Długotrwałe zwolnienie lekarskie: kompendium wiedzy

Długotrwałe zwolnienie lekarskie to temat, który budzi wiele wątpliwości. Szczególnie, gdy pracownik przebywa na L4 dłużej, niż przepisowe 33 dni. Przygotowaliśmy dla ciebie kompendium wiedzy i omówiliśmy najważniejsze zagadnienia, z którymi powinieneś się zapoznać.

Każdy pracownik w czasie choroby ma prawo do odpoczynku i zregenerowania sił do dalszej pracy. Dlatego, aby otrzymać L4, musi wybrać się do lekarza rodzinnego i skontrolować swój stan zdrowia. Kiedy lekarz wyda elektroniczne zwolnienie lekarskie do pracodawcy i Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, pracownik otrzyma kilka lub kilkanaście dni wolnych z 80 proc. podstawą wynagrodzenia. Jeśli długość zwolnienia lekarskiego będzie wynosić więcej niż 33 dni, to pracownika „przejmuje” wtedy ZUS, wypłacając mu zasiłek chorobowy. Czy więc długotrwałe zwolnienie lekarskie gwarantuje ochronę pracownika przez cały okres chorobowy? Jak wygląda powrót do pracy po długim L4? Czy pracownik może od razu pójść na urlop wypoczynkowy?

Długotrwałe zwolnienie lekarskie: definicja

Długie zwolnienie lekarskie to okres, w którym pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy z ZUS z racji przebywania na L4 dłużej niż 33 dni. Na zwolnieniu można być maksymalnie 182 dni. Natomiast, jeśli chory wciąż jest niezdolny do pracy, to powinien wybrać się na kontrolę i poprosić o przyznanie mu świadczenia rehabilitacyjnego, które gwarantuje ochronę pracownika i może trwać nawet 12 miesięcy. Orzeczenie o przyznaniu świadczenia przyznaje lekarz orzecznik ZUS. W przypadku, gdy między chorobami nie występuje przerwa przekraczająca 60 dni, to okres zasiłkowy obejmuje wszystkie okresy niezdolności do pracy.

Pracodawca wypłaca wynagrodzenie przez 33 dni, jeśli jest płatnikiem (czyli na dzień 30 listopada zgłasza do ubezpieczenia chorobowego więcej niż 20 osób). Wówczas musi wypłacać świadczenia chorobowe. ZUS zajmuje się wypłatą ubezpieczenia, jeśli ubezpieczony jest zatrudniony u płatnika zgłaszającego do ubezpieczeń nie więcej niż 20 osób, a także w przypadku ubezpieczonych, którzy prowadzą działalność pozarolniczą, duchownych, osób uprawnionych po ustaniu ubezpieczenia oraz osób, które podlegają ubezpieczeniu z tytułu zatrudnienia u pracodawcy zagranicznego.

Ważne! Jeśli pracownik wykonuje pracę w kilku miejscach i przejdzie na zwolnienie lekarskie, to zobowiązany jest przerwać wykonywanie obowiązków służbowych u wszystkich swoich pracodawców. Dotyczy to zarówno umowy o pracę, jak i umów cywilnoprawych.

Długotrwałe zwolnienie lekarskie a zwolnienie z pracy

L4 a zwolnienie z pracy – co na ten temat znajdziemy w przepisach prawa?

Zgodnie z art. 41 Kodeksu pracy:

“Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia”.

Wyjątkiem są sytuacje, w których nastąpiła upadłość lub likwidacja firmy. Wtedy umowa zostaje rozwiązana na mocy porozumienia stron z dwutygodniowym okresem wypowiedzenia.

Natomiast w sytuacji, gdy długotrwałe zwolnienie lekarskie pracownika jest szkodliwe dla pracodawcy i wpływa na cały tok pracy w zakładzie (np. konieczność zatrudnienia nowych pracowników), to ma on prawo rozwiązać z nim umowę bez wypowiedzenia w trybie natychmiastowym. Świadczy o tym art. 53 § Kodeksu pracy, jeśli niezdolność pracownika do pracy trwa:

• Dłużej niż 3 miesiące – kiedy pracownik zatrudniony jest krócej niż sześć miesięcy u danego pracodawcy,
• Dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku chorobowego oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze trzy miesiące – gdy pracownik jest zatrudniony krócej niż sześć miesięcy u danego pracodawcy lub jego niezdolność została spowodowana wypadkiem przy pracy czy chorobą zawodową.

To znaczy, że pracownik, którego staż pracy w danej firmie wynosi więcej niż 6 miesięcy, zostaje objęty tak zwanym okresem ochronnym i nie można go wtedy zwolnić. Taka ochrona zabraniająca pracodawcy dokonania wypowiedzenia w trakcie usprawiedliwionej nieobecności. Może to zrobić dopiero po upływie przewidzianych prawem okresów wraz z ustaniem przyczyny nieobecności. Natomiast co w przypadku, kiedy pracownik sam złoży wypowiedzenie na L4? Sprawdź to w naszym Poradniku!

Jeśli pracownik jest chory przez długi czas przynajmniej przez 30 dni, to przed przystąpieniem do pracy powinien zostać skierowany na badania kontrolne. Ich celem jest potwierdzenie, że pracownik jest już zdolny do wykonywania obowiązków pracowniczych. Gdy pracownik wraca do pracy po okresie chorobowym, ponieważ lekarz uzna, że może już pracować (pracodawca ma obowiązek skierowania pracownika na takie badania), to pracodawca nie może z nim rozwiązać umowy o pracę bez wypowiedzenia. Wyjątkiem jest rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron lub zwolnienie dyscyplinarne.

