Jak zostać terapeutą bez studiów? Czy to możliwe?

Jak zostać psychologiem bez studiów? To pytanie zadaje sobie wiele osób, które z różnych przyczyn nie mogą rozpocząć nauki na uniwersytecie, choć jest to jeden z najbardziej obleganych kierunków studiów. Sprawdź w naszym artykule, czy do pełnienia tego zawodu musisz mieć wykształcenie wyższe, czy wystarczy Ci kurs oferowany przez szkoły policealne.

Psycholodzy i psychoterapeuci to jedne z nielicznych zawodów, które w 2023 roku według Barometru zawodów w całej Polsce odnotowują deficyt lub duży deficyt kandydatów. Zapotrzebowanie na takich specjalistów rośnie, dlatego praca w tej dziedzinie wydaje się dobrym pomysłem na karierę zawodową. Kto może wykonywać zawód psychologa? Czy zawsze niezbędne są studia psychologiczne?

Kim jest psycholog?

Psycholog postrzegany jest przez społeczeństwo jako osoba udzielająca pomocy i wsparcia w zakresie mechanizmów związanych z ludzką psychiką. Regulacje prawne dotyczące zawodu psychologa zawarte są w ustawie z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów.

Według zapisu art. 4 zawód psychologa polega na świadczeniu usług psychologicznych, a dokładniej:

„1) diagnozie psychologicznej;

2) opiniowaniu;

3) orzekaniu, o ile przepisy odrębne tak stanowią;

4) psychoterapii;

5) udzielaniu pomocy psychologicznej”.

Psycholog może również prowadzić badania naukowe w dziedzinie psychologii lub działalność dydaktyczną w tym zakresie.

Jak zostać psychologiem? Prawo wykonywania zawodu psychologa

Prawo wykonywania zawodu psychologa można nabyć po dokonaniu wpisu na listę psychologów Regionalnej Izby Psychologów. Aby to zrobić, trzeba z kolei spełnić wymagania wskazane w art. 8 ustawy o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów, które brzmią:

„1.  Na listę psychologów wpisuje się osobę, która łącznie spełnia następujące warunki:

1) uzyskała w polskiej uczelni dyplom magistra psychologii lub uzyskała za granicą wykształcenie uznane za równorzędne w Rzeczypospolitej Polskiej;

2) posiada pełną zdolność do czynności prawnych;

3) włada językiem polskim w mowie i piśmie w zakresie koniecznym do wykonywania zawodu psychologa;

4) odbyła podyplomowy staż zawodowy, pod merytorycznym nadzorem psychologa posiadającego prawo wykonywania zawodu, który ponosi odpowiedzialność za czynności zawodowe wykonywane przez psychologa-stażystę”.

Aby zostać wpisanym na listę psychologów, przyszły psycholog powinien złożyć wniosek do Rady Regionalnej Izby Psychologów właściwej dla jego miejsca zamieszkania. Należy podkreślić, że w trakcie odbywania podyplomowego stażu zawodowego psycholog ma ograniczone prawo wykonywania zawodu.

Skreślenie z listy psychologów

W ustawie określono także, kiedy osoba może zostać skreślona z listy psychologów. Jest to możliwe w przypadku:

„1) śmierci psychologa;

2) wniosku psychologa;

3) ubezwłasnowolnienia psychologa prawomocnym orzeczeniem sądu;

4) pozbawienia prawa wykonywania zawodu psychologa prawomocnym orzeczeniem sądu lub komisji dyscyplinarnej”.

Możliwa jest także sytuacja, w której skreślenie z listy następuje, gdy istnieje podejrzenie o niezdolności psychologa do wykonywania zawodu ze względu na stan zdrowia. W tym przypadku Rada Regionalnej Izby Psychologów powołuje komisję, w której w skład wchodzą lekarze odpowiednich specjalności, niezbędni do orzeczenia o zdolności psychologa do wykonywania zawodu.

Gdzie można pracować jako psycholog po ukończeniu studiów?

