Dlaczego niektórzy osiągają znacznie więcej od innych, pomimo posiadania podobnych uzdolnień? Dlaczego jedni interpretują porażki jako ważne lekcje, podczas gdy inne osoby poddają się i rezygnują z realizacji celu? Carol Dweck, amerykańska psycholog ze Stanford University, w toku swojej pracy badawczej znalazła odpowiedzi na te pytania.
Mindset – koncepcja Carol Dweck
Carol Dweck poświęciła swoją pracę naukową zagadnieniom związanym z motywacją i nastawieniem wobec wyzwań. Jej sztandarową koncepcją jest mindset. Ponieważ polscy naukowcy posługują się angielskim nazewnictwem, my również przy nim pozostaniemy.
Mindset dzieli się na skrajne dwie postawy:
- Fixed mindset (zakotwiczone nastawienie)
- Growth mindset (prorozwojowe nastawienie)
Pomiędzy mindsetami rozciąga się kontinuum. Oznacza to, że każda osoba w danej sytuacji może się znaleźć gdzieś pomiędzy tymi dwoma biegunami.
W niniejszym artykule oprzemy się na oryginalnej koncepcji Carol Dweck oraz jej późniejszych pracach naukowych. Odnośniki do publikacji tej autorki znajdziesz w źródłach na końcu artykułu.
Fixed mindset versus growth mindset – różnice
Fixed mindset
Orientacja na talent i konkretne wyniki.
Fixed mindset polega na posiadaniu przekonaniu, że talent się albo ma, albo się go nie ma. Skuteczne wykonywanie zadań powinno odbywać się przy minimalnym wysiłku. Ciężka praca traktowana jest jako przejaw braku predyspozycji do danego rodzaju prac.
Kiedy osoba posiadająca fixed mindset na swej drodze napotka trudności, prawdopodobnie zrezygnuje z realizacji celu. Dzieje się tak z powodu obawy przed ujawnieniem własnych deficytów, subiektywnej niekompetencji lub braku talentu. Chce zawsze dobrze wypadać, dlatego preferuje zadania łatwe lub dobrze przez siebie znane.
Growth mindset
Orientacja na uczenie się i rozwój.
W odróżnieniu od fixed mindset, growth mindset polega na poszukiwaniu możliwości rozwoju. Osoby posiadające growth mindset nie mają nic przeciwko ciężkiej pracy – potrafią czerpać z niej satysfakcję. Porażki lub bariery postrzegają jako możliwość nauczenia się czegoś nowego, przekroczenia własnych ograniczeń. Aktywnie konfrontują się z własnymi słabościami. Akceptują je i jednocześnie szukają sposobów na uzyskanie poprawy w obrębie słabszych obszarów. Z chęcią wybierają zadania, które umożliwiają zdobycie nowej wiedzy lub umiejętności. Nie martwią się nadmiernie potknięciami – w końcu dochodzą do wniosku, że to po prostu część procesu uczenia się i kontynuują poszukiwanie rozwiązań.
Jeżeli osoby z growth mindset w danym obszarze przejawiają szczególne uzdolnienia, postępują tak samo, jak w przypadku deficytów – starają się stawiać poprzeczkę coraz wyżej. Jednocześnie mają świadomość, że nie każdy może osiągnąć tyle samo. Jednak nie ma to dla większego znaczenia, gdyż najbardziej cenią proces rozwoju, a nie sam efekt końcowy.
Różne mindsety, różne efekty
Carol Dweck przeprowadziła wiele badań, które potwierdziły założenia koncepcji mindsetów. W jednym z nich eksplorowała nastawienia przejawiane przez dwie grupy studentów:
- Część miała przekonanie, że umiejętności w ramach nauk ścisłych są z góry określone, niemodyfikowalne (fixed mindset)
- Pozostali wierzyli, że umiejętności te mogą być rozwijane pod wpływem nauki (growth mindset)
Jak sądzisz – która grupa miała lepsze osiągnięcia?
Okazuje się, że przekonania wynikające z mindsetu działają jak samospełniająca się przepowiednia. Jeżeli studenci wierzyli, że mogą się wiele nauczyć, rzeczywiście na studiach radzili sobie coraz lepiej. Jeżeli byli przekonani, że do nauk ścisłych trzeba mieć talent (fixed mindset), wypadali znacznie gorzej, niż osoby z drugiej grupy (growth mindset).
Inne badania Carol Dweck pokazały, że growth mindset może być rozwijany, co z czasem przekłada się na uzyskiwanie lepszych osiągnięć. W następnym artykule przytoczymy kilka propozycji, jak tego dokonać.
Oto krótki film z podsumowaniem, czym się różni fixed mindset i growth mindset.
Jak growth mindset wpływa na motywację?
Badania przeprowadzone przez Carol Dweck i jej współpracowników pokazują wyraźnie, że growth mindset wiąże się z wieloma pozytywnymi efektami. Wśród nich wymienia:
- Silniejszą potrzebę uzyskiwania informacji zwrotnych na temat postępów i efektów pracy
- Większą chęć uczenia się nowych rzeczy
- Bardziej skuteczne przezwyciężanie niepowodzeń
- Uzyskiwanie coraz lepszych wyników na przestrzeni czasu
Carol Dweck podkreśla w swoich raportach, że mindset odgrywa kluczową rolę w kwestii motywacji i osiągnięć. Jeżeli badani przez nią studenci byli przekonani, że inteligencję i zdolności można rozwijać, osiągali oni znacznie lepsze wyniki na studiach niż ich koledzy, którzy tkwili w przekonaniu, że poziom inteligencji i zdolności nie podlega modyfikacji.
W następnym artykule pokażemy Ci, jak rozwijać growth mindset zarówno u siebie, jak u innych pracowników.
Źródła:
Carol Dweck – Growth Mindset, Revisited (2015)
Carol Dweck – Mindsets: Developing Talent Through a Growth Mindset (2009)
Carol Dweck – Mindsets and Math/Science Achievement (2008)
Carol Dweck – What Having a “GrowthMindset” Actually Means (2016)