Długotrwałe zwolnienie lekarskie a podwyżka wynagrodzenia

Zgodnie z wypowiedzią specjalistów na stronie Prawo-pracy.pl, pracownik, który ze względu na chorobę i przebywanie na długotrwałym zwolnieniu lekarskim został pominięty w podwyżkach, może otrzymać wyższe wynagrodzenie dopiero po zakończeniu choroby i powrocie do pracy.

Każdy pracownik powinien również sprawdzić wewnętrzny regulamin wynagrodzeń swojego zakładu pracy, na podstawie którego będzie mógł stwierdzić, czy prawnie należy mu się wyrównanie pensji w związku z podwyższeniem płac w firmie.

Ważne! Podwyższenie wynagrodzenia nie ma wpływu na wysokość zasiłku chorobowego, jeśli wzrost wynagrodzeń w zakładzie pracy nastąpił w czasie długotrwałego zwolnienia lekarskiego pracownika. Wysokość zasiłku ustalana jest na podstawie art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, który brzmi:

“Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy”.

Długotrwałe zwolnienie lekarskie a urlop wypoczynkowy

W kwestii wybrania urlopu po długotrwałym zwolnieniu lekarskim wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 marca 2008 roku I PK 214/07 i orzekł, że nie jest sprzeczne z przepisami prawa pracy (art. 165 § 1 i art. 229 § 2 k.p.) rozpoczęcie zaplanowanego urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po ustaniu niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni spowodowanej chorobą pracownika.

Sąd Najwyższy wskazał również, że pracownik, który wybiera się na urlop wypoczynkowy tuż po swoim L4, nie musi przejść przez kontrolne badania lekarskie, ponieważ, jak sama nazwa urlopu wskazuje: jest to czas, w którym pracownik odpoczywa i nie wykonuje żadnych obowiązków służbowych. Natomiast takie badania są niezbędne przed dopuszczeniem do pracy.

Długotrwałe zwolnienie lekarskie a zasiłek chorobowy

Pracownikowi niezdolnemu do pracy przysługuje przez pierwsze 33 dni choroby (a jeżeli ukończyłeś 50 rok życia – łącznie do 14 dni) wynagrodzenie chorobowe, a następnie zasiłek chorobowy. Jeśli ukończył on 50 rok życia, czternastodniowy okres wypłaty wynagrodzenia za czas choroby przysługuje mu począwszy od następnego roku kalendarzowego po roku, w którym ukończyłeś ten wiek.

Zasiłek chorobowy finansowany ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje od 34. lub odpowiednio od 15. dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym. Na zwolnieniu lekarskim nie można przebywać jednak dłużej niż 182 dni. Wyjątkiem jest sytuacja, w której zwolnienie lekarskie zostało wystawione w związku z gruźlicą lub ciążą. Wtedy pracownik może pobierać świadczenie przez maksymalnie 270 dni.

Więcej informacji na ten temat znajdziesz tutaj -> Wynagrodzenie chorobowe

Długotrwałe zwolnienie lekarskie a świadczenie rehabilitacyjne

Prawo do świadczenia rehabilitacyjnego masz, jeśli:

• wyczerpałeś okres pobierania zasiłku chorobowego oraz
• jesteś nadal niezdolny do pracy oraz
• dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy.

A także:

• wykorzystałeś okres pobierania zasiłku chorobowego i
• starasz się o rentę z tytułu niezdolności do pracy,
• a lekarz orzecznik ustalił, że dalsze leczenie lub rehabilitacja rokuje odzyskanie zdolności do pracy.

Świadczenie otrzymasz na okres przywrócenia zdolności do pracy, najdłużej na 12 miesięcy. Może ono być przyznane jednorazowo lub w częściach. Więcej dowiesz się tutaj.

Wysokość świadczenia rehabilitacyjnego wynosi 90% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego przez pierwsze trzy miesiące; 75% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego za pozostały czas; 100% podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla kobiet w ciąży.

Długotrwałe zwolnienie lekarskie i rozwiązanie umowy

Czy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem, który przebywa na długotrwałym zwolnieniu lekarskim? Choć Kodeks pracy chroni przed utratą pracy podczas choroby, to w kilku szczególnych przypadkach dopuszcza on rozwiązanie umowy. Muszą być jednak spełnione określone warunki. Według art. 53 Kodeksu pracy, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeśli usprawiedliwiona przerwa w pracy trwa:

• Dłużej niż 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy krócej niż 6 miesięcy.
• Dłużej niż łączny okres pobierania z tego tytułu wynagrodzenia i zasiłku oraz pobierania świadczenia rehabilitacyjnego przez pierwsze 3 miesiące – gdy pracownik był zatrudniony u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy.

Przeczytaj więcej o wypowiedzeniu podczas zwolnienia lekarskiego w naszym Poradniku.

Warto pamiętać, że pracodawca ma prawo skontrolować zwolnienie lekarskie, jeśli podejrzewa, że ma do czynienia z nieuczciwym pracownikiem. W ten sposób można ustalić, czy pracownik w czasie choroby nie wykonuje pracy zarobkowej lub wykorzystuje zwolnienie w sprzeczności z jego celem. To ZUS przeprowadza postępowanie na zgłoszenie pracodawcy. Kontrola ZUS może zostać również powołana z ramienia urzędu z pominięciem zgłoszenia pracodawcy. Po przeprowadzonej kontroli ZUS wydaje decyzję. Jednocześnie pracownik może walczyć o zadośćuczynienie lub odszkodowanie w przypadku niezgodnego z przepisami prawa wypowiedzenia umowy, jeśli doszło do naruszenia np. okresu ochronnego.