do obrony i odbudowania poczucia własnej wartości. Co więcej, opinia psychologa może zostać wykorzystana jako dowód w postępowaniu sądowym – dokumentujące negatywny wpływ mobbingu na zdrowie psychiczne pracownika. W wielu firmach dostępni są psychologowie w ramach pakietów medycznych lub tzw. employee assistance program (EAP). Z pomocy specjalisty warto skorzystać nie tylko po to, by się „wygadać”, ale przede wszystkim, aby skutecznie odzyskać kontrolę nad sytuacją i zaplanować dalsze działania. Psycholog może być sprzymierzeńcem w budowaniu siły do stawienia czoła sprawcy mobbingu.
Artykuł sponsorowany