Usługi psychologiczne mają bardzo uniwersalny charakter. Umiejętności związane z pracą psychologa pomagają praktycznie w każdej dziedzinie życia. Przydają się zarówno w placówkach państwowych, jak i firmach prywatnych. W związku z tym psycholog może pracować w:

• przedszkolu;

• szkole;

• uczelni;

• przychodni;

• szpitalu;

• korporacji;

• ośrodku interwencyjnym;

• poradni psychologiczno-pedagogicznych;

• domu pomocy społecznej;

• policji;

• sądzie;

• wojsku;

• zakładzie karnym;

• firmie szkoleniowej;

• ośrodku badawczym;

• pracowni badań naukowych;

• prywatnych gabinetach.

Wybór miejsc pracy psychologa jest niezwykle różnorodny. W poradniach psychologiczno-pedagogicznych psycholog jest w pewnym sensie zależny od placówki. Z drugiej strony własny gabinet daje większą swobodę, choć wymaga większych nakładów pracy związaną z prowadzeniem biznesu.

Psycholog bez studiów – czy to możliwe?

Osoby, które szukają odpowiedzi na pytanie, czy można zostać psychologiem bez studiów, będą rozczarowane. Prawo do wykonywania zawodu psychologa, określonym w wyżej wymienionej ustawie, wymaga gruntownego przygotowania, które zapewniają jednolite studia magisterskie na uczelni wyższej. Zgodnie z polskim prawem psychologiem może być osoba, która kształci się przez 5 lat, a następnie odbywa wielomiesięczny staż zawodowy pod nadzorem doświadczonego psychologa. W zależności od wybranej specjalizacji można je odbyć w różnych miejscach. Student ma do wyboru specjalizację zawodową np. z psychologii klinicznej, psychoterapii dzieci i młodzieży lub psychoseksuologii.

Psychologiem klinicznym może zostać osoba, która ukończyła pięcioletnią specjalizację dyplomową, składającą się ze specjalistycznego blogu podstawowego i szczegółowego, w których skład wchodzą ponad 2 lata staży. Aby zostać psychoterapeutą, należ uzyskać tytuł magistra i ukończyć 4-letnią szkołę psychoterapii w wybranym nurcie. Z kolei psycholog dziecięcy, który chce pracować z dziećmi i młodzieżą, musi ukończyć studia podyplomowe o kierunku przygotowanie pedagogiczne.

Dla psychologów oferowane są również inne studia podyplomowe, na przykład:

• psychologia transportu;

• psychologia sądowa;

• psychologia motywacji;

• psychologia społeczna;

• psychologia śledcza;

• psychologia sportu;

• psychologia sprzedaży i marketingu;

• psychologia kryzysu i interwencji kryzysowej;

• psychodietetyka;

• psychoonkologia.

Aby studiować psychologię, przedmioty maturalne najczęściej brane pod uwagę to biologia i chemia.

Psychoterapeuta bez studiów psychologicznych

Inne osoby zastanawiają się z kolei, jak zostać terapeutą bez studiów psychologicznych, posiadając ukończone inne kierunki. W niektórych szkołach psychoterapii, ukończenie studiów psychologicznych nie jest warunkiem koniecznym. W procesie rekrutacji mogą wziąć udział absolwenci medycyny, pielęgniarstwa, pedagogiki, resocjalizacji lub kierunków pokrewnych. Część szkół stawia również swoim kandydatom wymóg posiadania doświadczenia w obszarze pomagania. Mowa np. o odbyciu wolontariatu w fundacji lub instytucji państwowej.

Ze względu ba brak regulacji ustawowych o zawodzie psychoterapeuty, takie stanowisko jest otwarte dla osób, które ukończą szkołę psychoterapii (najlepiej rekomendowaną przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne lub Polskie Towarzystwo Psychologiczne) i uzyskają odpowiedni certyfikat.

Sprawdź również: Jak zostać terapeutą uzależnień?

Psycholog bez studiów po szkole policealnej

Wiele zawodów wymaga posiadania umiejętności z zakresu tak zwanych kompetencji miękkich, które przydają się w codziennej pracy czy w prowadzonych negocjacjach. Menedżerowie zespołów, trenerzy (również personalni) czy nauczyciele dużo zyskują, poszerzając swoją wiedzę właśnie w tym zakresie. Wiedza psychologiczna przydaje się również w branżach związanych z mediami, biznesem czy ekonomią.

