Jak poradzić sobie z narcyzem w pracy? Osobowość narcystyczna w życiu zawodowym

Osobowość narcystyczna bywa trudna we współpracy, dlatego warto wiedzieć, jak się do tej relacji przygotować. Narcyz w pracy charakteryzuje się określonymi zachowaniami, które dla wielu mogą być irytujące. Zobacz opis tego typu osobowości i sprawdź, jak postępować ze współpracownikami o charakterze narcyza.

Osobowość narcystyczna: cechy sprawiające trudności we współpracy

W życiu zawodowym mamy do czynienia z osobami o różnym charakterze. Profesjonalizm wymaga, by niezależnie od tego, na jaki typ osobowości trafimy, umieć się dogadać i wspólnie działać dla dobra firmy. Jednym z najtrudniejszych charakterów we współpracy jest osobowość narcystyczna.

Czym się wyróżnia i jak rozpoznać narcyza w pracy? Niestety taka osoba często przejawia negatywne cechy, których nie chce się wyzbyć, a często są one nieakceptowalne przez otoczenie. O co konkretnie chodzi? Jak rozpoznać ten złożony typ osobowości? Okazuje się, że wiele zachowań można dostrzec w codziennym życiu zawodowym narcyzów.

Narcyzm – charakterystyka ogólna

Narcyzm jest opisywany jako zaburzenie osobowości, które trudno zdiagnozować. Często bowiem wydaje się, że niektóre cechy są wpisane w charakter danej osoby, a nie powstają na skutek zaburzeń. Osoby narcystyczne czują się ważniejsze od innych, co często podkreślają swoim zachowaniem np. podczas spotkań w grupie, gdzie obecni są ludzie gorzej wykształceni, obejmujący niższe stanowiska czy o niższym statusie materialnym.

Narcyz chcąc osiągnąć własny cel, manipuluje i wykorzystuje innych. Otwarcie krytykuje, ale sam nie potrafi przyjąć krytyki, bowiem nie widzi w sobie żadnych wad. Chęć wywyższenia i pokazania swojej dominacji jest dla niego priorytetem. Podobnie jak mitologiczny bohater – Narcyz, ludzie o osobowości narcystycznej są zakochani w sobie i często nie potrafią żywić pozytywnych uczuć do nikogo innego.

Czym się wyróżnia osobowość narcystyczna w pracy?

Jak rozpoznać, że mamy do czynienia z narcyzem w pracy? Niektóre cechy, które są generowane przez ten typ osobowości, negatywnie wpływają na działanie całego zespołu, a osoba dotknięta tym zaburzeniem, może mieć problemy we współpracy z innymi, bowiem liczy się dla niej własny komfort i indywidualny wynik, a nie korzyści płynące dla całej drużyny. Co ciekawe, często okazuje się, że przedstawicielem tego typu osobowości jest osoba pracująca na wysokim szczeblu, czyli… nasz przełożony, prezes, a nawet właściciel całego przedsiębiorstwa.

Szukasz pracy w swoim mieście? Najnowsze oferty pracy w Częstochowie czekają na GoWork.pl!

Cechy narcyza w pracy

Współpraca z osobą cierpiącą na narcyzm bywa trudna, a wręcz męcząca, jednak to od posiadanych kwalifikacji i zdobytych umiejętności, a nie wybranych cechy charakteru zależy, kto będzie członkiem danej struktury organizacyjnej w firmie. Po czym rozpoznać, że trafiliśmy na narcyza w pracy? Psychologowie, u osób dotkniętych tym zaburzeniem, zauważają następujące cechy:

Narzucanie własnego zdania pozostałym członkom zespołu

Pracownicy o typie osobowości narcystycznej uważają się za najbardziej kompetentne w zespole, a swoje zdanie narzucają każdemu, z kim współpracują. Co więcej, nie znoszą sprzeciwu, dlatego często podczas wykonywania obowiązków zawodowych w grupie dochodzi między nimi a pozostałymi członkami zespołu do spięć i niepotrzebnych konfliktów.

