Ostatnio pisaliśmy o empatycznej komunikacji – pokazaliśmy, w jaki sposób rozmawiać z pracownikami o emocjach. Dziś chcielibyśmy pokazać Ci jeszcze jedną metodę, która skutecznie pomaga komunikować się na każdym polu: zarówno zawodowym, jak i prywatnym. Zaczniemy od podstawowych założeń Porozumienia Bez Przemocy (NVC), następnie przedstawimy dwa przykłady zastosowania NVC w praktyce.
Porozumienie Bez Przemocy – co to jest?
NVC (Nonviolent Communication) to narzędzie opracowane przez Marshalla Rosenberga. Opisuje specyficzny sposób porozumiewania się – zarówno odbieranie, jak i nadawanie komunikatów. Sednem tej metody jest komunikacja na poziomie potrzeb i uczuć, zamiast obwiniania czy atakowania rozmówcy. Punkt wyjścia stanowi formułowanie każdej wypowiedzi od „ja” (co widzę, co czuję, czego potrzebuję, o co proszę), także wtedy, kiedy wypowiadasz się na temat perspektywy innej osoby (ja mam wrażenie; zauważyłem, że…).
Dwie strony medalu w NVC
Stosując się do reguł Porozumienia bez Przemocy poszerzasz swoją percepcję problemu. Z jednej strony ważna jest empatia, rozumiana jako umiejętność wczuwania się w stany wewnętrzne innych osób. Z drugiej strony równie istotna jest także świadomość własnych potrzeb i uczuć. Wbrew pozorom nie zawsze zdajemy sobie sprawę z tego, co aktualnie się w nas dzieje. Możemy np. koncentrować się na negatywnych aspektach czyjegoś postępowania, nie zdając sobie sprawy, że nasza złość wynika tak naprawdę z tego, że to zachowanie blokuje nam możliwość zaspokojenia własnych potrzeb.
Inną kwestią jest mylenie uczuć z myślami. Często zapytani, jak się czujemy, odpowiadamy „czuję, że mnie nie słuchasz” albo „czuję, że nic nie idzie zgodnie z planem”. To są myśli. Uczuciem jest po prostu konkretna emocja, taka jak na przykład (w tym przypadku) frustracja, poirytowanie czy niepokój.
Wreszcie, komunikaty często formułujemy na podstawie naszych interpretacji, zamiast opierania się na faktach. Przykładowo: koleżanka z zespołu zamyśliła się i nie słuchała uważnie Twojej prezentacji. Jeżeli w Twojej głowie pojawią się myśli typu „nie szanuje mnie” albo „tracę przez nią czas, i tak ją to nie obchodzi” to w rzeczywistości jest to interpretacja sytuacji.
W NVC bierzemy pod uwagę zarówno potrzeby własnych, jak i innych ludzi. Odróżniamy myśli od uczuć, jasno komunikując swoje stany wewnętrzne. Skupiamy się na faktach, zamiast na osądach.
Dlaczego warto nauczyć się Porozumienia bez Przemocy
Metodę tę z powodzeniem możesz stosować w wielu różnych sytuacjach – zarówno w celu zapobiegania konfliktom, jak i skutecznego zarządzania już istniejącymi. W ten sposób każda strona zostanie wysłuchana, dzięki czemu możliwe będzie wypracowywanie bardziej korzystnych rozwiązań.
Rozmowa o uczuciach i potrzebach w znacznym stopniu zapobiega powstawaniu nieporozumień i oczyszcza atmosferę. Ludzie lepiej się czują, przebywając ze sobą. Poprawiają się ich relacje, chętniej i efektywniej współpracują.
Narzędzie to sprawdza się także przy udzielaniu informacji zwrotnej. Pomaga przedstawić ją w konstruktywnej, nieatakującej formie. Taki komunikat minimalizuje postawę obronną, wprowadza możliwość dialogu: odbiorca może ustosunkować się do wypowiedzi.
Przepis na wypowiedź zgodną z NVC
Komunikat NVC składa się z 4 elementów:
- Obserwacja
- Uczucie
- Potrzeba
- Prośba
Każdy z nich powinien znaleźć się w wypowiedzi. Forma zależy od tego, do kogo się odnosisz:
- do siebie (empatia do wewnątrz)
- do innych (empatia na zewnątrz)
Przykład 1 – własne potrzeby
Obserwacja: W ubiegłym tygodniu prosiłam Cię o przygotowanie sprawozdania. Jest już czwartek. Wciąż nie otrzymałam go od Ciebie.
Uczucie: Z tego powodu czuję złość, ale też martwię się…
Potrzeba: … ponieważ muszę do jutra przekazać szefowi pełny raport. Bardzo mi zależy na tym, żeby dotrzymać terminu.
Prośba: Czy mógłbyś przygotować to sprawozdanie do końca dzisiejszego dnia?
Jeżeli odnosisz się do stanów innej osoby, pamiętaj, by dać jej możliwość potwierdzenia bądź zaprzeczenia. Nawet najbardziej spostrzegawczy obserwator może czasem się pomylić. Sprawdzą się tu na przykład takie zwroty: „mam wrażenie, że…”, „wydaje mi się, że…”, „czy dobrze Cię zrozumiałem?”, „czy rzeczywiście tak było?”.
Przykład 2 – potrzeby drugiej osoby
Obserwacja: Zauważyłam, że ostatnio zdarza Ci się popełniać więcej błędów w Twoich sprawozdaniach, niż zazwyczaj.
Uczucie: Odnoszę wrażenie, że od jakiegoś czasu czujesz się przytłoczony nadmiarem obowiązków.
Potrzeba: Wydaje mi się, że możesz w związku z tym potrzebować kogoś pomocy, kto by trochę Cię z nich odciążył.
Prośba: Powiedz, czy z Twojej perspektywy rzeczywiście tak jest? Czy mogę Ci jakoś pomóc?
Każdy z tych kroków najlepiej przećwiczyć na kilku przykładach. Możesz zorganizować warsztaty dla całego zespołu, podczas którego każdy będzie mógł nauczyć się formułować konstruktywne komunikaty w różnych sytuacjach.
Stosowanie komunikatów NVC może być trudne na początku, szczególnie jeśli pojawią się silne emocje. Obserwuj siebie i innych, a także dużo ćwicz. Praktyka czyni mistrza! Z czasem stanie się to dla Ciebie naturalne. Powodzenia! 🙂