Zdobycie tych umiejętności możliwe jest w szkołach policealnych na kierunkach takich jak psychologia z socjologią, psychologia rozwoju osobistego, psychologia kryminalna, psychologia wychowawcza i inne. W procesie rekrutacji potrzebne jest jedynie świadectwo ukończenia liceum lub technikum. Co więcej, wiele szkół umożliwia otrzymanie atestu Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego czy Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.

Warto jednak pamiętać, że wykształcenie po szkole policealnej nie zmienia się. Jej absolwent nadal posiada wykształcenie średnie, które uniemożliwia mu zatrudnienie w części miejsc, np. poradniach czy szpitalach. Psycholog bez studiów nie powinien podejmować się stawiania diagnoz i pracy z pacjentami cierpiącymi na choroby lub zaburzenia psychiczne. Jest to jednak pewna alternatywa dla osób, którym nie w smak jest kończyć pięcioletnie studia magisterskie.

Zobacz: Jak założyć gabinet psychologiczny?

Czy warto zostać psychologiem?

Jak opisano wyżej, odpowiedź na pytanie, czy bez studiów można pracować jako psycholog, niestety jest negatywna. Jest to zawód bardzo wymagający, obciążony dużą dozą odpowiedzialności za zdrowie psychiczne innych ludzi, a nierzadko nawet ich życie. Wiele osób nie zdaje sobie również sprawy z tego, jak wygląda zawód psychologa.

Bardzo istotne cechy charakteru, od których zależy skuteczność prowadzonych terapii to u psychologa duże pokłady empatii, szacunek, zrozumienie, a także umiejętność słuchania, analizowania i wyciągania wniosków. Wysłuchując o problemach innych, psycholog niejako zostaje nimi sam obciążony. Z tego względu nierzadko można zaobserwować problemy depresyjne u psychologów. Kandydaci, którzy myślą o takiej pracy, muszą być przygotowani na wyzwania względem własnej psychiki.

Ile zarabia psycholog?

Mogłoby się wydawać, że zarobki po studiach psychologicznych każdorazowo będą stały na dość wysokim poziomie – nic jednak bardziej mylnego. Wynagrodzenia psychologów zależne są od bardzo wielu czynników. Do kluczowych w tym zakresie należą: doświadczenie psychologa, dodatkowe umiejętności i uprawnienia które ów posiada, czy po prostu miejsce pracy – zarówno w kontekście miasta, jak i rodzaju samej placówki. Dużo więcej zarobić można prowadząc własną działalność gospodarczą, aniżeli pracując na podstawie umowy o pracę czy kontraktu B2B.

Jak wynika z ogólnodostępnych badań, mediana wynagrodzeń na stanowisku psychologa wynosi 4 680 złotych brutto miesięcznie, gdzie najgorzej zarabiający specjaliści mogą liczyć na zaledwie 4 000 złotych brutto w skali miesiąca. Najlepiej zarabiający z psychologów otrzymują z kolei wypłaty rzędu nawet 5 780 złotych brutto miesięcznie.

Praca – psycholog. Gdzie najlepiej jej szukać?

Pracy dla psychologów w Polsce nie brakuje – zasadniczo psycholog figuruje na listach zawodów deficytowych w wielu polskich miastach, a pracę można podjąć zaraz po studiach w rozmaitych ośrodkach. Warto również rozważyć założenie własnego gabinetu psychologicznego, bowiem własna działalność gospodarcza pozwoli nam na zarabianie dużo większych pieniędzy.

Jeżeli jednak znajdujemy się na innym etapie życia i poszukujemy pracy dla psychologa na podstawie umowy lub kontraktu, to zdecydowanie najwygodniejszym ku temu miejscem będą rozmaite portale ogłoszeniowe, takie, jak na przykład GoWork.pl. To właśnie tam najlepsze oferty zatrudnienia pojawiają się najszybciej i najliczniej.