Przypisywanie sobie zasług innych pracowników

Narcyz w pracy nie liczy się z innymi, a do celu często dąży po trupach. W momencie chwały myśli tylko o sobie i przypisuje na swoje konto wszystkie zasługi. Mimo że dany projekt robił z kilkoma innymi pracownikami, to sukces świętuje indywidualnie i uważa, że to wyłącznie dzięki niemu udało się odnieść zwycięstwo.

Wywyższanie się

Niezależnie od tego, jaką funkcję w firmie pełni, narcyz będzie się wywyższać i uważać za lepszego od innych. Może mieć gorsze wykształcenie, krótszy staż pracy i mniejsze kwalifikacje, a i tak w swoim mniemaniu będzie numerem jeden w firmie.

Problemy w nawiązywaniu relacji międzyludzkich

Narcystyczne zaburzenie osobowości powoduje problemy w nawiązywaniu kontaktów z innymi ludźmi. Dlatego integracja pracownicza, wspólny lunch czy pogawędki przy kawie nie są dla nich satysfakcjonujące i często unikają takich spotkań. 

Zazdrość o współpracowników

Jeżeli w danym dziale uwaga jest skupiona na innym pracowniku, który np. osiągnął najlepszy wynik w danym okresie rozliczeniowym, to narcyza ogarnia zazdrość, która w efekcie może przerodzić się nawet we frustrację zawodową.

Oczekiwanie pochwał

Bywają sytuacje, kiedy narcyz nie ma czym zabłysnąć i nikt nie zwraca na niego uwagi, a to bardzo go irytuje. Pracownicy o tym typie osobowości oczekują licznych pochwał i podziękowań za to, co robią, nawet wtedy, gdy nie wykracza to poza ich obowiązki zawodowe.

Nie przyjmowanie krytyki

Osobom narcystycznym trudno zrozumieć, że nie są idealne i popełniły błąd. Ich przełożeni mogą mieć problemy ze zwróceniem im uwagi, bowiem nie przyjmują oni krytyki i nie słuchaj nawet najbardziej merytorycznych komentarzy.

Arogancja

Narcyz w pracy bywa arogancji i czasami nie potrafi dostosować się do sytuacji, co może się nie sprawdzić np. na stanowisku, gdzie należy utrzymać stały kontakt z klientem lub pozyskiwać nowych kontrahentów.

Typ osobowości narcystycznej we współpracy

Ludzie są różni, a do pracy nie chodzimy po to, by nawiązywać relacje koleżeńskie, tylko realizować założone cele i wyzwania zawodowe. Współpraca z tym, którzy charakteryzują się narcystyczną osobowością, bywa trudna, jednak przy zachowaniu pełnego profesjonalizmu jest jak najbardziej możliwa.

Psychologie definiują narcyzm jako zaburzenie, dlatego jeżeli ty lub ktoś z twojego otoczenia przejawia wymienione cechy, to warto by udał się do specjalisty i skorzystał z pomocy wykwalifikowanego psychologia lub lekarza psychiatrii, który pomoże uporać się z problemem.

Jak się bronić przed narcyzem w pracy?

Obecność narcystycznego szefa lub współpracownika może stanowić duże wyzwanie, zwłaszcza gdy osoba ta zajmuje wysokie stanowisko i stosuje techniki manipulacyjne, takie jak gaslighting czy inne formy mobbingu. Obrona przed narcyzem wymaga wypracowania pewnych mechanizmów obronnych, które pozwolą skutecznie reagować na próby manipulacji i zastraszania.

Kluczową rolę odgrywa odporność na słowa i zachowania narcyza. Często będzie on próbował przejąć nad Tobą kontrolę, zmusić do pracy na swoją rzecz, a nawet przypisać sobie Twoje zasługi. Dlatego niezwykle ważne jest, by nie poddawać się jego presji i wytrwale bronić swoich racji oraz otwarcie mówić o swoich działaniach w zespole. Tego typu transparentność pozwala narcyzowi utrudnić manipulowanie Tobą i innymi pracownikami.

Kolejnym krokiem jest odebranie narcyzowi „pożywki” dla jego ego. Unikanie potwierdzania jego wyższości i bycia wyjątkowym to podstawa. Osoby współpracujące z narcyzem powinny wyznaczyć jasne granice i dbać o to, by nie były one przekraczane. Narcyz prawdopodobnie będzie próbował przerzucać odpowiedzialność i obowiązki na innych, ale określając przejrzyste zasady współpracy, można skutecznie ograniczyć jego pole działania.

W komunikacji z narcyzem należy zachować asertywność, wyrażać swoje potrzeby i oczekiwania zdecydowanie i pewnie. Takie podejście pomaga unikać wplątania się w manipulacyjne gry. Zarówno w pracy, jak i poza nią, nie ma miejsca na tolerowanie toksycznych zachowań narcyza, dlatego wyznaczanie granic i zachowanie pełnej świadomości swoich praw to najlepsza droga do ochrony przed jego wpływem.

Jak rozpoznać narcyza w środowisku zawodowym?

Zidentyfikowanie osoby z cechami narcystycznymi w pracy może być trudne, zwłaszcza że wielu narcyzów na pierwszy rzut oka prezentuje się jako charyzmatyczni, pewni siebie i skuteczni liderzy. Jednak z czasem pojawiają się niepokojące sygnały. Osoby narcystyczne często mają obsesję na punkcie własnej wyjątkowości i oczekują specjalnego traktowania. Potrafią doskonale manipulować otoczeniem, aby znaleźć się w centrum uwagi, nawet kosztem innych.

W środowisku zawodowym narcyz unika przyjmowania odpowiedzialności za błędy, przerzuca winę na współpracowników i ignoruje wkład zespołu. Często charakteryzuje go brak empatii, co przekłada się na chłodne i wyrachowane zachowania narcystyczne wobec innych. Warto także zwrócić uwagę na ich sposób komunikacji – są nastawieni na dominację, a nie dialog. Jeśli zauważasz u współpracownika powtarzające się cechy narcyzmu, takie jak ciągłe rywalizowanie, dewaluowanie sukcesów drugiej osoby czy ignorowanie potrzeb zespołu – to może być sygnał ostrzegawczy. Kluczem jest rozpoznać narcyza na wczesnym etapie i dostosować sposób współpracy, by uniknąć toksycznego wpływu na całą organizację.

Jak radzić sobie z osobowością narcystyczną w pracy?

Współpraca z osobą, u której występuje narcystyczne zaburzenie osobowości, może być wyzwaniem – zwłaszcza dla tych, którzy kierują się empatią i zespołowym podejściem. Cechy narcystyczne, takie jak potrzeba podziwu, niskie poczucie własnej wartości maskowane arogancją oraz brak zdolności do przyjęcia krytyki, często utrudniają komunikację. Narcyz może odbierać neutralne uwagi jako atak i odpowiadać emocjonalnymi reakcjami, prowokując konflikty.

Aby skutecznie radzić sobie z taką osobą w życiu zawodowym, należy przyjąć wyważoną strategię. Po pierwsze, unikaj emocjonalnych reakcji – narcyz może je celowo wywoływać, aby przejąć kontrolę nad sytuacją. Zamiast tego warto odwoływać się do faktów i konkretów, unikać konfrontacji, a skupić się na celu zadania. Po drugie, warto dokumentować interakcje i ustalenia, aby nie dać się zmanipulować. Znajomość rodzajów osobowości narcystycznej może pomóc w lepszym zrozumieniu ich mechanizmów działania i ograniczeniu ich destrukcyjnego wpływu.

Z czasem zauważysz, że jej zachowanie jest przewidywalne – i właśnie to daje ci przewagę. Stawianie jasnych granic oraz komunikacja pozbawiona emocji to najskuteczniejsze narzędzia w kontakcie z osobami narcystycznymi w pracy.

Źródło zdjęcia: https://pixabay.com/pl/photos/przyw%C3%B3dztwo-praca-w-zespole-lider-7882178/